Andvari - 01.01.1947, Blaðsíða 87

ANDVARI
Líffræði og' iæknisfræði
83
krafa í rotnandi efnum, var bakteríufræðingurinn engu betur
á vegi staddur en stærðfræðingur mundi vera, ef samtalan
af 2 og' 2 breyttist eftir þvi, hvernig viðraði.
Þessi uppgötvun er áreiðanlega mikilvægust allra, sem
nokkurn tíma hafa verið gerðar, til þess að hafa hemil á sjúk-
dómum og koma í veg' fyrir þá, því að hún er sá grundvöllur,
sem allar opinberar heilbrigðisráðstafanir nú á dögum eru
reistar á.
Uppgötvanir Pasteurs höfðu nálega undireins hagnýtar fram-
farir í för með sér. Lister, slcurðlæknir í London, var fljótur
á sér að hagnýta þær. Hann notaði karbólsýrublöndu í stór-
um stíl bæði á sjálfan sig og sjúklingana, rúmfötin, gólfið og
veggina, og með því móti tókst honum að lækka dánartöluna
að miklum mun.
Magnaður barnsfarasóttarfaraldur geisaði um Norðurálfu
alla 18. öldina. Skáldið Oliver Wendell Holmes sagði, að
barnsfarasóttin væri smitandi og að læknar og ljósmæður
bæru hana milli sængurkvennanna með óhreinum höndum
sínum. Margir læknar reiddust þessum áburði, og þessu var
lítt sinnt. Seinmelweis í Vín varð fyrstur til að ráða niður-
lögum barnsfarasóttarfaraldra í spítölum og sanna, að jafnvel
hendur mestu snyrtimenna eru ekki ávallt hreinar. Hitt er i
minni margra núlifandi manna, að í stað hinna róttækn sótt-
varnaraðgerða Listers var tekin upp gerilsneyðing umbúða
og annars, er kom við sár eða var í nánninda við þau, og að
læknar tóku að vanda enn betur handaþvott sinn á undan
skurðaðgerð en eftir.
Svo sem 20 árum eftir að Pasteur sannaði, að sýltlar væru
valdir að sumurn sjúkdómum, og gekk til fulls milli bols og
höfuðs á kenningunni um sjálfskviknun, fann Robert Koch
aðferðir til að greina sundur og rannsaka sérstakar tegundir
sýkla, og síðan rak hver uppgötvunin aðra með undraverðum
hraða. Samt leið enn langur tíini, unz líffræðingum og efna-
fræðingum varð auðið að byrja að hnýsast í einkamál hinna
hrekkjóttu og dularfullu huldusýkla, og miklar framfarir hafa
ekki orðið í þeirri grein fyrr en á allra síðustu tímum.