Skírnir - 01.12.1919, Page 45

Skírnir]
Færeysk þjóðernisbarátta.
251
aldrei verið vanir bóklegum iðjum. Og við það bættist
að þeir gátu heldur ekki lagt sér til svo marga presta sem
þurfti. í kaþólskri' tíð höfðu biskuparnir haft skóla í
Kirkjubæ. En skömmu eftir miðbik 16. aldar hröklaðist
síðasti biskupinn burt úr eyjunum, og þá féll skólinn niður.
Af öllu þessu leiddi að til Færeyja voru sendir danskir
klerkar með danskar postillur, og síðan heíir danskan
drotnað í færeyskum kirkjum tii þessa dags.
Það voru ekki prestarnir einir, sem að nokkru leyti
urðu danskir við siðaskiftin, heldur og veraldlegir em-
bættismenn. Og verzlunin var komin í hendur Dana.
Færeyingar gátu að vísu talað saman móðurmál sitt heima
fyrir og á sjónum, en ef þeir þurftu að snúa sér til klerks
eða kaupmanns, urðu þeir að gera svo vel að tala dönsku.
Þeim virðist hafa gengið fljótt að læra hana. Lukas Debes,
prestur í Þórshöfn, gaf út 1673 mjög merka Færeyjalýs-
ingu á dönsku. Hann segir þar að almenningur kunni
utanbókar dönsk þjóðkvæði og lesi rækilega sálma og
guðsorðabækur á þvi máli. Hvernig hefði farið fyrir
okkut’ raeð öllum okkar postillulestri á 17. og 18. öld
hefði alt saman verið á erlendri tungu?
Um Færeyinga fór svo, að danskan varð æðra mál
í augum þeirra en það, sem þeir töluðu sjálfir. Hún varð
bókmálið og mál höfðingjanna. Færeysku kunnu fæstir
eða engir að rita. Ef til vill hafa þeir þó fært í letur
eitthvað af kvæðum sínurn, þótt engar raenjar þess séu
nú til. En bréfaskifti fóru öll fram á dönsku og svo
hefir verið fram á síðustu ár.
Næstu aldirnar eftir siðaskiftin jókst smátt og smátt
danska valdið í Færeyjutn. Eftir að biskupsstóllinn var
fallinn niður voru eyjarnar lagðar undir Sjálands stifti.
Fjöldi jarða komst undir krúnuna; enn er helmingur
allra jarða í Færeyjum ríkiseign. Og frá því á ofanverðri
16. öld var verzlunin einokun í dönskum höndum. Um
eitt skeið var einkaleyfið til verzlunar í höndum Fær-
eyingsins Magnúsar Heinasonar. Hann er nafntogaður
fyrir ýmsa glæfralegra bardaga við sjóræningja, sem voru