Tímarit lögfræðinga - 01.10.1979, Page 36

svo ótvírætt sé slegið neinu föstu um slíka ábyrgð.12 Á þetta álitamál
reynir í tiltölulega fáum norskum dómum. Er ástæðan fyrir því senni-
lega fyrst og fremst sú, að norskir dómstólar ganga lengra en gert
er annars staðar á Norðurlöndum í að beita algerlega hlutlægri ábyrgð.
Hefur hlutlægri ábyrgð einmitt verið beitt í tilvikum, þar sem ábyrgð
á sök sjálfstæðra verktaka kemur helst til álita, t.d. vegna vanbúnaðar
fasteignar. Einnig má benda á, að 1 lögum um nábýli og vatnalögum
eru ákvæði um hlutlæga ábyrgð fasteignareiganda, og þarf því ekki að
grípa til ólögfestra réttarreglna um þau atvik, sem lögin taka til.13
Hingað til hefur því þróun þess réttaratriðis, sem hér um ræðir, verið
nokkuð önnur í Noregi en í Danmörku og Svíþjóð.
Island. Um gildandi íslenskan rétt á þessu sviði er enn minna vitað
en rétt nágrannaríkjanna. Þó hefur aðeins örlað á víðtækri ábyrgð fast-
eignareiganda, sbr. Hrd. 1969, 117 (þak fauk af húsi prentsmiðju á
Akureyri og skemmdi bifreið).14
Hrd. 1967, 1163 varðar bótakröfu gests, sem slasaðist á útidyra-
tröppum veitingahússins Klúbbsins í Reykjavík. Slysið var að nokkru
rakið til vanbúnaðar pallsins. Hlutafélag það, er rak veitingastarfsem-
ina, mun ekki hafa átt húsið. Þó var bótaábyrgð felld á það. Ségir í
dómi, að félagið beri „ábyrgð á vanbúnaði veitingastaðarins.“ Hér er
dæmi um, að leigutaki fasteignar beri bótaábyrgð á vanbúnaði, sem
þriðja manni verður fyrst og fremst kennt um, þ.e. þeim sem sáu um
smíði hússins. En jafnframt má segja, að á leigutakanum hvíli viss
aðgæsluskylda gagnvart viðskiptavinum hans. Má því til sanns vegar
færa, að hér byggist bótaskylda leigutakans á sök hans eða starfs-
manna hans.
Af öðrum hæstaréttardómum um ábyrgð eiganda eða umráðanda
fasteignar utan samninga er ekki að sjá, að varnarðili beri ábyrgð á
sök verktaka eða annars aðila, sem eigi er starfsmaður í merkingu
reglunnar um ábyrgð vinnuveitanda, sbr. t.d. Hrd. 1955, 616.15 í þeim
dómi var Hafnarsjóður Reykjavíkur sýknaður af bótakröfu vegfar-
anda, sem beið tjón, er kol hrundu úr kolakrana vegna yfirsjónar
12 Erling Selvig, Det sákalte husbondsansvar, Oslo 1968, bls. 9 og 52—3 og Ander-
sen, bls. 283.
13 Andersen, bls. 285—6 og Birger Stuevold Lassen, Carsten Smith, Ingolf A. Vislie,
Erstatning og trygd, Oslo 1953, bls. 243—4.
14 Sbr. Arnljótur Björnsson, Tengsl vinnuveitanda og starfsmanns sem skilyrði
vinnuveitandaábyrgðar, Tímarit lögfræðinga 1979, bls. 63.
15 Um ýmsa aðra dóma fjallar Hörður Einarsson, Fébótaábyrgð fasteignareiganda á
búnaði hennar, Úlfljótur 1973, bls. 369—375.
130