Tímarit lögfræðinga - 01.10.1979, Page 47

tilviljunarkennd (ótengd) afleiðing af verkinu, sem um var samið.
Væri sendillinn hins vegar starfsmaður verkkaupa bæri verkkaupi
bótaábyrgð. Bótaskylda vinnuveitanda er að þessu leyti miklu ríkari
en ábyrgð verkkaupa á starfsemi, sem er í eðli sínu hættuleg.30
6. ÖRFÁ ORÐ UM ENSKAN RÉTT
Bandarískar réttarreglur um ábyrgð á sjálfstæðum verktökum eiga
sér fyrirmynd í enskum rétti. í Englandi hefur ábyrgð á sjálfstæðum
verktökum t.d. verið viðurkennd í eftirtöldum flokkum mála: (1)
Grunngröftur. Sá, sem húsgrunnur e.þ.h. er grafinn fyrir, ber ábyrgð
á tjóni, er verður vegna þess að sjálfstæður verktaki raskar stuðningi,
er hús nágranna hefur af aðliggjandi jarðvegi. (2) Framkvæmdir á
þjóðvegum og öðrum almennum umferðarleiðum. Þegar maður lætur
verktaka inna af hendi framkvæmdir á þjóðvegi eða almennri umferð-
arleið, ber hann ábyrgð á tjóni, er hlýst af mistökum eða yfirsjónum
verktakans, ef framkvæmdirnar eru fallnar til að valda vegfarendum
hættu. (3) Framkvæmdir á fasteign. Eigandi fasteignar ber ábyrgð á
verktaka, sem veldur tjóni á landi eða öðrum hagsmunum nágranna.
Dæmi um þetta er eldsvoði, er breiðist út frá landi þess, sem unnið er
fyrir eða ónæði (,,nuisance“) af byggingarframkvæmdum. (4) Mjög
hættulegar athafnir („extra-hazardous acts“) geta leitt til skaðabóta-
ábyrgðar verkkaupa á háttsemi verktaka. (5) Vinnuslys. Enskur vinnu-
veitandi er bótaskyldur vegna sakar verktaka, sem vinnur fyrir hann,
ef verkið snertir öryggi starfsmanna vinnuveitandans, t.d. þegar verk-
taki er fenginn til viðgerða eða eftirlits með vélum á vinnustað.
Enskar reglur um ábyrgð á sjálfstæðum verktokum eru venjulega
rökstuddar með því, að á verkkaupa eða öðrum slíkum aðila, er verk-
taki vinnur fyrir, hvíli „óframseljanleg“ skylda, sbr. 4. kafla hér að
framan. Öll framangreind dæmi úr enskum rétti eiga sér einhverja
hliðstæðu í bandarískum rétti og í stórum dráttum má segja að svip-
aðar meginreglur gildi um umrætt réttaratriði í Englandi og Banda-
ríkjunum.31
30 Farið er eftir dæmi hjá Fleming, bls. 380.
31 Um ábyrgð á sjálfstæðum verktökum í enskum rétti sjá einkum Atiyah, bls.
325—378. Af öðrum ritum má nefna Clerk & Lindsell on Torts, 14. útg., London
1975, bls. 150—160, John G. Fleming, An Introduction to the Law of Torts, Oxford
1967, bls. 172—4, Salmond on the Law of Torts, 17. útg., London 1977, bls. 485—492
og Winfield and Jolowicz on Torts, 10. útg., London 1975, bls. 153—6 og 536—540.
141