Tímarit lögfræðinga - 01.10.1979, Page 50

starfsmönnum, en örfá dæmi eru um slíkt annars staðar á Norður-
löndum.
Þótt framangreint yfirlit sé mjög almennt og ágripskennt, má sjá,
að í vissum tilvikum er niðurstaða bandarísks réttar svipuð eða sú
sama og í norrænum rétti.36 Aðferðir Bandaríkjamanna koma Islend-
ingum á hinn bóginn ókunnuglega fyrir sjónir. Notkun hugtaksins
,,óframseljanleg“ skylda er íslenskum lögfræðingum sérstaklega fram-
andi. Margir bandarískir (og breskir) fræðimenn telja og, að þetta
hugtak sé notað sem skálkaskjól til þess að dæma ábyrgð á hendur
mönnum í mjög óskyldum tilvikum. Sumir geta fállist á, að „ófram-
seljanleg“ skylda sé viðurkennd, er verkkaupi felur verktaka verk,
sem hreinar hlutlægar bótareglur eiga við um, en telja hins vegar
óeðlilegt, að slík skylda hvíli á verkkaupa, þegar um er að ræða verk,
er krefjast aðeins venjulegrar varúðar, svo sem að gæta almennra
öryggisráðstafana í þágu verkamanna á vinnustað.37 Verður að taka
undir þessar athugasemdir. Ýmsar umræddra reglna, sem koma ís-
lenskum lögfræðingum spánskt fyrir sjónir, má reyna að skýra með
þeim erfiðleikum, er stafa af því, hve bandarískur réttur er snauður
af lögfestum skaðabótareglum. 1 Bandaríkjunum skortir t.d. almennt
ákvæði um ríka bótaábyrgð eiganda eða notanda bifreiðar á borð við
reglur settra laga í mörgum öðrum ríkjum heims. íslenskir dómstól-
ar hafa í bótamálum vegna tjóns af bifreiðum ekki þurft á að halda
röksemdafærslu á borð við þá, er getur að líta í dóminum í máli
Maloney gégn Ratli.
Þegar litið er á reglur þær, sem höfundar Rest. 2nd hafa mótað eftir
dómum, er fallið hafa um ábyrgð á sjálfstæðum verktökum, má sjá,
að ýmsar þeirra eru mjög rúmar og sumar jafnvel svo víðtækar, að
óttast má að dómstólum reynist torvelt að setja þeim eðlileg takmörk,
sjá t.d. 423. og 424. gr. Rest. 2nd. Setja má fram þá tilgátu, að tilvist
,,Restatement“ valdi útvíkkun þeirra athafnasviða, sem ábyrgð á sjálf-
stæðum verktökum er látin ná til. Tilgáta þessi skal nú skýrð nánar.
Höfundar „Restatement“ reyna að orða sem nákvæmast bótareglur,
er dómstólar hafa myndað. Það er afar erfitt verk að stíla hnitmið-
aða almenna reglu eftir dómum, er leysa réttarágreining eftir mála-
vöxtum, sem aldrei eru nákvæmlega eins í tveimur eða fleiri málum.
Að vísu tíðkast mjög, að bandarískir dómar myndi almennar reglur,
36 Selvig tekur full djúpt í árinni, er hann segir, að á þessu sviði virðist skandi-
navískur réttur samrýmast að verulegu leyti bresk-bandarískum rétti (bls. 9).
37 Fleming, bls. 378.
144