Tímarit lögfræðinga - 01.10.1979, Page 52

menn séu ekki bótaskyldir vegna skaðaverka af hálfu sjálfstæðs
verktaka.
Niðurstaðan af ofangreindu verður sú, að bandarískir dómstólar
hafi teygt bótaskyldu vegna sjálfstæðra verktaka of langt. Reglur
um ótengt gáleysi eru mótvægi gegn þeirri þróun og draga úr þeim
öfgum, sem hinar víðtæku ábyrgðarreglur leiða til í mörgum tilfellum.
Þetta mótvægi eykur þó á réttaróvissu og verður að teljast miður
heppileg leið úr þeim ógöngum, sem dómstólar hafa oft á tíðum ratað
í, ekki síst vegna óhóflegrar beitingar hinnar vafasömu „reglu“ um
„óframselj anlegar“ skyldur.
8. EFNI I STÖRUk DRÁTTUM
1 norrænum skaðabótarétti utan samninga er það almenn regla, að
sá, sem sjálfstæður verktaki vinnur fyrir, er ekki bótaskyldur vegna
tjóns af völdum verktakans eða starfsmanna verktakans. Ýmis rök
hafa verið færð með og á móti þessari reglu, og eru sum þeirra rakin
í 1. kafla.
Norrænir dómstólar, einkum danskir, hafa stundum vikið frá al-
mennu reglunni, án sérstakrar lagaheimildar. Dómaframkvæmd er
þó ekki fast mótuð, en benda má á málaflokka, þar sem sérstakrar
tilhneigingar gætir til að leggja á ábyrgð vegna sjálfstæðs verktaka.
Einkum á þetta við um tjón af framkvæmdum á fasteign. Fulls sam-
ræmis gætir ekki meðal þeirra ríkja á Norðurlöndum, sem vikið er að,
en ýmsir megindrættir eru sameiginlegir (2. kafli).
Bandarískir dómstólar víkja frá aðalreglunni um ábyrgðarleysi á
skaðaverkum sjálfstæðra verktaka í miklu ríkara mæli en norrænir.
I ritinu „Restatement of the Law. Torts“ er leitast við að gera kerfis-
bundna grein fyrir ólögfestum bandarískum skaðabótarétti. Þar eru
m.a. taldar þær undantekningar frá aðalreglunni, sem dómstólar hafa
myndað. Undantekningunum er venjulega skipt í þrjá meginflokka,
en einungis tveir þeirra skipta máli hér. Annar flokkurinn varðar svo-
kallaðar „óframseljanlegar“ skyldur. Þegar „óframseljanleg“ skylda
er talin hvíla á verkkaupa, er hann bótaskyldur vegna skaðaverks
verktaka, þótt hvorki verkkaupa né starfsmönnum hans verði um
tjón kennt. Til hins flokksins teljast reglur um svonefnda eðlislæga
hættulega starfsemi. Feli aðili sjálfstæðum verktaka verk, sem telst
til slíkrar starfsemi, ber sá fyrrnefndi hlutlæga bótaábyrgð á tjóni
vegna sakar af hálfu verktakans. Ábyrgð vegna sakar sjálfstæðra verk-
taka í eðlislægri hættulegri starfsemi má ekki blanda saman við hreina
146