Vera - 01.06.1998, Blaðsíða 7

Hæstu launin í iðnaði
Einn þáttur könnunarinnar var að flokka starfsgreinarnar
í atvinnugreinar og undirflokka. Atvinnugreinarnar skipt-
ust í fjóra flokka:
■ Iðnaður
• Heildsala
• Smásala
• Þjónusta
Undirflokkar og starfsheiti skiptust í eftirfarandi flokka:
■ Afgreiðsla
• Almennt skrifstofustarf
• Sérhæft skrifstofustarf
■ Sérfræðistörf
• Sala
• Lager, framleiðsla
• Þjónusta
Minnst var greitt fyrir afgreiðslustörf og almenn skrifstofu-
störf. Mest var greitt fyrir sérfræðistörf og þjónustustörfin. I
flestum tilfellum eru konur í almennum skrifstofustörfum en
misjafnt er, eftir því hvers konar fyrirtæki er um að ræða, hvort
karlmaður eða kona sinni afgreiðslustarfi. Þegar skrifstofu-
störfin verða sérhæfðari, og jafnvel sérfræðistörf, stighækka
launin og að sama skapi fjölgar karlmönnum sem sinna þeim
störfum. Sú atvinnugrein sem greiðir hæstu meðallaunin er
iðnaður. Þar fær afgreiðslufólk töluvert hærri laun en þeir sem
sinna almennri skrifstofuvinnu. Hvernig skyldi standa á því?
Bilið á milli þessara tveggja starfsheita er hvergi eins mikið og
í iðnaði eða rúmlega 30%. Lengri vinnutími gæti verið hluti af
skýringunni en líklegt er að kynferði starfsmanna ráði þar
meiru. Mjög fáar konur eru í afgreiðslustöfum í iðnaði og lík-
legt að fáir karlmenn sinni hinum almennu skrifstofustörfum.
Háskólanám tryggir ekki hærri tekjur
Skoðað var hvort munur væri á tekjum fólks eftir menntun.
Þar reyndist ekki vera munur á tekjum en töluverður munur
var á tekjum eftir vinnutíma og kyni. Athyglisvert er að sjá að
þeir sem hafa lokið grunnskólanámi eru með 162.409 kr í með-
allaun á meðan þeir sem hafa lokið háskólanámi eru með
162.390 kr. í meðallaun. Að mennta- og háskólanámi loknu
hafa félagar í VR 19 kr. lægri mánaðarlaun að meðaltali en þeir
sem eingöngu hafa lokið grunnskólanámi.
Launabilið á milli kynjanna er líka mest á milli þeirra sem
hafa lokiðháskólanámi. Karlar eru með 202.027 kr. á mánuði
í meðallaun fyrir 50,82 klst. á viku. Konur eru með 124.787
kr. á mánuði í meðallaun fyrir 42.94 klst. á viku).
Launarpunurinn er 60%.
Konur með háskólapróf og félagar í VR ættu að fara að
hugsa sinn gang í launakröfum sínum. Konurnar sem lokið
hafa grunnskólanámi, verknámi eða sérskólanámi eru allar
með hærri laun en konur sem lokið hafa háskólanámi. Konur
sem lokið hafa verknámi eru með 139.362 kr. í meðallaun á
meðan karlar sem lokið hafa sama námi eru með 165.817 kr.
Bilið er minnst á milli þcirra.
í sama hluta könnunarinnar komu fram hæstu laun í úrtak-
inu. Þar kemur fram að 38 karlar sem lokið hafa sérskóla hafa
600.000 kr laun á mánuði á meðan hæstu laun 13 kvenna með
sömu menntun eru 250.000 kr. Konur sem eingöngu hafa lok-
ið grunnskólanámi trompa kynsystur sínar enn í launum. Átta
konur í þeim flokki hafa 350.000 kr. á mánuði og eru það
hæstu launin sem konur í úrtakinu virtust hafa.
Jafnrétti í launamálum
Viðhorf félagsmanna til VR voru athuguð í umræddri könnun.
Athyglisverðar niðurstöður komu fram þegar spurt var um
mikilvægi einstakra atriða.
rH
'CÖ
B
a
u
cd
Þú getur fariö á VR taxtann
ef þú ert ekki ánægö
Viðmælandi okkar er 29 ára kona sem hefur lokib háskólaprófi. Fyrir
tveimur árum réð hún sig til starfa hjá einkafyrirtæki sem veitir sér-
hæfða þjónustu. Starfssvib hennar var töluverö tölvuvinnsla auk þess að bera
áhyrgð á þjónustuaðilum á vegum fyrirtækisins. Flest allir starfsmenn fyrir-
tækisins unnu sérhæfð störf og höfðu mismunandi menntun ab baki. Mikill
meirihluti starfsmanna var karlmenn. Hún átti að fá 100.000 kr. í byrjunar-
laun og launahækkun eftir þriggja mánaða vinnu.
í fyrsta viötalinu við framkvæmdastjórann talaði hann um að auðvelt væri að vinna sig
upp í launum um leiö og fólk væri búið að sanna sig á vinnustaðnum og möguleiki á
að skipta um starfssvið innan fyrirtækisins. í viðtalinu var konan spurð hvort hún ætti
börn og hefði pössun fyrir þau ef þau veiktust. Henni var jafnframt bent á að hún gæti
þurft að vinna á öðrum tímum en hefðbundnum vinnutíma ef eitthvað kæmi upp á, s.s.
veik börn. Henni var bent á að verið væri aö ráða starfsmann til a.m.k. tveggja ára
og hvort hún geröi sér grein fyrir því. Hún var spurð hvort hún gæti unnið yfirvinnu
meö litlum fyrirvara og skýrt tekið fram að nauösynlegt væri að geta það. Vinnan hófst
og konan var ánægð í vinnunni. Fyrstu mánuöina þurfti hún aö vinna mjög mikla yf-
irvinnu. Á fyrsta launaseðlinum sem hún fékk kom í Ijós að öll yfirvinnan var á dag-
vinnukaupi. Þegar hún óskaði skýringa var henni bent á að launakerfið væri þannig
byggt upp að ekki væri hvatt til yfirvinnu. Meö því að vinna alltaf á dagvinnukaupi væri
gefinn sveigjanlegri vinnutími. Fólk gæti mætt klukkan 10:00 og farið heim klukkan
18:00 ef þaö hentaði betur. Yfirmaður konunnar var hins vegar ekki hrifinn af þessari
stefnu og því átti hún alltaf að vinna frá 9:00-17:00. Þegar konan lét undrun sína i Ijós
benti framkvæmdastjórinn henni á að hún væri yfirborguð af VR taxta en það mætti
alveg breyta því og þá fengi hún yfirvinnu greidda aö loknum átta stunda vinnudegi.
Á launaseðlinum þremur mánuðum eftir ráðningu höföu launin ekki hækkað.Konan
fór til framkvæmdastjórans og spurði um hækkunina. Á svipuðum tíma voru launa-
hækkanir framundan hjá VR og framkvæmdastjórinn bað konuna að bíða þannig að
hægt væri aö skella þessu saman. Tveimur mánuðum síðar var búið aö hækka laun-
in um 16.000 kr. sem var launahækkun VR og þriggja mánaða hækkunin saman. Það
var öll hækkunin sem búið var að lofa.
Tekið skal fram að framkvæmdastjórinn var mjög ánægður með störf konunnar og
sama máli gegndi um samstarfsfólk hennar. Launin hækkuöu ekkert í meira en ár.
Konan fór á fund framkvæmdastjórans og baö um launahækkun og jafnvel tilfærslu
þar sem henni fannst starfið orðið einhæft og sá möguleika til að nýta krafta sína ann-
ars staðar í fyrirtækinu. Hún bað um aö grunnlaunin yrðu færö upp í 150.000 -
170.000 krónur. Framkvæmdastjórinn átti bágt með að leyna undrun sinni á kröfum
hennar en eftir miklar málamiðlanir samþykkti hann að veita henni 15.000 króna bif-
reiðastyrk sem hún fengi beint í vasann. Starfiö hennar væri þó þess eðlis að hann
væri ekki tilbúinn aö greiða hærri laun en hún væri þegar með. Á sama tíma voru
ráönir tveir karlmenn við fyrirtækið til sambærilegra starfa. Konan er þess fullviss að
þeir fengu töluvert hærri byrjunarlaun en hún var að berjast fyrir eftir eitt ár hjá fyrir-
tækinu.
Þeir sem bíta frá sér eru verðlaunaðir
Þegar hún spurði hvort hún gæti ekki fengið meira ábyrgðarstarf til að geta þá fengið
hærri laun var fátt um svör. Framkvæmdastjórinn sagði að ekki væri þörf fyrir starfs-
krafta hennar í öörum deildum fyrirtækisins. Nokkrum mánuðum síðar fór konan enn
og aftur á fund framkvæmdastjórans og ítrekaöi ósk sína um að fá annað starf en fékk
sama svar. Konan lagði hart að honum aö fá að vita af hverju hún fengi ekki tilfærslu
innan fyrirtækisins. Einhver ástæða hlyti að vera fyrir þvi . Hún vissi að starfsmenn-
irnir væru ánægðir með störf hennar. Hún ætti jú börn, en hefði yfirleitt alltaf mætt á
kvöldin eða um helgar til að vinna upp, hefði hana vantaö í vinnu. Hún teldi sig vera
góöan starfskraft sem reyndi að sýna mikinn sveigjanleika í mannlegum samskiptum
þar sem þau væru stór þáttur af starfi hennar. Framkvæmdastjórinn tilkynnti henni að
raunveruleg ástæöa fyrir því að hún fengi ekki stööuhækkun eða nýtt starf innan fyr-
irtækisins væri að hún “biti ekki frá sér”. Konan óskaði skýringa á því hvaö hann ætti
við og hann svaraði: “Þú ert ekki tilbúin að vaöa eld og brennistein fyrir fyrirtækið.
Þannig starfskrafta vil ég verðlauna.” Konan vildi fá nánari skýringu á orðum manns-
ins. Ætti hann við að hún hefði ekki unnið vinnu sína samviskusamlega og fólk væri
ekki ánægt með störf hennar? Jú, það vantaði ekki en ástæðan væri sú að hún væri
ekki tilbúin aö hjóla í samstarfsfólk sitt, reyna að rakka það niður í skítinn eða rífast í
því. Hún færi góðu leiðina í samstarfi. Sem sagt, var ekki nógu mikill “tiger”.
Svo mörg voru þau orö. Konan endaði fundinn á að segja upp starfi sínu.