Læknablaðið - 15.12.1998, Blaðsíða 13

LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
917
Table VIII. All-cause mortality. Hazard ratio (HR) in educatio-
nal groups 1-3. Corrections are madefor age and year of exami-
nation.
Men Women
HR 95% CI HR 95% CI
Group 1 0.75 0.64-0.88 0.69 0.42-1.16
Group 2 0.84 0.74-0.95 0.66 0.51-0.85
Group 3 0.84 0.77-0.91 0.77 0.69-0.86
Group 1+2 0.80 0.72-0.89 0.66 0.53-0.83
95% CI: Confidence interval. P value for the relationship of education and
all-cause mortality: men and women: < 0.001.
Table IX. All-cause mortality-corrections for risk factors. Haz-
ard ratio (HR) in educational groups 1-3. Corrections are made
for age, year of examination and risk factors (total cholesterol
and triglycerides in serum, systolic blood pressure, sugar tole-
rance and smoking).
Men Women
HR 95% CI HR 95% CI
Group 1 0.78 0.67-0.92 0.85 0.51-1.41
Group 2 0.84 0.74-0.95 0.71 0.55-0.91
Group 3 0.85 0.78-0.92 0.85 0.76-0.95
95% CI: Confidence interval. P value for the relationship of education and
all-cause mortality: men: < 0.001; women: <0.005.
Table X. Interaction between education and year of examination.
Hazard ratio (HR) in the interaction of education and year of examination. P-value is also shown, as is 95% confidence interval.
Corrections are made for age and year of examination.
Men Women
HR P-value 95% CI HR P-value 95% CI
CHD 1.00 >0.90 0.99-1.01 0.99 >0.60 0.97-1.02
Cancer 1.00 >0.50 0.98-1.01 1.00 >0.90 0.98-1.02
All causes 1.00 >0.50 0.99-1.01 0.99 >0.30 0.98-1.01
fyrir aldri og skoðunarári (tafla VI) eða aldri,
skoðunarári og reykingum (tafla VII). Þegar
reiknuð var dánaráhætta hópa 1, 2 og 3 saman-
lagðra miðað við hóp 4 voru útreikningar hins
vegar marktækir (tafla VI). Samfelld tilhneig-
ing til hækkandi dánartíðni með minnkandi
menntun var marktæk meðal kvenna (tafla V).
Dauðsföll afvöldum slysa: Vegna fæðar lát-
inna reyndust útreikningar ekki mögulegir og
engin ljós tilhneiging birtist (töflur I og II).
Dauðsföll af völdum allra orsaka: Menntun
var marktækt verndandi þáttur fyrir þá sem
lokið höfðu meiri menntun en barnaskólaprófi
og var áhættuhlutfallið fyrir hópa 1 -3 (háskóla-
próf, stúdentspróf og gagnfræðapróf) allstaðar
lægra en 1,0 (tafla VIII). Samband menntunar
og dánartíðni var áfram marktækt eftir að leið-
rétt hafði verið fyrir áhættuþáttum (tafla IX).
Samfelld tilhneiging til hækkandi dánartíðni
með minnkandi menntun var hér einnig mark-
tæk (tafla V).
Samvirkni menntunar og skoðunarárs var
hvergi marktæk (tafla X), þannig að tengsl
menntunar og dánartíðni tóku ekki breytingum
á rannsóknartímanum. Spágildi menntunarinn-
ar breyttist þannig ekki á rannsóknartímanum.
Umræða
Rannsókn þessi hefur leitt í ljós mismunandi
dánartíðni af völdum kransæðasjúkdóma og
krabbameina og af öllum orsökum í ólíkum
menntahópum meðal þátttakenda í Hjarta-
verndarrannsókninni. Niðurstöður rannsóknar
okkar benda ótvírætt til þess að menntunarstig
sé sjálfstæður áhættuþáttur sem hafi bein áhrif
á dánartíðni af völdum kransæðasjúkdóma, auk
þess að tengjast bæði tilvist og breytingum á
þekktum áhættuþáttum (3). Þótt samband
menntunar og dánartíðni af völdum kransæða-
sjúkdóma hafi ekki verið marktækt hjá konum
eftir að leiðrétt var fyrir áhættuþáttum er óvíst
að um kynjamun sé að ræða, þar sem sama
samband menntunar og dánartíðni var til staðar
hjá báðum kynjum en dauðsföll meðal kvenna
voru mun færri. Einnig var fyrir hendi samfelld
tilhneiging til hækkandi dánartíðni af völdum
kransæðasjúkdóma með minnkandi menntun
meðal kvenna jafnt sem karla. Þegar dánartíðni
af völdum krabbameina var skoðuð var vissu-
lega fyrir hendi samband menntunar og dánar-
tíðni, en ekki tölfræðilega marktækt, hvorki hjá
körlum né konum. Þetta skýrist ef til vill af fæð
dauðsfalla. Marktæk tilhneiging til hækkandi
dánartíðni af völdum krabbameina með minnk-
andi menntun var þó fyrir hendi hjá konum og
bendir það til sömu áhrifa menntunar á dánar-
tíðni af völdum krabbameina og á dánartíðni af
völdum kransæðasjúkdóma. Ef litið var til dán-
artíðni af völdum allra orsaka var marktækt
samband menntunar og dánartíðni einnig fyrir
hendi, munur á dánartíðni var einkum greinan-
legur milli þeirra sem mest voru menntaðir
miðað við hóp 4 en ekki var mikill munur milli
hópa 1,2 og 3 innbyrðis. Áður hafði sést breytt
samband menntunar og áhættuþátta í hóprann-
sókn Hjartaverndar (3), þar sem munur milli
hópa kvenna hafði minnkað hvað varðaði kól-
esteról, reykingar, þyngdarstuðul og lagþrýst-