Læknablaðið - 15.12.1998, Blaðsíða 85

LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
983
hætti í grunni sem þessum.
Stjórn Læknafélags Islands
hefur fengið Dr. Ross And-
erson, aðal ráðgjafa breska
læknafélagsins í öryggis-
málum heilsufarsgagna-
banka, til ráðgjafar í máli
þessu. Dr. Anderson telur,
að dulkóðun, eins og sú
sem kynnt hefur verið, sé
allsendis ófullnægjandi.
Gögnin í grunninum verði
eftir sem áður persónu-
greinanleg.
3. Aðeins sjúklingar eða for-
ráðamenn þeirra geta leyst
lækna undan þagnarskyldu.
Læknir, sem sendir upplýs-
ingar frá sér um samskipti
sín og sjúklinga án leyfis
viðkomandi, brýtur með
því siðareglur lækna og 15.
grein læknalaga nr. 53/1988
um þagnarskyldu. Að mati
Stjórnar Siðfræðiráðs L.í. er
upplýst samþykki sjúklings
forsenda þess að hægt sé að
setja á fót grunn sem þenn-
an. Einnig þarf sjúklingur
að geta dregið samþykki
sitt til baka hvenær sem er
og án þess að þurfa að gefa
neinar skýringar á því. Lík-
legt er að endurnýja þurfi
slíkt upplýst samþykki með
reglubundnum hætti. Setja
þarf reglur til verndar þeim
einstaklingum sem ekki
geta vegna ástands síns gef-
ið slíkt samþykki. Einnig
þarf að vera til aðili sem
verndar rétt barna og lát-
inna.
4. í frumvarpinu er gert ráð
fyrir sérstakri nefnd sem
getur heimilað aðgang vís-
indamanna þeirra stofnana,
sem vinna upplýsingar í
grunninn. Er henni einkum
ætlað að meta hvort við-
skiptahagsmunir rekstrar-
leyfishafa skerðist við af-
hendingu upplýsinga úr
gagnagrunninum. Fulltrúi
sérleyfishafa í slfkri nefnd
hefur í raun neitunarvald
yfir því að veita öðrum en
sérleyfishafa upplýsingar.
Sérleyfishafi einn hefur
ákvörðunarvald um aðgengi
allra annarra að grunninum
og sölu upplýsinga úr hon-
um. Siðfræðiráð telur ofan-
greind ákvæði frumvarps-
ins algerlega óviðunandi.
5. Allar vísindalegar rann-
sóknir eru háðar leyfi Vís-
indasiðanefndar. Stjórn
Siðfræðiráðs telur óeðli-
legt, að sérleyfishafi þurfi
ekki að leita slíks samþykk-
is við leit í grunninum eins
og aðrir vísindamenn, eink-
um í ljósi þess, að ekki er
fyrirhugað að afla upplýsts
samþykkis sjúklinga um
flutning gagna inn í grunn-
inn. í frumvarpinu eru við-
skiptahagsmunir sérleyfis-
hafa settir ofar hagsmunum
einstaklingsins.
6. Furðu vekur, að hvergi er
tekið tillit til samþykkta
Evrópuráðsins um lífsið-
fræði. í þeim er sjálfsfor-
ræði sett í öndvegi og sér-
staklega tekið fram að
hagsmunir og velferð ein-
staklingsins skuli vera
fremri eiginhagsmunum
samfélags og vísinda. Af
þeim samþykktum leiðir að
ekki má safna neinum upp-
lýsingum nema viðkomandi
fái um það ráðið og að alls
ekki má nota lífsýni eða
upplýsingar úr þeim, nema
að fyrir liggi samþykki
þess, sem sýnið er tekið úr.
Athugasemdir við
einstakar greinar
frumvarpsins
1. gr.
I ljósi framangreindra at-
hugasemda sem gerðar hafa
verið er ljóst að miðlægur
gagnagrunnur verður ekki
með ópersónugreinanlegum
heilsufarsupplýsingum.
Um persónugreinanlegar
heilsufarsupplýsingar gilda
skýrar reglur og þeirra er ekki
gætt í frumvarpinu. í stefnu
heilbrigðisyfirvalda, sem
mörkuð var 1997 til að tryggja
varðveislu upplýsinga, er lögð
áhersla á friðhelgi einkalífs-
ins. í framhaldi af því segir:
„Þeirri megin reglu verður
fylgt að upplýsingar séu varð-
veittar þar sem þær verða til.
Ekki er áformað að setja upp
miðlægan gagnabanka með
persónutengdum upplýsing-
um um heilsufarsmálefni".
Hér var lögð áhersla á
dreifða gagnagrunna og með
því talið, að gagna væri betur
gætt. Stjórn Siðfræðiráðs er
sammála þessu sjónarmiði.
2. og 3. gr.
Fram kemur í 2. gr. að
frumvarpið taki ekki til líf-
sýna. Unnt verður að sam-
keyra upplýsingar um lífsýni,
aðrar erfðafræðiupplýsingar
og ættfræðiupplýsingar við
gagnagrunn þennan. Yfirlýst-
ar viðskiptahugmyndir gefa til
kynna, að þetta sé fyrirhugað.
Frekari umfjöllun um þetta er
nauðsynleg, því mjög strangar
reglur gilda um varðveislu og
notkun lífsýna.
Að þessu leyti er gagna-
grunnurinn skilgreindur á
mjög óljósan hátt.
4., 5. og 6. gr.
Vakin er athygli á því að