Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1992, Blaðsíða 58

54
LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 22
ER I IÆGT AÐ B/E'I A ÞÁTTTÖKU í LEIT AÐ
E 75 LEG HÁLSKRABBAMEINI?
Jón Bragi Bergmann. Jóhann Ág. Sigurósson,
Kristján Sigurösson. Heilsugæslustööin Sólvangi/Hei-
milislænisfræöi H.I.
Inngangur: Um 20% kvenna koina ekki í reglu-
bundnar sýnatökur (á 3ja ára fresti) vegna leitar aö
leghálskrabbameini. Heimilislæknar hafa í samráöi
viö LKÍ reynt aö auka heimtur meö því aö áminna
konur sem koma á stofur. Tilgangur þessarar
rannsóknar var aö athuga heilsufar þeirra kvenna
sem mæta stopult eöa ekki í slíkt eftirlit og afla
hugsanlegra skýringa á vanheimtum.
Efniviöur og aöferöir: Alls voru 2.510 konur á
aldrinum 35-70 ára búsettar í Hafnarfiröi í apríl
1992. Þar af höföu 89,3% mætt í sýnatöku síöast-
Iiöin 5 ár. Vanheimtuhópnum (alls 269 konur á
aldrinum 35-70 ára) var skipt í tvennt. 102 konur
(Hópur A) höföu aldrei mætt síöastliöin 10 ár eöa
meir (4,1%) og 167 (Hópur B) mætt áöur, en ekki
síöustu 5 ár (6,6%). Kannaöur var ferill hópanna og
borinn saman viö viömiöunarhóp C, alls 269 konur
(10,8%), sem höföu mætt a.m.k. tvisvar í sýnatökur
á síöastliönum 5 árum. Hópur C var valinn meö
slembiaöferö og paraöur eftir aldri. Fariö var yfir
sjúkraskrár og talaö viö heimilislækna þeirra. Auk
þess var sendur spurningalisti til allra kvenna í hópi
A.
Niöurstööur: I viömiöunarhópnum C voru 7%
ógiftar boriö saman viö 27% í hópi A (Kí-kvaörat
p<0,001, RR 5,0) og 16% í hópi B (p < 0,01). Konur
í hópum A og B leituöu mun sjaldnar til heilsu-
gæslustöövarinnar og heimilislæknar þekktu færri
konur í þessum hóptim en í hópi C (p< 0,001). Leg
haföi veriö numiö brott hjá 54 konum (10%), þar af
5 í hópi A (5%), 24 í hópi B (14%) og 25 í hópi C
(9%), A+B versus C; ómarktækt.
Marktækt fleiri konur í hópi A höföu geösjúkdóma
(p<0,001; RR 16,8; öryggismörk 3,4- 82,0).
Samantekt og ályktun: Geösjúkdómar skýra aö hluta
vanheimtur. Erlitt viröist aö bæta heimtur aö marki
hjá konum sem sinna ekki boöi LKÍ og koma
sjaldan til lækna á stofu. Stór hluti kvenna í van-
heimtuhóp eru ógiftar.
NOTKUN RÓANID LYFJA OG SVEFNLYFJA
E 76 í EGILSSTAÐAHÉRAÐI
Gunnsteinn Stefánsson, Jóhann Ág. Sigurösson,
Guömundur Sigurösson. Heilsugæslustööin Sólvangi-
/Heimilislæknisfræöi H.í.
Inngangur: Mikiö er notaö af róandi Iyfjjum og
svefnlyfjum hér á landi. Oft hefur veriö gefiö í skyn
aö um misnotkun sé aö ræöa. Tilgangur þessarar
rannsóknar var því aö skoöa notkun þessara Iyfja á
löngu tímabili hjá afmörkuöum hóp íbúa í umsjá
heimilislækna.
Efniviöur og aöferöir: Rannsóknarhópurinn saman-
stóö af öllum íbúum I Egilsstaöahéraöi á tjögurra
ára tímabili, samtals 2.891 áriö 1986 og 2.964 áriö
1989. Á heilsugæslustööinni hefur fariö fram kerfis-
bundin tölvuskráning á öllum samskiptum íbúanna
viö stööina frá 1976. Ur þessum gagnagrunni og frá
sjúkrahúsinu var fenginn nafnalisti yfir alla einstakl-
inga sem höföu fengiö róandi lyf (N05B skv. ATC
flokkun) og/eöa svefnlyf (N05C) á árunum 1986 -
1989. Ur sjúkraskrám var síöan aflaö upplýsinga um
upphaf meöferöar, ávísaö heildarmagn á ári (mg),
notkunarmunstur, geölyf (N06A og N05A) og
sjúkdómsgreiningar (skv. ICD-9). Lagt var mat á
þaö hver var aöalástæöa upphaflegrar notkunar skv.
sjúkraskrám og staöarþekkingu.
Niöurstööur: Samtals 403 einstaklingar (þar af 62%
konur ) tóku þessi lyf einhverntíman á tímabilinu.
38,1% notuöu einnig geölyf. 22,4% notenda voru á
aldrinum 65-74 ára. 111 einstaklingar (3,7% íbúa)
höföu sögu um einhverja notkun þessara lyfja í meir
en 10 ár. Notkun var: Dagleg 24% (3,3% allra
íbúanna); Nokkrum sinnum í viku 11%; Nokkrum
sinnum í mánuöi 6%; í einstökum tímabilum 19%;
Tilfallandi 40%. Geösjúkdómar eöa geökvillar voru
skráöir hjá 87% einstaklinganna. Upphalleg ástæöa
ávísana á þessi lyf var talin tengjast geösjúkdómum
í 7% tilvika, geökvillum 62%, geövefrænum sjúk-
dómum í 3%, lífskrísu 7%, líkamlegum sjúkdómum
í 16% og félagslegum aöstæöum í 2%.
Margir hættu sjálfkrafa eftir lengri notkun. Ekki
varö varö vart viö vaxandi skammtaþörf. Mjög fáir
virtust misnota þessi lyf.
Samantekt og ályktanir: Flestir notendanna eru 50
ára og eldri. Um fjóröungur hópsins voru daglegir
neytendur. Þessir lyQaflokkar eru oft notaöir af
öörum læknisfræöilegum ástæöum en vegna geösjúk-
dóma eöa geökvilla. Eftirlit meö lyfjanotkun er gott.