Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1992, Blaðsíða 82

78
LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 22
V 27
V 28
SAMBAND HRIFSPENNU OG SAM-
DRÁTTAR í GÁTT OG SLEGLI
MARSVÍNS
Magnús Jóhannsson og Hafliði Ásgrímsson.
Rannsóknastofa í lyfjafræði, Háskóla íslands,
Ármúla 30, Reykjavík.
Hjarta úr marsvíni er mikið notað við
rannsóknir í lífeðlisfræði og lyfjafræði.
Einangraðir vöðvar úr vinstri gátt og hægri
slegli eru gjaman notaðir og einnig einangraðar
frumur úr gáttum og sleglum. Markmið þessarar
rannsóknar var að bera saman samdráttar-
eiginleika gáttar og slegils og túlka niður-
stöðurnar í ljósi mismunandi frumubyggingar
(ultrastructure) þessara vöðva.
Notaðar voru mjóar ræmur og grindarvöðvar
(trabeculae) úr vinstri gátt og sepavöðvar
(papillary) úr hægri slegli. Nokkur atriði í
sambandi lirifspennu og samdráttar (excitation-
contraction coupling) voru ákvörðuð og borin
saman í þessum tveim tegundum vöðva. 1)
Lengd bæði hrifspennu og samdráttar er mun
meiri í slegli en gátt. 2) Endurheimt krafts
(mechanical restitution) má yfirleitt lýsa með
veldislíkingu í einum fasa í slegli en tveim í
gátt, 3) Ryanódín (ÍO'6 M) hindrar starfsemi
frymisnets (sarcoplasmic reticulum) og minnkar
samdráttarkraft niður í u.þ.b. 10% í gátt en
aðeins í um 35% í slegli. 4) Ca-hemlar (Cd++,
D600) hindra Ca++-straum inn í frumur og
minnka samdráttarkraft niður að núlli, bæði í
gátt og í slegli. 5) Endurnýtingarhlutfall
(recirculation fraction) kalsíums frá einum sam-
drætti til annars var um 0,65 í gátt en 0,25 í
slegli.
Niðurstöðumar má ef til vill skýra í ljósi þess
sem þekkt er um frumubyggingu í gátt og slegli.
Vitað er að frumur í gátt innihalda meira
frymisnet og færri t-göng en frumur úr slegli.
Borið saman við slegil er gátt næmari fyrir
rýanódíni, hefur styttri hrifspennur og samdrætli
og hærra endumýtingarhlutfall og virðist því
vera háðari starfsemi frymisnets, enda er meira
af því í gátt. Samdráttur, bæði í gáttum og
sleglum, er mjög viðkvæmur fyrir Ca-hemlum
og því háður Ca++-straum (Ica)- Endurheimt
krafts (restitution) er þar að auki flóknari í
gáttum en í sleglum.
Niðurstöðumar eru í samræmi við þá hugmynd
að meginhluti virkjunarkalsíums losni úr
frymisneti, fyrir tilstilli Ca++, sem flæði gegnum
frumuhimnu með Ica og Na/Ca-skiptum eða sem
losni frá innfleti frumuhimnu. Illutfallslegur
munur er að líkindum á uppmna virkjunar-Ca++
í hinurn ýmsu gerðum hjartavöðva.
TENGSL HÆGRA GREINROFS VIÐ SJÖKDÓMA 1 HJARTA
OG BLÓÐRÁS.
Inqa S.Práinsrtóttir, pórður Harðarson,
Guðmundur Þorgeirsson, Erla G. Sveinsdottir,
Helgi Sigvaldason, Nikulás Sigfússon.
Læknadeild Háskóla Islands, Landspítalinn,
Rannsóknarstöð Hjartaverndar.
Arið 1909 var hægra greinrof fyrst skilgreint
og upp frá þvi var það talið endurspegla
alvarlegan likamlegan sjúkdóm. Á fimmta ára-
tugnum voru flestir komnir á þá skoðun að
hægra greinrof væri einungis afmarkað fyrir-
bæri á hjartarafriti og því meinlaust með öllu.
Fjölmennt almennt þýði úr hóprannsókn Hjarta-
verndar gerði okkur kleift að kanna algengi
og nýgengi hægra greinrofs, dánartiðni folks
með það og athuga tengsl þess við aðra sjuk-
dóma og áhættuþætti.
í hóprannsókn Hjartaverndar mættu 9135 karlar
og 9629 konur á árunum 1967-91 i fimm áföngum
hvor hópur. Komu sum oftar en einu sinni.
A hverjum þátttakanda voru gerðar ýmsar rann-
sóknir þar á meðal hjartarafrit, þau voru
flokkuð eftir Minnesota lykli. Þeir sem
greindir voru með hægra greinrof mynda markhóp
okkar en allir aðrir þátttakendur i rannsókn
Hjartaverndar samanburðarhópinn.
Á’öllum rannsóknartimanum fundust 126 karlar
og 69 konur með hægra qreinrof. Heildaralgengi
var þvi 0.68% en 0.95% meðal karla og 0.43%
meðal kvenna. Algengið jókst með auknum aldri.
Allir nema einn með hægra greinrof voru 40 ára
og eldri þrátt fyrir að yngstu þátttakendurnir
væru 33 ára. Algengishlutfallið karlar/konur
er 2,2. Kynjamunurinn reyndist marktækur
(p<0,05). Nýgengi í áföngum II-V hjá körlum
var 103/100.000/ár, en i áföngum II-IV hjá
konum 42/100.000/ár. Marktæk fylgni fékkst
við háþrýsting (p<0,05), háan blóðsykur
(p<0,05) og hjartastækkun (p<0,05) i körlum
yngri en 60 ára með hægra greinrof, aðrar
hjartsláttartruflanir (p<0,001) og hægan hjart
slátt (þ<0,01) i heildarkarlahópnum með hægra
greinrof. Marktækur munur reyndist á dánar-
tíðni þátttakenda með hægra greinrof úr hjarta
sjúkdómum (p<0,01) en munurinn varð ómarktækur
þegar tekið var tillit til annarra áhættuþátta
hjartasjúkdóma með fjölþáttagreiningu Cox.
Niðurstaða okkar er þvi sú að meðal yngri
karla tengist hægra greinrof oft grunnsjúk-
dómum i hjarta oq blóörás.