Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1992, Blaðsíða 86

82
LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 22
SAMANBURÐUR Á MÖGNUN Á erbB-2
v 33 ÆXLISGENI OG TJÁNINGU Á PRÓTEINAFURÐ
ÞESS í BRJÓSTAKRABBAMEINSSJÚKLINGUM
Björn Þorgilsson', Steinunn Thorlacius',
Oktavía Jónasdóttir', Sigurrós Jónasdóttir2,
Steinunn Sveinsdóttir', Jóhannes Björnsson2,
Helga M. Ögmundsdóttir' og Jórunn E. Eyfjörð
'Rannsóknarstofa í sameinda- og frumuliffræði,
Krabbameinsfélag Islands. "Rannsóknarstofa Háskólans í
meinafræði
Fundist hefbr DNA mögnun á erbB-2/HER2 æxlisgeni í
ýmsum krabbameinum og hefúr hún verið tengd slæmum
horfum brjóstakrabbameinssjúklinga. Genið er á litningi
17 og skráir fyrir viðtaka á ilia skilgreindum vaxtarþætti.
Við höfum áður fúndið mögnun í frumæxlum 28%
brjóstakrabbameinssjúkiinga (29/103). I þessum
rannsóknum var skoðuð tjáning erbB-2 próteinsins í 40
af ofangreindu úrtaki, þar af 22 sem sýna mögnun á
erbB-2 geninu. Tjáning var mæld með avidin-biotin
peroxidasalitun með fjölstofna mótefni, ennfremur var
gert ELISA-próf á sermi, tekið úr sjúklingum á
aðgerðardegi.
Af 22 mögnuðum frumæxlum voru 21 (93%) með litun
enll (61%) virtust litaðar afþeim 18 frumæxlum sem
ekki voru með mögnun. Tvö litamynstur sjást í
sneiðunum :1) litur í jöðrum frumanna, þ.e. himnulitun.
Hún sést í 9 frumæxlum sem öll nema eitt eru með DNA
mögnun. 2) Umfrymislitun, en hún sést í öllum
jákvæðum sýnum.
Athuguð voru 14 pör af frumæxli og eitlameinvarpi og
greindust 9 með litun í hvorutveggja, í þremur fannst
engin litun og í tveimur finnst aðeins litun i frumæxlinu.
ELISA-prófið sýndi marktæka fýlgni á milli erbB-2
próteins í sermi við ofúrtjáningu í vef en ekki við erbB-2
genamögnun.
Ut frá þessu má álykta: 1) Gott samræmi er á milii DNA-
magns og próteintjáningar. Tvær áberandi
undantekningar eru á þessu: Eitt magnað gen er óvirkt
(af 22) og eitt af 18 frumæxlum með eðlilegt genamagn
tjáir próteinið rikulega. 2) Góð samsvörun er á milli
frumæxla- og meinvarpslitana og 3) Mæling á erbB-2
próteini í sermi gefúr engar upplýsingar á
einstaklingsgrundvelli.
V 34 STÖKKBREYTINGAR í P53 GENI OG TJANING A
PRÓTEINAFURÐ í BRJÓSTAKRABAMEINS-
SJÚKLINGUM: TENGSL VIÐ HORFUR
Steinunn Thorlacius', Björn Þorgilsson',
Sigurrós Jónasdóttir2, Steinunn Sveinsdóttir',
Jóhannes Bjömsson2, Helga M. Ögmundsdóttir'
og Jórunn E.Eyfjörð'.'Rannsóknastofa í sameinda- og
frumulíffræði, Krabbameinsfélag Islands.
2Rannsóknarstofa Háskólans í meinafræði.
Æxlisbæligenið p53 er staðsett á styttri armi litnings 17 í
mönnum. Afurðir bæligena em taldar geta hindrað
æxlisvöxt og tap á virkni slikra gena, vegna
stökkbreytinga og/eða stærri úrfellinga, getur leitt til
æxlismyndunar. Tap á virkri p53 samsætu hefúr fúndist í
mörgum æxlum m.a. bijóstakrabbameinsæxlum, sem
bendir til þess að p53 gegni mikilvægu hlutverki við að
hindra æxlismyndun. P53 próteinið er stjórnprótein i
kjarna og finnst í mjög litlu magni í eðlilegum fmmum.
P53 próteinið er líklega hemill á fmmuskiptingu og
stöðvar skiptingu á meðan gert er við DNA skemmdir.
P53 hefúr fúndist stökkbreytt í mörgum æxlisgerðum
þ.á.m. brjóstaæxlum. Eðlilegt p53 prótein er mjög
skammlíft en margar stökkbreytingar auka stöðugleika
próteinsins svo að unnt er að greina það með
mótefnalitun. Við höfúm athugað DNA úr 109
brjóstakrabbameinsæxlum og blóði frá sömu sjúklingum
m.t.t. stökkbreytinga í p53 geninu og taps á arfblendni á
styttri armi litnings 17. Stökkbreytingagreiningin var
gerð með rafdrætti í bræðsluhlaupi (constant denaturant
gel electrophoresis, CDGE) og DNA raðgreiningu. Tap
á arfblendni var athugað með samanburði á skerðibútum
úr æxlis DNA og eðlilegu DNA úr blóði sama
einstaklings, með Southem blotting aðferð. Gerð var
mótefnalitun með einstofna og fjölstofna p53 mótefnum
á sneiðum úr parafTinkubbum úr sömu æxlum. P53
próteintjáning var einnig athuguð í sermi með ELISA
aðferð.
Stökkbreytingar fúndust í 18 af 109 sýnum (16,5%) í
táknröðum 5, 7 og 8. Tap á arfblendni í p53 geninu og á
svæðum nær enda litningsins fannst í um 71% æxla með
stökkbreytingu. Engin stökkbreyting fannst í kímlínu.
P53 próteinlitun í kjama fannst í öllum sýnum með p53
stökkbreytingu nema þar sem um var að ræða úrfellingar
sem leiddu til fasaskipta eða punktbreytingu sem
myndaði stöðvunartákna. Að auki greindist p53
kjarnalitun í 14 æxlum sem ekki hefúr fundist
stökkbreyting í. Mótefnamæling í sermi gaf ekki
marktækar upplýsingar.
Athugaðir voru aðrir þættir í sjúkrasögu og fúndust
tengsl við æxli sem misst höfðu estrogen hormóna
viðtaka. Ennfremur tengdust p53 stökkbreytingar í
æxlum slæmum horfúm sjúklinga. Lífslíkur sjúklinga
með p53 breytingu vom marktækt minni en þeirra sem
ekki höfðu slíka breytingu.