Sveitarstjórnarmál - 01.12.2000, Blaðsíða 34

MENNINGARMÁL
Náttúrustofa Norðurlands vestra
á Sauðárkróki
Dr. Þorsteinn Sœmundsson, forstöðumaður Náttúrustofu Norðurlands vestra
Náttúrustofa Norðurlands vestra
tók til starfa í febrúarmánuði síðast-
liðnum, eftir um tveggja ára undir-
búningstíma. Stofunni var valinn
staður á Sauðárkróki og fékk til af-
nota fyrir starfsemi sína glæsilegt
húsnæði, en það er „Gamli barna-
skólinn" við Aðalgötu 2. Húsið,
sem var reist árið 1908, hefúr verið
gert upp í nánast upprunalegum stíl.
Sú aðgerð hefúr tekist í alla staði vel
og er þeim fjölmörgu sem stóðu að
því verki til mikils sóma. Við end-
urgerð hússins var tekið tillit til þess
hvers konar starfsemi ætti að fara
þar fram og er ekki annað hægt að
segja en að sú hönnun hafí tekist
vel. Greinilegt er að mikili metnað-
ur hefur verið lagður í starfsemi
Náttúrustofu Norðurlands vestra af
hálfu sveitarfélagsins.
Dr. Þorsteinn Sæmundsson jarð-
ffæðingur var ráðinn forstöðumaður
stofúnnar og fluttist hann til Sauðár-
króks ásamt fjölskyldu sinni frá
Reykjavík.
Frú Siv Friðleifsdóttir umhverfís-
ráðherra opnaði stofuna formlega
hinn 9. maí sl. að viðstöddu fjöl-
menni.
Saga náttúrustofa á
íslandi
Saga náttúrustofa á Islandi er ekki
löng og er Náttúrustofa Norðurlands
vestra fimmta stofan sem stofnsett
er. Fyrsta stofan var sett á stofn árið
1995 og þjónar hún Austurlandi.
Henni var valinn staður í Neskaup-
stað og er dr. Guðrún Áslaug Jóns-
dóttir líffræðingur forstöðumaður
þar. Árið 1996 var síðan stofnuð
Náttúrustofa Suðurlands og var
henni valinn staður í Vestmannaeyj-
um. Dr. Ármann Höskuldsson eld-
fjallafræðingur veitir henni for-
stöðu. Þriðja stofan var síðan sett á
stofn árið 1996 og þjónar hún Vest-
ljörðum. Henni var valinn staður í
Bolungarvík og veitir henni for-
stöðu dr. Þorleifur Eiríksson líf-
ffæðingur. Fjórðu stofúnni var kom-
ið á laggimar fyrir Vesturland árið
1998 og var henni valinn staður i
Stykkishólmi. Dr. Jón Baldur Sig-
urðsson, lífffæðingur og fyrrverandi
prófessor, var forstöðumaður þar, en
hann er nú að flytja sig yfír í ný-
stofnaða stofu sem þjónar Reykja-
nesi. Henni hefur verið valinn stað-
ur í Sandgerði.
Rekstrarform náttúru-
stofa
Hvað er náttúrastofa og hvert er
rekstrarform þeirra? Náttúrustofúm-
ar eru reknar í samvinnu ríkis og
sveitarfélaga. Ríkið greiðir laun for-
stöðumanns og 50% hlut i stofn-
kostnaði stofanna. Þau sveitarfélög
sem koma að rekstri viðkomandi
stofú leggja til 50% i stofnkostnað
og sjá um rekstur hennar. Stjórn
stofanna er skipuð einum fulltrúa
ráðherra (ríkisins) og tveimur frá
rekstraraðila í heimahéraði. Þar sem
þetta fyrirkomulag hefur verið virt
hefur starfsemi stofanna almennt
gengið vel.
Enn sem komið er standa Sveitar-
félagið Skagafjörður og Akrahrepp-
ur ein að rekstri Náttúrustofú Norð-
urlands vestra á Sauðárkróki en
miklar vonir eru bundnar við að
fleiri sveitarfélög komi smám sam-
an til þátttöku í rekstrinum. Þetta er
raunar svipað og annars staðar þar
sem náttúrustofúr eru reknar, að eitt
sveitarfélag hefúr tekið að sér rekst-
urinn í byrjun á hverjum stað en
sums staðar er samvinna sveitarfé-
laga um rekstur komin á eða í undir-
búningi. Mikilvægt er að sveitar-
stjórnarmenn geri sér grein fyrir
mikilvægi stofanna og þeim mögu-
leikum sem þær gefa kost á. Von-
andi mun þetta greinarkorn varpa
ljósi á það.
Hlutverk náttúrustofa
En hvað gera náttúrustofúr? Hvert
er hlutverk þeirra?
Tekið er fram í lögum og reglu-
gerðum um náttúrustofúr hvert hlut-
verk þeirra er. I 11. gr. laga nr. 60
frá árinu 1992 um Náttúrufræði-
stofnun Islands og náttúrustofur
segir að helstu hlutverk náttúrastofa
séu:
a. að safna gögnum og varðveita
heimildir um náttúrufar og
stuðla að almennum náttúru-
rannsóknum, einkum í viðkom-
andi landshluta.
b. að stuðla að æskilegri landnýt-
ingu, náttúruvernd og frœðslu
um umhverftsmál.
c. að veita frœðslu um náttúrufræði
288