Sveitarstjórnarmál - 01.12.2000, Blaðsíða 46

FÉLAGSMÁL
ugir þiggjendur þjónustunnar og
bjargir á einstökum sviðum væru
takmarkaðar. Var talið nauðsynlegt
að sníða sérstakar aðferðir utan um
gæða- og þjónustukannanir með til-
liti til sérstöðu félagsþjónustu sveit-
arfélaga og lögmála hennar.
Nauðsynlegt var talið að fylgjast
með félagsþjónustunni á heildstæð-
an og réttmætan hátt. Með hliðsjón
af því þótti ástæða til að koma á fót
nýju eftirlitskerfi.
Starfsaöferöir Joint
fíeview
Um miðjan síðasta áratug var
starfsmönnum Audit Commission
og Social Sevice Inspectorate falið
það verkefni undir sameiginlegum
hatti Joint Review að skilgreina
verklagsreglur sem farið skyldi eftir
við úttektimar. Áhersla var lögð á
að tryggja sjálfstæði Joint Review
gagnvart ríkisendurskoðun og SSI
þannig að önnur störf sem þessar
stofnanir hefðu með höndum hefðu
ekki áhrif á starfsemi Joint Review.
Starfsmenn Joint Review eru því
ráðnir sérstaklega til stoíhunarinnar.
Úttektir Joint Review einkennast af
sjálfstæði stofnunarinnar, hlutlægni
í mati og samvinnu við sveitarfélög.
SSI hefúr gert og gerir enn úttektir á
einstökum þáttum félagsþjónustu
sveitarfélaga. Ráðherra óskar iðu-
lega eftir úttektum stofhunarinnar í
kjölfar fyrirspurna fjölmiðla og
þingsins. Rétt þótti að blanda þess-
um úttektum ekki saman.
Við úttektir Joint Review er spurt
annars vegar hvort komið sé til móts
við þarfir borgaranna og hins vegar
hvort þjónustan geti þróast og orðið
betri. Sá skilningur ríkir hjá yfir-
völdum að félagsþjónusta sé mis-
jafnlega á vegi stödd en alltaf sé
svigrúm til bóta. Til að svara ffam-
angreindum spumingum fara starfs-
menn Joint Review ýmsar leiðir í
störfum sínum. Þannig styðjast þeir
við aðferðir félagsvísindanna og
taka tilviljunarúrtök úr hópi þjón-
ustuþega, taka viðtöl og yfirfara
gögn í málum þeirra. Ennfremur
fara starfsmennirnir yfir og meta
eigin úttektir sveitarfélaganna.
Segja má að allir þættir félags-
þjónustu sveitarfélaga séu skoðaðir í
úttektum Joint Review. Þannig er
meðal annars fjallað um hveijir eigi
rétt á félagsþjónustu, skilgreiningar
á þjónustunni, virkni starfseminnar,
fæmi starfsmanna, greiningu, með-
ferð og eftirfylgni mála. Þá er fjall-
að um dreifingu og nýtingu fjár-
magns.
í upphafi úttektarinnar er kannað
hvaða félagsþjónustu sveitarfélagið
hafi með höndum. í ffamhaldi af því
er sveitarstjórnarmönnum gefinn
kostur á því að leggja fram spum-
ingar sem þeir vilja að verði svarað
með úttektinni. Ég nefhi sem dæmi
að sveitarstjómarmaður í einu þeirra
sveitarfélaga þar sem ég fylgdist
með störfum Joint Review óskaði
eftir skýringum á háum vistunar-
kostnaði í barnaverndarmálum og
lítilli nýtingu á tiltekinni öldmnar-
þjónustu sem samið hafði verið um
í heildarsamningi (e. block
contract). Þá eru skoðaðar sam-
þykktir, starfsreglur og vinnuferli
félagsmálanefhda.
í kjölfar viðræðna við félagsmála-
nefnd eru einstakir þjónustuþættir
skoðaðir út frá kröfum laga, reglu-
gerða og samþykkta viðkomandi
sveitarfélags. Tekin eru tilviljunar-
úrtök úr skrám um þjónustuþega og
lagt mat á skráningu gagna. Rætt er
við þjónustuþega sjálfa, farið yfir þá
þjónustu sem þeir hafa fengið og
lagt mat á vinnuferlið og þjónust-
una. Reynslan hefur t.d. sýnt að fáar
kvartanir koma að jafnaði frá fé-
lagsstarfi aldraðra en fjölmargar
kvartanir koma ffá þeim sem eru á
biðlistum eftir leiguhúsnæði sveitar-
félaga. Lagt er mat á réttmæti kvart-
ana, málsmeðferð og upplýsinga-
gjöf starfsmanna félagsþjónustunn-
ar. Við mat á þjónustu og vinnslu
mála reynir mjög á reynslu og fæmi
starfsmanna Joint Review.
I skoðun á umgjörð þjónustunnar
og virkni stjómkerfisins em skipurit
og starfslýsingar yfirfamar. Þannig
em þættir eins og dreifing verkefha,
vinnuálag, færni og símenntun
skoðuð. Þá er rætt við starfsmenn á
öllum þrepum þjónustunnar. Sé
þjónusta slæm og ekki í samræmi
við það sem til er ætlast er leitað
skýringa. Er þá t.d. spurt um þjálfun
viðkomandi starfsmanns eða starfs-
manna, bjargir sem hann eða þeir
hafa yfir að ráða, eða leitað annarra
skýringa. Jafnframt er leitað skýr-
inga á háum eða lágum kosmaði við
tiltekna þætti þjónustunnar og m.a.
skoðaðir meðferðar- og ákvörðunar-
ferlar sem að baki liggja. Þegar
kostnaðartölur einstakra þjónustu-
þátta liggja fyrir og gæði þeirra hafa
jafnframt verið metin em framan-
greind atriði borin saman við með-
altöl sömu þátta úr fyrri könnunum
hjá sveitarfélögum af svipaðri stærð
og gerð. Þá er innri eftirfylgni og
skýrslur um keypta þjónustu skoð-
aðar. Bent er á sterka og veika þætti
þjónustunnar. Starfsmenn félags-
þjónustunnar em virkir þátttakendur
í úttektinni og fylgjast með úttekt-
inni á öllum stigum.
Við lok úttektar em niðurstöður
hennar bornar undir yfirmenn og
óskað eftir viðbrögðum og athuga-
semdum. Þá fá sveitarstjómarmenn
einnig svör við þeim spumingum er
þeir lögðu fram í upphafi. Að lokum
er gefin út skýrsla um úttektina.
Úttektunum er ætlað að svara
spumingunum tveimur um hvort og
þá í hve ríkum mæli félagsþjónustan
mæti þörfum borgaranna og hvort
hún eigi möguleika á að þróast og
verða betri. Af niðurstöðum úttekt-
anna em síðan dregnar ályktanir í
myndrænu formi sem og með
beinni lýsingu á þjónustunni, þ.e.
hvort hún er góð eða slæm eða ein-
hvers staðar þar á milli og hvort hún
er stöðnuð eða svigrúm sé til bóta. í
umsögn Joint Review kemur fram
hvaða þættir em sterkir og hverja
þarf að styrkja. Bent er á leiðir til
úrbóta og hvar upplýsingar þar að
lútandi megi finna. Þá fá sveitarfé-
lögin viðmið til samanburðar við
reiknuð meðaltöl einstakra þjón-
ustuþátta.
300