Uppeldi og menntun - 01.07.2013, Side 133

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 22(2) 2013 133
arna H. JÓnsdÓttir
Kynjajafnrétti
Í heftinu (bls. 18) er greint frá nýlegri könnun á högum, líðan og lífsstíl norrænna
ungmenna á aldrinum sextán til nítján ára og þar vakti athygli hversu afturhaldssöm
viðhorf íslenskra unglinga eru til jafnréttis kynjanna. Þar kemur fram að fjórir af
hverjum tíu íslenskum piltum telja að karlar eigi að ganga fyrir konum um störf. Nær
helmingur íslensku drengjanna telur að konur eigi að vera heima með börnum þegar
þau eru ung og 14% drengjanna eru fylgjandi því að konur vinni alls ekki úti. Samt
sem áður telja 88% piltanna að jafnrétti eigi að ríkja milli kynjanna. Hvernig stendur
á þessu, hvaðan koma þessar skoðanir á jafnrétti kynjanna? Og hvernig er hægt að
skýra misræmið í afstöðu piltanna?
Samstarfskona mín spurði mig nýlega hver væri mín fyrsta minning tengd jafnrétti,
eða misrétti, í tengslum við kyn mitt. Ég fór yfir æsku mína í huganum. Ég hoppaði úr
rólunni út í sandkassa, ég gekk upprétt yfir slána, ég fór í slábolt, brennubolta, landa-
parís, löggu og bófa og ratleik. Það gerðu strákarnir líka. Ég velti fyrir mér hvort ég
væri haldin kynjablindu og hafnaði kynjamisrétti eða sæi það ekki þó það væri fyrir
framan nefið á mér. Fyrsta raunverulega minningin mín var frá því að ég átti barn
nítján ára gömul og var að lesa utan skóla síðasta bekk Menntaskólans á Akureyri og
var heima með barnið þann vetur en maðurinn minn vann á skrifstofu. Hvorki mér
né öðrum datt í hug að þetta ætti að vera öðruvísi. Þegar við síðan fluttum suður fór
maðurinn minn í nám en ég var heima með barnið þar til það var orðið nægilega
gamalt til að fara til dagmömmu og þá fór ég í nám. Þegar dagmamman síðan hætti
skyndilega störfum stefndi allt í það að ég myndi hætta námi. Þarna fannst mér reyndar
að hlutirnir ættu að vera öðruvísi. Ég barðist því þar til ég fékk dvöl, með góðra
kvenna hjálp, fyrir barnið á dagheimili og hélt áfram námi.
Mér finnst eins og könnunin á viðhorfum íslensku unglingspiltanna gæti allt eins
hafa verið gerð fyrir 40 árum. Niðurstöðurnar eiga vel við þá stöðu sem ég var í þá.
Ef ég skil kynjablinduhugtakið rétt þá myndi ég segja að þeir íslensku ungu karlmenn
sem hér um ræðir séu haldnir henni en ábyrgðin er ekki alfarið þeirra einna.
Starfið sem á sér stað í skólum landsins hefur áhrif á nám og velferð barna. Ef
við tryðum því ekki værum við ekki kennarar. Í niðurstöðum rannsóknar Þórdísar
Þórðardóttur (2012) í tveimur leikskólum í Reykjavík kom fram að leikskólabörnin
hafa lært að velja sér uppáhaldsbarnaefni að mestu eftir upplifunum sínum af því að
vera telpur eða drengir. Það ánægjulega við niðurstöðurnar var að sum börn efuðust
um réttmæti staðalmynda kynjanna ef þeim voru sköpuð skilyrði til þess. Það sem
dregur úr ánægjunni eru þær niðurstöður að leikskólakennararnir töldu sig stuðla
að jafnrétti kynjanna með því að sýna einstaklingum, en ekki kyni þeirra, athygli og
töldu kynjamun eðlislægan (Þórdís Þórðardóttir, 2012). Þórdís dregur því þá ályktun
að það þurfi
að leggja metnað í að kynna nýjum kennaranemum grundvallarhugtök kynjafræða
og skapa þeim þannig verkfæri til að greina kynjamismun í skólastarfi. Einnig
að það þurfi að gefa starfandi kennurum kost á endurmenntunarnámskeiðum í
kynjafræðum til þess að færa þeim verkfæri sem gerir þeim kleift að þróa aðferðir í