Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.1997, Síða 27

ekki endilega í hve miklum mæli viðkomandi er í tengslum við
skjólstæðinga.
Lagður var spurningalisti fyrir þá sem lentu í úrtakinu í
gegnum síma. Könnunin fór fram í október og
var svarhlutfall í heildina 79,9%, þ.a. var
svarhlutfall hjúkrunarfræðinga 81,6 %.
Umsjón með könnuninni af hendi
Félagsvísindastofnunar hafði Guðlaug J.
Sturludóttir, en Steinunn Gestsdóttir sá um
úrvinnslu og skýrslugerð.
Helstu niðurstöður
Svör voru greind eítir fjórum
bakgrunnsbreytum, kyni, aldri, deild sem
unnið var á og stéttarfélagi, sjá mynd 1.
Tilgangur könnunarinnar var meðal
annars að skoða tíðni og umfang ofbeldis
gagnvart starfsfólki innan heilbrigðis- og
félagsgeirans. Spurt var um andlegt, líkamlegt og kynferðislegt
ofbeldi.
Þegar spurt var hvort fólk teldi ofbeldi vera til staðar á
sinni deild eða vinnustað sögðu 36,4% svo vera. Hins vegar
komu mismunandi svör eftir kyni, vinnustað og stéttarfélagi
viðkomandi, sjá mynd 1. Til viðbótar má nefna að verulegur
munur var á svörum fólks eftir aldri, þannig að 48,5% fólks,
sem var þrítugt eða yngra, töldu ofbeldi vera til staðar á sinni
deild eða vinnustað en það átti við um mun færri í eldri
hópunum. Karlar sögðu mun oftar að ofbeldi væri til staðar á
sinum vinnustað en konur. Ekki er ólíklegt að það megi að
einhverju leyti rekja til þess að karlar unnu frekar á deildum
þar sem ofbeldi var mikið, til dæmis á geðdeildum. Sem dæmi
má nefna að 37,3% karla unnu á geðdeildum en aðeins 8,4%
kvenna. Skv. könnuninni var ofbeldi talið algengast á geð-
deildum/áfengisdeildum og fangelsum, eða yfir 70%. Einnig
var mikill munur eftir stéttarfélögum, en 45,3% af starfsfólki
Mynd 1 Hlutfall svarenda sem taldi ofbeldi vera til
staðar á sinni deild eða vinnustað - greint eftir kyni,
deild og stéttarfélagi.
Mynd 2 Hlutfall af svarendum sem hafði orðið
fyrir svívirðingum, Iiótunum, líkamlegri eða kynferðis-
legri áreitni í orðum á síðastliðnum sex mánuðum.
Amiars vegar allir og hins vegar hjúkrunarfræðingar.
öðrum spurningum. Til dæmis höfðu 22,5% af heildinni orðið fyrir
minniháttar ofbeldi á þessum ti'ma. 46 einstaklingar voru beittir
meiriháttar líkamlegu oílieldi á síðastliðnum sex mánuðum, sem er
5,8% af öllum svarendum. Eins og fram kemur á næstu mynd höfðu
24,3% orðið fyrir h'kamlegu ofbeldi, iiðru en kynferðislegu, á sama
tíma.
Sóknar taldi oflieldi vera til staðar á sinni deild, 36,8% af
félagsmönnum SFR og 26,7% hjúkrunarfræðinga. Ekki er
ólíklegt að mismunandi skipting starfshópanna á deildir og
mismunandi samsetning þýðis milli stéttarfélaga skýri að hluta
þessa dreilingu.
Þeir sem löldu að ofbeldi væri til staðar voru spurðir
hversu algengt þeir töldu ofbeldi vera. Alls löldu 39,8% þeirra
ofbeldi vera mjög eða frekar algengt, 12,0% töldu það hvorki
algengt né óalgengt en 48,2% töldu oflieldi á sinni deild vera
frekar eða mjög óalgengt.
Spurt var um hvort fólk hefði orðið fyrir oflieldi, annars
vegar sfðastliðna sex mánuði og hins vegar
hvort það hefði einhvem tíma orðið fyrir ofbeldi.
Spurt var um nokkrar gerðir oíbeldis, það er
svívirðingar, alvarlegar hótanir, kynferðislega
áreitni í orðum, líkamlega kynferðislega áreitni
og nauðgun eða tilraun til nauðgunar og
líkamlegt ofbeldi annað en kynferðislegt.
Upplýsingar, sem byggja á sex mánaða tfmabili,
segja að nokkm til um tíðni ofbeldis á
vinnustöðum, en hins vegar gefa spurningar,
sem eru óháðar tíma, einnig ákveðnar
upplýsingar. Þó verður að taka þeim með
fyrirvara um mismunandi starfsaldur og
gleymsku á atburði. Þannig liafa fleiri
hjúkrunarfræðingar orðið fyrir ofbeldi einhvern
tíma en aðrir starfshópar í könnuninni og skýrist
það líklegast af mun lengri starfsaldri þeirra eða
17,6 árum að meðaltali á móti 10,6 árum hjá
SFR og 8,3 ámm hjá Sókn. Þannig hefur um fjórðungur
hjúkmnarfræðinga orðið fyrir kynferðislegri áreitni í orðum og
Hlutfall
0 10 20 30 40 50 60 70 80
*** mjög marktækur munur (öryggismörk 0,001).
** vel marktækur munur (öryggismörk 0,01)
* marktækur munur (öryggismörk 0,05).
Hlutfall sem hefur á sl. sex mánuðum orðið fyrir...
Svívirðingum Hótunum Kynferðislegri tikamlegri
áreitni í orðum kynferðislegri
áreitni
Áhugavert er að skoða þessar tölur með hliðsjón af nokkrum
TÍMARIT HJÚKRUNARFRÆÐINGA 1. tbl. 73. árg. 1997