Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.1997, Qupperneq 42

Sannleikurinn var sá, því miður, að margar í okkar hópi
voru lítt reyndar við umönnun sjúkra og sœrðra og gjörsamlega
óvitandi um að halda yrði uppi reglu og aga. En mestu skipti að
vinna ífyrsta kasti tiltrú lœknanna.
Það var nánast ómögulegt að fá konumar til að skilja
þetta. Þeim var lítt bærilegt að heyra kvalaópin frá
sjúklingunum án þess að mega sinna þeim. Florence hafði látið
þær setjast við að gera sáraumbúðir úr gömlum lökum en þær
töldu sig ekki hafa farið þessa löngu leið frá Englandi eingöngu
til þess. Ýmsar tóku að mótmæla Florence og andrúmsloftið í
hópnum varð rafmagnað.
Ein þeirra kom orðsendingu heim um að ástandið vœri
hrœðilegt og mér um að kenna að þœr fengju ekki að hjálpa til.
Þetta var birt á prenti og andstœðingar mínir heima t Englandi
höfðu eitthvað til að tala um ...
Fjárframlög bárust stöðugt í „Times“ sjóðinn og Charles
Bracebridge fór til Konstantínópel og keypti birgðir af ýmsu til
hreingerninga, bursta, klúta, fötur og þvottaefni á veggi, loft og
gólf. Loksins! Konurnar gátu brett upp ermamar og hafið
stórhreingerningu. Það létti andrúmsloftið til muna innan
hópsins og allt varð hreinna og lífvænlegra fyrir fólk. Annað
verkefni barst óvænt upp í hendurnar á þeim:
Þegar fyrstu nóttina heyrðum við ungbarnsgrát, sem ég stst
af öllu hafði átt von á. Enginn hafði haft fyrir því að segja
okkur að aðrar konur vœru fyrir á staðnum!
í ljós kom að í kjallaranum undir vistarverum sjúkling-
anna höfðust við um tvö hundmð konur hermanna og vændis-
konur sem þar lágu í óþrifnaði með drykkjulátum ... og ólu
börn!
Ég hafði séð fátœkrahvetfm t Lundúnum, Parts, Rómaborg
og Berlín og haldið að neðar vœri ekki hœgt að komast t
mannfélagsstiganum - þangað til ég sá hvað þarnafór fram og
það t ensku hersjúkrahúsi! Sem betur fer tók Selina að sér að
hafa hönd í bagga með þessum vesalings manneskjum.
í fyrstu bað enginn læknanna Florence eða hinar konurnar
um aðstoð enda þótt þeir væm að sligast undan vinnunni sem
hlóðst á þá.
Það var ehki vegna þess að þeir hefðu eitthvað á móti
konum yfuleitt eða vœru ábyrgðarlausir. Það var blátt áfram
vegna þess að enginn árœddi að brjóta gegn fyrirmælum Halls
lœknis eða hernaðarreglugerðinni.
En í þessari reglugerð var ekki orð um að konur mættu
ekki fara inn í eldhúsið og fylgjast með því sem þar fór fram.
Ég hafði lengi haft mikinn áhuga á matarœði og var vel
Ijóst að maturinn er mannsins megin. En þarna i Skutari komst
ég að því gagnstœða; það sem við látum ofan í okkur getur orðið
okkar bani.
Á meðan birgðageymslurnar vom fullar af matvöm sultu
sjúklingarnir í hel. Það stafaði annars vegar af ófullkomnu
dreifingarkerfi úr birgðastöðvunum og hins vegar afleitum
aðstæðum í eldaskálanum. Á pappírum var fallegt og hug-
hreystandi á að líta: Sérhver hermaður skal fá fullan skammt af
öllu sem hann þarf og að læknisráði aukinn kost með eggjum,
smjöri, mjólk og púrtvíni.
En falleg fyrirmœli enga gera stoð ef ekki er hœgt að
framfylgja þeim. Gjörsamlega ómögulegt reyndist að elda
matinn.
Þrettán stórir koparkatlar vom handbærir en eldiviðurinn
var svo lélegur og illa þurr að ógerlegt var að ná upp suðu í
pottunum og reykurinn svo mikill í eldhúsinu að fólk sá ekki
handa sinna skil. Þegar matreiðslumanninum þótti kjötið hafa
verið hæfilega lengi í pottunum og honum súrnað í augum af
reyknum, lét hann færa matinn upp og skipta honum á
umsjónarmenn sjúklinganna sem síðan bám þeim matinn.
Margir þeirra vom svo illa haldnir að þeir höfðu engin tök á að
borða þvílíkan mat og einfaldlega dóu Drottni sínum - af
hungri. Pottarnir sem notaðir vom til að matreiða í kjötið vom
einnig notaðir til að hita vatn í te án þess að vera þvegnir á
milli og þar með varð teið ódrekkandi.
Ég vissi af fyrri reynslu að eldhús á spítölum gátu verið
ófullkomin og hafði tekið með ífarangurinn nokkurfœranleg
eldstœði, skaftpotta og minni tlát til matreiðslu. Við komum
þessufyrir í okkar eigin vistarverum, samhliða öllu öðru sem við
þurftum að hafa þar, og nú suðum við nánast allan sólar-
hringinn grauta og súpur handa þeim sem voru svo veikburða
að annar matur gagnaðist þeim ekki. Nokkrir lœknanna leyfðu
okkur að fœra sjúklingunum matinn.
Hall læknir var mótfallinn öllu, hverju nafni sem það
nefndist: Enskir hermenn þurftu sannarlega ekki á stússi
kvenfólks að halda. Hann vildi ekki vita neitt af „Times“
sjóðnum. í raun og vem var virðingarstaða hans sjálfs að veði
og því skyldi halda uppteknum hætti með ískulda í sam-
skiptum. En þá urðu atburðir sem stökktu burt öllum fordóm-
um og mótblæstri. Daglega hafði straumur særðra og sjúkra frá
Krím til Skutari verið jafn og þéttur, en varð skyndilega að
fljóðbylgju: Omsturnar við Inkerman og hjá Balaklava vom
hafnar, en þær mörkuðu ósigur breska hersins í þessum
átökum. Florence hafði komið til Skutari 4. nóvember og þegar
liinn 9. nóvember kom tilkynning um að fyrstu flutninga-
bátamir með særða hermenn úr omstunni við Balaklava væm á
leiðinni yfir Svartahaf.
Hernaðaryfirvöldin í Skutari urðu felmtri slegin og í
skelfingu sinni sneru sér, allir sem einn, til þess aðila er gat
tekið forystuna í sínar hendur og náð tökum á óreiðunni sem
rfkti. Til er athugasemd frá Florence sem hún skrifaði að kvöldi
9. nóvember.
„Ég hafði einmitt með allri launung gert athugun á hversu
margir veikir og sœrðir vœru liggjandi í göngum og salar-
kynnum spítalans. Reyndist jjöldinn vera 2415 og mörg
hundruð þeirra sýktir af kóleru. Boð voru að koma um að fyrstu
510 hermennirnir sem sœrst hefðu hjá Balaklava vœru á
leiðinni. Hernaðaryfirvöldin í Skutari sjá enga leið út úr þessu
öngþveiti og hafa beðið mig að taka það að mér. “
Ástandið hafði eins og hendi væri veifað snúist við. Ófarir
breska hersins blöstu við. Varð það beint tilefni og óvefengjan-
lega tækifæri fyrir Florence Nightingale til að hefjast handa.
7. Kafli - KONAN MEÐ LAMPANN
Hinn 9. nóvember er runninn upp og fimm dagar síðan
Florence og fylgdarlið hennar kom til Skutari. Fimm dagar í
ólýsanlegri eymd og óskapnaði þar sem þúsundum særðra og
veikra er kakkað saman á ísköldum göngum og í grfðarstómm
salarkynnum. Óskiljanleg tregða einkennir alla stjórnun,
togstreita um virðingarsess og frama og skortur á hæfni ríkir á
öllum sviðum. Konumar brenna í skinninu að hefja hjálpar-
starfið. En fyrirmæli Halls yfirlæknis em skýr: Enginn má hafa
neitt saman við ungfrú Nightingale og fylgdarkonur hennar að
TfMARIT HJÚKRUNARFRÆÐINGA 1. tbl. 73. árg. 1997