Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.1997, Qupperneq 43

sælda. „Komum þessum pilsvörgum af okkur aftur heim til
Englands í hægindin þar. Við þurfum enga til að kenna okkur
hvemig á að reka stríð!“
Skyndilega ná aðrir viðburðir yfírhöndinni og viðvörun
gellur því nýir og ægilegir bardagar geisa á Krím. A leið yfir
Svartahaf eru bátar með sjúka og særða stríðsmenn úr
orustunni hjá Balaklava. Þeir hafa verið marga sólarhringa á
leiðinni, ef til vill nokkrar vikur.
Við fengum tilkynningu um þetta klukkustundu áður en
fyrstu bátarnir voru vœntanlegir. Vegna „gleymsku“ að því er
sagt var hafði láðst að láta vita að um þúsund nýir sjúklingar
vœru vœntanlegir á nœstu mínútum. Þúsund til viðbótar þegar
hver smuga var fullnýtt og ómögulegt hafði reynst að koma
skipulagi á málin. Eiginlega var enginn sem gaf skipun um það
en skyndilega sneru allir sér til okkar kvennanna og ég varð að
taka á mig ábyrgðina á því sem framundan var.
Nú varð allt að gerast í senn. Orvænting greip um sig en
mitt í öllu saman var þó ljóst að eitthvað varð að finna til að
leggja þá á sem voru að koma. Dýnur voru engar en í hirgða-
geymslu var dálítið af strigaefni, sem eiginlega hafði verið
ætlað sem lök en ekki reynst nothæft. Segja má að allir hafí
fleygt frá sér því sem þeir höfðu í höndunum og tekið til við að
sauma sekki úr striganum og troða þá út með hálmi.
Við lögðum þá (þéttar raðir ( sölum og göngum en því
miður beint á gólfið, um annað var ekki að rœða og alls ekki
nóg handa öllum.
Hurðir vom teknar af hjömm og notaðar sem bömr, engin
kerra var tiltæk fremur en dráttarklár eða uxi. Leiðin upp frá
ströndinni var eitt forarsvað, sums staðar meters djúpt. Á
þessum seinasta spotta leiðarinnar létust tuttugu og fjórir menn
aðeins úr fyrsta bátnum!
Ég kom orðsendingu til sendiherrans í Konstantínópel að
senda okkur einhver ökutœki. Það var svo tilgangslaust að
margir menn skyldu ekki komast lifandi síðasta spölin eftir að
hafa velst dögum saman í bátunum á leið yfir hafið. Tyrkirnir
sem áttu að aðstoða við burðinn upp úr bátunum voru svo
tillitslausir að erfitt var að (mynda sér þá sem samherja okkar í
stríðinu.
Sendiherrann svaraði um hæl með því að senda sjö
glæsivagna, prýdda gulli og gleri og rósaflúri og svo sendi hann
eiginkonu sína að auki.
Þetta var auðvitað allt saman ónothœft, bœði vagnarnir og
frúin, allt (burður og óhóf sem kostaði mig auk þess útgjöld.
Dag eftir dag streymdu særðir og sjúkir til okkar, aðfram-
kornnir, sóttheitir og við dauðans dyr eftir bardagana og
ómannúðlega aðbúð á sjóferðinni yfir Svartahaf.
Ég get ekki (myndað mér hversu marga sólarhringa við
örinum (striklotu. Lœknarnir, einkum þeir sem eldri voru, unnu
eins og berserkir tuttugu og fjórar klukkuslundir í einni lotu.
Samt sem áður frétti ég st'ðar að sumir hermannanna hefðu
legið nœr tvœr vikur áður en lœknir náði að vitja þeirra.
Og Florence sjálf. Hún gat legið á hnjánum samfleytt átta
klukkutíma, þvegið og bundið um sár með nákvæmum og
snörum handtökum, án þess að rétta úr sér eða líta upp. Allan
Þmann meðan hún var að gaf hún fyrirmæli til hægri og vinstri,
hárra og lágra og svaraði ótal spumingum án þess að hækka
fóminn eða missa tökin eitt augnablik. Selina Bracebrigde
skrifaði heim: „Það sem Florence hefur komið í kring héma,
bara þessa fyrstu daga, er ómetanlegt. Því er aðeins unnt að
lýsa með einu orði: Ofurmannlegt.“
Sjálf skrifaði Florence kunnum skurðlækni í Lundúnum:
„Þið sem heima eruð getið tœpast gert ykkur ( hugarlund
þœr aðstœður sem við verðum að vinna við hérna ( Skutari.
Naumast er unnt að gefa ykkur nokkra hugmynd um hvernig
það er að gera uppskurði á þessu örmagna og dauðvonafólki.
Lundúnaspítali, jafnvel sá lakasti, er líkastur blómsturgarði hjá
þv( sem hér er, og þetta býður England sínu hraustu sonum. “
Skurðaðgerðimar vom mest megnis að lima af handleggi
og fætur. Sjúklingurinn var lagður á tvo planka og undir var
kassi með sagi til að safna í blóðinu. Aðgerðin fór fram inni hjá
sjúklingunum við litla og flöktandi birtu frá fáeinum luktum.
Ég náði í skerm, lítið laust þil til að setjafyrir svo þeir sem
biðu eftir að röðin kœmi að þeim létu ekki hugfallast.
Vom einhver deyfilyf notuð?
Við höfðum klóróform, nýtt meðal sem ég hafði kynnst (
Lundúnum. Auðvelt var að nota það, klútur setturfyrir vit
sjúklingsins og lyfið látið drjúpa nokkrum sinnum ( klútinn.
Nokkrir lœknanna notuðu það sem beturfer, en Hall lœknir
gerði það alls ekki. Hann sagðist „ekki vera þess konar persóna.
Svolítið hnífsbragð vekur bara viðnámsþrótt! Ég vil,“ sagði
hann, „heldur heyra hraustlegt óp frá sjúklingnum heldur en sjá
karlmann falla ( ómegin. “
Fyrir hermennina skipti mestu að Florence sjálf væri
viðstödd aðgerðina. Læknamir vom uppveðraðir: „Hún er ekki
einhama,“ sagði einn skurðlæknanna. „Hægt er að finna á sér
ef hún er nálæg. Til dæmis getur verið hermaður sem hefur
ekki þrótt til að horfast í augu við lífið og vill fremur deyja en
leggjast undir hnífinn. Þegar hann svo lítur upp og sér Florence
Nightingale standa við hlið sér, þolinmóða, sterka en þögula,
reiðubúna að taka þátt í kvöl hans, já, þá vex honum ásmegin
og okkur tekst að bjarga lífi hans.“
Við verðum að hoifast í augu við það sem er erfitt og virðist
óyfirstíganlegl - þannig öðlumst við aukið þrek.
Dánartíðnin af völdum skurðaðgerðanna var mjög mikil og
engin leið að draga úr henni meðan hreinlætinu var jafn
ábótavant og raun bar vitni.
Kólera og blóðkreppusótt voru verstu óvinir okkar. Af um
jjögur þúsund sjúklingum var að minnsta kosti jjórði hluti með
iðrakveisu og svo veikburða að þeir gátu ekki farið fram úr og
við höfðum aðeins tuttugu „bekken“ til umráða.
Á gólfinu í sjúkrarýminu var saurinn í þykku lagi - óþrifin
vom skelfileg. Salemin vom stífluð og enginn gerði svo mikið
sem tilraun til að hreinsa þau. Ekki var um annað að ræða en
setja inn nokkrar stórar tunnur, eins konar ámur til afnota sem
salemi. Vandinn var hins vegar sá að enginn vildi taka að sér
að tæma þær. Daunninn í sjúkrahúsinu var svo mikill að hann
lagði langar leiðir.
Skyndilega var engu líkara en virðingu manna vœri
misboðið. Hjúkrunarfólkið neitaði að taka við skipunum frá mér,
sérstaklega þegar um var að rœða svona óþrifalegt verk. í
reglugerðinni var aðeins talað um hjúkrun en ekki tæmingu á
kömrum. Ég reyndi að gera þeim skiljanlegt að allt sem gert er
fyrir sjúkling flokkast undir aðhlynningu!
Flo gaf sig ekki, hún lét hart mæta hörðu og hjúkmnar-
liðið varð að láta undan.
Eftir nokkra sólarhringa höfðum við náð tökum á því allra
erfiðasta. Við höfðum þvegið og búið um öll sár og framkvœmt
stœrslu skurðaðgerðirnar. Þess vegna gátum við rétt úr bakinu
TÍMARIT HJÚKRUNARFRÆÐINGA 1. ibl. 73. árg. 1997