Tíminn - 24.12.1943, Blaðsíða 27

T í M I N N
27
kliður, því að þarna eru 200 ær komnar
saman í einn hóp.
Þegar búið er að koma fénu inn í rétt-
ina, eru lömbin fyrst tekin og mörkuð,
svo að fullorðna féð troði þau ekki undir.
Tveir menn handsama lömbin og tveir
marka. Hnífarnir leika í höndum mann-
anna, og beitt blöðin rista sundur eyrun
á lömbunum.
Senn er búið að marka öll lömbin, 150
alls, og þá er tekið til að rýja. Hvorki eru
notaðir hnífar né klippur, því aö ullin á
færeysku fé er svo laus um Jónsmessu-
leytið, að auðvelt er að fletta reifinu af
kindunum. Þær eru lagðar á grasflöt und-
ir réttarveggnum og bundnar, og þar situr
hver maður yfir sinni kind við rúninguna.
Litur á fénu er margvíslegur. Sumt er
svart, annað mórautt og grátt, og sumt
er hvítt.
Það er búið að rýja rúmlega helftina
af fénu, og stórir ullarbingir eru komnir
við réttarvegginn. Einn maður er að ljúka
við að rýja á. Hann rís upp til þess að
sækja sér vátn að drekka. En þá verður
honum litið út á fjörðinn. Hann sér reyk
leg^ja upp á ströndinni hinum megin.
Honum hrekkur blótsyrði af munni.
„Grindaboð, grindaboð,“ hrópar hann há-
stöfum.
Hér er ekki um neitt að velja. Mennirnir
rjúka á fætur, leysa kindurnar og sleppa
jafnvel sumum hálfrúnum. Um það tjáir
ekki að sakast. Því, sem á landi er, má
alltaf ná aftur, en það, sem í sjónum er,
bíður ekki. Þeir hlaupa til bæjar, hver sem
bezt getur, þrífa hvalastingi og línur úr
naustunum og fleygja upp í bátinn og setja
hann á flot í snarkasti. Allir hlaupa upp
í hann, setjast undir árar, spyrna við
berum fótunum og róa sem mest þeir
mega, þangað, sem grindarinnar er von.
Svo kappsamlega er róið, að freyðir fyrir
stafni alla leiðina. Tíu bátar eru þó komn-
ir á vettvang á undan þeim, og margir
fleiri eru á leiðinni. Grindin er fremur
spök, stefnir beint einn í hvalvogana og
fer sér ekki óðslega. Nóg lið er nú komið
á vettvang, til þess að fylgja þeim eftir.
Allt í einu tekur grindin sprett og virðist
Slœttaratindur á Austurey, milli Eiöis og Funnings-
fjarðar, liœsti tindur Fœreyja, 882 metrar. Hann
er lítið eitt lœgri en Esjan. — Myndin er tekin
rétt fyrir lágnœttið, og sést sólin á lofti við tind-
inn. Um Jónsmessubilið er sólin á þessum slóðum
í hafi hálfa klukkustund um lágnœttið.
ætla að sveigja til hafs. En þegar minnst
varir þyrpist vaðan saman og hvalirnir
nema staðar með hausana uppi í sjávar-
skorpunni. Þegar bátarnir eru komnir fyr-
ir hana, fara þeir á kreik að nýju og stefna
nú beint til lands og nema ekki staðar
fyrr en inni í vognum.
Nú lætur grindaformaðurinn bátana
leggja að landi og sækja kaststeina.
Nokkrir bátar gæta vöðunnar meðan þessu
fer fram. Þegar allir eru reiðubúnir, er
bátunum skipað til atlögunnar. Þeir eru
nú orðnir sjötíu alls. Þeir eru látnir mynda
tvo hálfhringi utan um vöðuna, annan
nær, hinn fjær, og síðan er tekið að reka
grindina með steinkasti. Hún lætur vel að
rekstri, og innan lítillar stundar er hún
komin svo langt inn á grunnið, að for-
maðurinn rís upp í stafni með hvalavopnið
í hendi og lætur leggja báti sínum fram.
Ekki er vopnið fyrr flogið úr höndum
grindarformannsins, en hverjum einasta
báti er lagt að vöðunni, og nú byrjar ægi-
legt blóðbað, er þegar litar sjóinn dreyr-
rauðan. Blóðið streymir og spýtist úr hol-
undum mörg hundruð helsærðra og deyj-
andi hvala.
Þetta er ægileg sjón þeim, sem slíku er
óvanur. Bátur liggur við bát, sumir hlið
við hlið, en aðrir með stefni að síðu, og
milli þeirra byltast hvalirnir, slá sporðum
og berja bægslum, skjóta upp kúlunni og
blása rauðum sjónum hátt í loft. Sjórinn
rýkur sem mjöll, og allir rekstrarmenn-
irnir eru rennblautir frá hvirfli til ilja.
Stundum slást sporðarnir við borðstokk-
ana með brauki miklu og bramli og stund-
um renna hvalirnir trjónunni beint á síð-
urnar og brjóta tvö—þrjú borð í fleyt-
unni. j Bátinn fyllir þá á svipstundu, og
mennirnir busla og brjótast um milli bát-
flaksins og stynjandi hvalanna, unz þeir
komast í annan bát og byrja á nýjan leik
að stinga grindina eins og ekkert hafi
ískorizt.
Það er brimsúgur við ströndina. Þar
standa þeir, sem skera á landi. í hvert
skipti, sem alda brotnar í flæðarmálinu,
lúta þeir frain á, áður en hún steypist yfir,
eins og æður, sem stingur sér undir báru,
og svo koma þeir aftur í ljós, er sjórinn
sogast út. Ekki ber hval fyrr upp á grynn-
ingarnar, en einhverjir vaða eðá jafnvel
synda á móti honum, þrífa í blásturshol-
una og skera mænuna í sundur í tveim
hnífsbrögðum.
Allri vöðunni hefir verið banað, alls þrjú
hundruð hvölum. Mennirnir eru orðnir
dauðþreyttir, margir bátar eru laskaðir
og nokkrir sokknir og hvalavopn úr lagi
gengin. Það er farið að hugsa til heim-
ferðar. En þá sést flagg dregið upp á siglu
báts úti á firðinum: Nýtt grindaboð! Önn-
ur vaða er að koma. Og aftur er hverri
fleytu, sem flotið getur, ýtt á sjó, og sér-
hver maður, sem fær valdið ár, þrifur
orðalaust um hlummana.
Allt gengur vel, þar til vaðan nálgast
blóðsjóinn, þar sem unnið var á þeirri
fyrri. Þá vill hún ekki lengra fara. Hún
er grýtt af kappi, en allt kemur fyrir ekki.
Loks tekst að þoka henni ofurlítið inn
eftir, og þá byrjar einn að stinga, og í
sömu andrá ráðast allir að vöðunni. Þeir
ganga berserksgang og stinga og stinga,
unz myrkur fellur á. Allir eru kúgupp-
gefnir. En hvalavaðan virðist lítið þynnast.
Það reynist ógerlegt að reka hana að landi,
og loks er hún yfirgefin.
Allir búast við að grindin fari út, því að
hver einasti bátur yfirgefur hana um
kvöldið. En þegar morgnar, liggur hún enn
kyrr á sama stað. Allir bátar eru mann-
aðir til nýrrar atlögu, og þá hleypur hver
einasti hvalur á land. Þar láta þeir lífið
íyrir hnífum og hvalavopnum.
Grindaformaður og „kallsmenn" fara nú
að merkja og virða. Aðrir grindamenn
ganga hús úr hús og er hvarvetna vel tek-
ið. í hverju húsi er kostamatur á borðum,
og efnaðir bændur eiga brjóstbirtu handa
kunningjunum.
Um kvöldið er dansstofa fengin að láni,
og þar halda grindamenn gleði alla nóttl-
ina og dansa og syngja gömul kvæði um
fornaldarkappa og afrek þeirra. Og í sjálfu
sér er það ekkert undarlegt, þótt Færey-
ingar finni á slíkri stund skyldleika sinn
við hinar gömlu hetjur, sem djarflegast
börðust á sjó og landi.
Úr slíkum dansi fara menn oft kóf-
sveittir að morgni beint í ískaldan sjóinn,
standa þar í vatni undir hendur og skera
hvalinn, sem þeir hafa fengið í sinn hlut.
En þá sakar ekki, þótt þeir sitji síðan hálf-
an daginn undir árum á heimleiðinni í
öllum vosklæðunum. Þeir eru harðir í horn
að taka, þéssir karlar, og þeir þurfa þess
líka með, því að lífsbaráttan er hörð í
Færeyjum. Smalamennirnir, sem ruku
snöggklæddir af stað, höfðu þó fengið
utanyfirföt að láni.
Sökkhlaðnir halda bátarnir af stað úr
hvalavoginum. Syngjandi róa þeir, grinda-
mennirnir, út voginn, kveðandi halda þeir
yfir grynningarnar og fyrir nesoddan’a,
syngjandi leggja þeir upp í heimavörina.
Fyrstu bátunum farnast öllum vel. En svo
skall á slíkt rok, að þeir, sem síðbúnastir
urðu, treystust ekki fyrir nesin. Fyrst
verður einn að leita lands í Brandsvík, síð-
Frh. á bls. 34
Gamall bóndabœr á Velbastað á Straumey. Velbastaður er við Hest-
eyjarfj&rð, skammt norðan við Kirkjubœ.