Morgunblaðið - 07.05.1964, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtuda'gur 7. maí 1964
Jón Þórarinsson og Ragnar Jónsson,
Rabbað við listafrömuði
um listamannaþing
Athugasemd við grein
um sölarhringshlut skipstjóra
í MORGUNBLAÐINU 5. þ.m. er
grein, þar sem rætt er um afla-
hlut eins síldarsikipstjóra yfir
einn sólarhring. Tiigangur grein
arlnnar virðist vera sá einn að
nota urnmæli skipstjóra-ns, seim
komu fram í viðtali við dag-
blað s.l. sunnudag, til þess að
réttlæta verðið á vorsíldinni
núna til bræðslu. Þetta verð var
ákveðið með dómi á móti at-
kvaeðum seljenda í marz-mánuði
s.l. og gildir fram til 15. júní.
Það fer ekki leynt, að útvegs
menn og sjómenn eru mjög
óánægðir með verð á bolfiski og
síld á yfirstandandi vertíð. En
þrátt fyrir óhæfilega lágt verð
er annað enn verra og hættu-
legra, en það er sú túltoun lag-
anna, að aðeins einn maður hafi
vald til þess að ákveða verðið
til sjómanna og útvegsins. Und-
a-nfarnar verðákvarðanir hafa
verið mjög ónákvaemlega undir
búnar og verðlagsgrundvöllur-
inn alils ekki nægilega traustur
til viðmiðunar. Sem dæmi um
handahófið í verðla-gningunni,
má nefna verðið á 1. fl. gotu,
sem var ákveðið kr. 8.18 með
uppbótum, en gangverð til fryst
ingar var frá kr. 12-14.00 pr. kg.
Einnig er fituprósenta síldarinn-
ar mjög misjöfn á tímabilinu og
etf viðmiðun á að vera við fit-
una, ber að fitumæla farmana
og greiða samkvæmt því mis-
jafnt verð eftir gæðum síldar-
innar. Það er vitað, að fitan get-
ur verið frá 5-14% á tíma-bil-
inu og enn liggja ekki fyrir næigi
leg gögn, sem sýna „rétta“ með-
alfitu. Það, sem útvegs- og sjó-
menn vilja, er að sannvirði sé
grun-d-völlur við verðlagningu
en ekkert handaihó-f og kák. En
núverandi verð er miðað við 3%
nýtingu fitu eða 6% búkfitu.
Mörgum er tíðrætt um tekjur
síldarsjómannsins og um leið
hörmungarvæi útgerðarmanns-
ins. Umrædd grein mun erm
auka á slúðrið urn útgerðina og
sjómennina. í greininni var sagt
að skipstjórinn hafi verið með
kr. 19.885.00 á einum sólarhrin-g
og hann hafi samt áður tálið sig
vera að vinna í „þegnskyldu“.
Rétt er að benda á þá staðreynd
að veiðiflerðunum báðum lauk á
tæplega tveimur sólarhringum
og er því hér kxítað liðu-gt um
sólahringstekjur. Ennfremur er
rétt að benda á það, að en-n eru
sárafá skip á veiðu-m og vonandi
er að svo verði í mótmælaskyni
við verðið. Væri hins.vegar svo,
að allur flotinn stundaði veiðar
Framhald á bls. 21
EINS OG getið var hér í blaðinu
1. maí s. h, þá verður haldin
Lista'hátíð hér í sumar, frá 7.-19.
júní, að til'hlutan Bandalags
ísdenzkra listamanna. Verður
hátíð þessi mjög fjölþætt og fara
hátíðahöld, listasýningar og lista
flutningur fram á ýmsum stöð-
u-m, svo ■ sem í Háskólafoíó, þar
sem hátíðin verður sett, en auk
þess í Þjóðleikhúsinu, Austur-
bæjarbíói, Listasafni íslands,
Bogasal Þjóðminjasafnsins, Sig-
túni, Hótel Sögu og auk þess að
Laugavegi 26 í húsakynnum
arkitekta.
Við opnun hátíðarinnar í Há-
skólabíó verður Halldór Laxness
aðalræðumaður, og tónverk
verða þar leikinn eftir Pál ísólfs-
son og Jón Leifs. Tómas Guð-
mundsson verður hins vegar
aðalræðumaður 19. júní, er hátið
inni verður slitið. Framkvæmda-
stjóri Listahátíðarinar er Ragnar
Jónsson forstjóri.
í tilefni þessa merka viðburðar
í íslenzku menningarlífi brá
fréttamaður blaðsins sér á fund
í 14. UMFERÐ í opna flokknum
á Ólympíumótinu urðu úrslit
þessi:
Belgía — Frakkland 5-2
írland — Líbanon 5-2
Spánn — Brasilía 4-3
Filippseyjar — ísrael 7-0
Þýzkaland — Suður-Afríka 6-1
Egyptaland — Holland 7-0
Mexíkó — Bermuda 7-0
Kanada — Formósa 7-0
Pólland — Holl. Ant.-eyjar 7-0
Thailand — Argentína 7-0
Svíþjóð — Ítalía 6-1
England — Jamaica 7-0
Chile — Bandaríkin 6-1
Ástralía — Sviss 7-0
Venezuela sat yfir.
Staðan er þá þessi:
1. England 78 st.
2. Ítalía 71 —
3. Bandaríkin 65 —
4. Sviss 64 —
5. Brasilía 63 —
6. Ástralía 61 —
7. Kanada 61 —
8. Sviþjóð 61 —
9. Frakkland 60 —
10. Thailand 59 —
11. Belgía 56 —
Jóns Þórarinssonar, tónskálds for
seta Bandalags íslenzkra lista-
manna í gær og spurði hann nán-
ar um hin fyrirhuguðu hátíða-
höld og aðdraganda þeirra.
Jón reyndist höfðingi heim að
sækja, ba-uð mér til stofu í hinni
vistlegu íbúð sinni að Klepps-
vegi 2-8 og vildi góðfústega veita
þær upplýsingar, sem hann
mætti.
„Ég held bara, að erfitt verði
að tala saman, því hér er jarð-
ýta að störfum rétt fyrir utan
stofugluggann, og er allbávaða-
söm“, segir Jón. En ég er hinn
bjartsýnasti og minnist þess, að
Demosþenes varð mikill mælsku
maður á því, að rökræða við
sjávarrótið. Á þetta reyndi þó
ekki verulega, því rétt í þessu
opnast dyrnar og Ragnar Jóns-
son, forstjóri Helgafells vindur
sér inn. Bregður þá svo kynfega
við, að jarðýtan þagnaði og lét
hún ekki meira á sér kræla.
Voru þag góð umsikipti.
„Hefur ekki Bandalag ís-
lenzkra listamanna haldið slíkar
Lista'hátíðir áður Jón?“
12. Argentína 55 —
13. Venezuela 53 —
14. Holland 52 —
15. ísrael 52 —
16. Pólland 52 —
17. Formósa 51 —
18. Spánn 49 —
19. írland 48 —
20. Filippseyjar 47 —
21. Suður-Afríka 43 —
22. Jamaica 42 —
23. Líbanon 42 —
24. Mexíkó 42 —
25. Egyptaland 37 —
26. Þýzkaland 36 —
27. Chile 32 —
28. Bermuda 25 —
29. Hollenzku Ant.-eyjar 10 —
Að undankeppninni lokinni
munu 4 efstu sveitirnar keppa til
úrslita.
I kvennaflokki er staðan þessi
að 4 umferðum loknum:
1. England 28 st.
2. Bandaríkin 27 —
3. Frakkland 21 —
4. Belgía 18 —
5. frland 17 —
6. Venezuela 14 —
7. Suður-Afríka 14 —
8. Kanada 14 —
9. Bermuda 14 —
10. Mexíkó 13 —
11. Sviþjóð 12 —
12. Argentína 11 —
13. Danmörk 8 —
14. Egyptaland 8 —
15. Chile 5 —
„Jú, en þó með nok-kuð öðru
sniði. Á árunum 1945-50 voru
haldin þrjú svonefnd Lista-
mannaþing. Var það að frum-
kvæði Páls ísólfssonar að hafizt
var handa um þetta upphaflega.
Fyrsta Listamannaþingið var
tengt hundruðustu ártíð Jónasar
Hallgrknss-onar. Þessi þing stóðu
yfiifeitt um vikutíma. Þau voru
með nokkuð öðru sniði en nú,
meðal annars voru þar ekki
neinir erlendir listamenn.
„Árið 1955 var sett í lög Banda
lagsins, ag halda Listamannaþing
eða Listahátíðir annað hvort ár,
en því miður hefur orðið nokkur
misbrestur á því. En nú er sem
sagt ætlunin að bæta úr þessu“.
„Verður þetta ekki mjög fjár-
frekt fyrirtæki? “
„Jú, það má telja víst, að það
verði nokkuð kostnaðarsamt. En
Bandalag íslenzikra listamanna
hlýtur nokkurn opinberan styrk.
Auk þess höfum við vonir og
loforð um bæði beinan og óbein-
an styrk, frá opinberum aðilum
og einstaklingum, tk að standa
straum af kostnaði við hátíðina"
„Hvenær var Bandalag
íslenkra listamanna stofnað“.
„Það var 6. sept. 1928. Þá voru
þetta samtök einstaklinga ein-
göngu en ekki félagasamtaka.
Stofnendur voru um 20. Gunnar
Gunnarsson var fyrsti formaður
samtakanna, en með honum i
stjórn voru Jón Leifs og Guð-
mundur Einarsson frá Miðdal.
Nú eru hátt á fjórða hundrað
listamenn innan samtakanna".
Ég spyr Rangar Jónsson, hvað
hann vilji segja um þessa fyrir-
huguðu Listahátíð.
„Ég vænti þess fastlega, að
hún verði íslenzkri list til efl-
ingar. Lista-menn hverrar þjóðar
eiga að skipa virðul egan sess í
þjóðfélaginu. Ég tel að lýðræðið
sé í hættu, ef virðing og veldi
stjórnmálamanna skyggir á þá
sem framleiða góða list, éins og
í einræðislöndunum. Listin
frjóvgar og skýrir hugsunina og
er ein höfuðundirstaða heilbrigðs
mannlífs".
Jón Þórarinsson sagði að lok-
um, að mjög gott samstarf og
góður samfougur væri milli
bandalagsfélaganna um að gera
hátíðiná eins vel úr garði og unnt
væri.
Ég óskaði þeim félögum þess,
að allar beztu vonir þeirra u-m
þessa hátíð mættu rætast, kvaddi
og þakkaði fyrir mig.
S. K.
ÞEGAR rætt er um það, að fólki
fækki í sveitum þessa lands, þá
er að jafnaði aðeins ein or-
sök nefnd fyrir því, að þessi
flótti eigi sér stað, en það er að
fjárhagsafkoma sé verri hjá
bændum, en þeim sem í borg eða
bæ eiga heima. Þó að þetta sé að
sjálfsögðu veigamikið atriði, þá
eru hér ekki öll kurl komin til
grafar.
Þegar vina- og frændmargt
fólk flytur sig búferlum i þétt-
býlið og sérstaklega ef því vegn-
ar vel í nýju heimkynnunum, vill
það oft verða, að frændfólkið sem
eftir varð feti í fótspor þess og
fari líka og þegar skarð er komið
í stífluna þá verða oft á tíðum
aðrir að flytja frá búum sínum
vegna þess að erfiðleikarnir eru
orðnir of miklir, að fólkið gefst
upp og fer frá öllum sínum fast-
eignum óseljanlegum, búpening-
ur, vélar og áhöld fer langt fyrir
neðan sannvirði. Fáir hafa áhuga
á því að kaupa eða geta keypt.
Hér er því aðeins stigsmunur á
þessu fólki og fólki sem flýr
byggðarlag sitt eða land, snautt
af veraldargæðum, vegna trúar
eða stjórnmálaskoðana.
Sé litið á þessi mál frá sjónar-
hóli neytandans og ekkert annað
haft í huga en þarfir hans, þá
stendur honum á sama hvort
hann fær mjólk sína úr næsta
nágrenni eða hún er framleidd í
öðrum landsfjórðungi, bara að
varan sé sem ódýrust.
Hér er allstór hópur manna,
sem byggir sína hagfræði á þessu
sjónarmiði. Útreikningar og nið-
urstöður allar byggja þeir svo á
þessum sannleika, sem þeir þykj-
ast hafa höndum tekið, en því
miðúr er þetta mikla vandamál
ekki svona einfalt.
Við búum í stóru, erfiðu og
strjálbyggðu landi. Við þurfum
að byggja vandaðri og þar af
leiðandi dýrari byggingar, en
bændur í grannlöndum okkar,
vegna þess að veðrátta hér er
umhleypingasöm. — Sprettutími
hér er styttri og meðalhiti lægri,
en hjá grönnum okkar, þar af
leiðandi þurfum við að bera
meiri áburð á til þess að fá sam-
bærilega sprettu. Búpeningur og
þá einkum kýr eru hér 2 til 3
mánuði lengur á fóðrum en kýr
hjá nágrönnum okkar og sé tekið
eitthvert tillit til þessara atriða
væri ekki furða þó að vöruverð
á landbúnaðarvörum væri hér
hærra, en það er þó ekki þegar
allt kemur til alls, sem sýnir, að
búskapur hér er yfirleitt mjög
vel rekinn og dreifingarkerfið er
rekið á hagkvæman hátt.
Nú finnst þér lesandi góður að
ég sé kominn langt út fyrir efnið,
en svo er þó ekki, því að það er
ekkert einkamál okkar sem sveit
irnar byggjum, hvort landinu
verður haldið í byggð, það er mál
þjóðarinnar allrar. Það hvílir
jafnmikil skylda á þeim sem í
þéttbýlinu búa og hinum sem í
dreifbýlinu búa, ef á að halda
landinu í byggð og sá sem í þétt-
býlinu býr má ekki setja átthaga-
fjötra á þann sem í dreifbýlinu
býr, en það er gert með því að
gera jarðir og aðrar eignir verð-
lausar.
Það hefur alloft skeð á undan-
förnum árum, að bændur slíti
þessa fjötra og fari slyppir og
snauðir í þéttbýlið. Ég ber mikla
virðingu fyrir þessu fólki eða svo
lengi sem það minnist baráttu
sinnar og sálarstríðs og vilji rétta
hönd sína til hjálpar þeim sem
eftir verða, til að koma jafnvægi
á í byggð landsins, en margur er
gleyminn á reynslustundir sínar.
Það kostar mikið að halda
stóru en fámennu landi í byggð
og láta alla íbúana lifa við svip-
uð menningarleg skilyrði, en sé
það ósk þjóðarinnar að svo verði
gert þá er það.skylda allra fslend
inga að sjá um, að lífskjörin
verði sem jöfnust, hvort sem
maðurinn framleiðir matvæli eða
neytir þeirra.
Það er oft erfiðara að byggja
upp en rífa niður.
Sveinn Guðmundsson,
Miðhúsum,
Reykhólasveit.
BRIDGE