Morgunblaðið - 07.05.1964, Blaðsíða 21

^ Fimmtudagur 7. maí 1964
MORGUNBLAÐIÐ
21
ÚTVARP REYKJAVÍK
Á SUNNIJD A'GSMOR GUN, 26.
apríl, "var útvarpað messugerð
séra Jakobs Jónssonar úr Ha\ l-
grímskirkju. Hann talaði um
skort þann á öryggistilfinningu,
sem ávallt virtist hrjá mannkind
ina. Bf sæmilega viðraði að vetr
inum, þá óttuðust allir hart vor,
©g ef vel voraði, þá óttuðust
menn slæmt sumar og svo koll
af kolli. Þannig virtist ótti og
skortur á öryggistilfinningu vera
manninum eðlisl'.segur.
Þetta var ein af þeim messu-
gerðum, þar sem ekki var látið
nægja að tæpa í hálfkveðnum
setningum á leyndardómsfullri
uppbyggingu óræðs guðdóms,
heldur var jafnhliða reynt að
skyggnast í afkima mannlegs sál
arlífs og skýra maxmleg viðbrögð
í ljósi trúfræðilegrar könnunar.
Ætli við íslendingar gerum
efeki fulllítið af því að hlíða á
vandaðar messugerðir og leiða
hugann að þeim viðfangsefnúm,
sem þær fjalla um?
„Strítt hafið þér talað biskup"
var forðum daga sagt við Jón
biskup Ögmundsson. • Svipað
hefðu útvarpshlustendur getað
sagt við Einar Björnsson, bónda
í Mýnesi, sem talaði um daginn
og veginn á mánudagskvöldið.
Það var mögnuð
hugvekja, um
ýmislegt, sem
flutningsmaður
taldi, að aflaga
færi í þjóðféiagi
okkar. Hann
taldi, að vald
borgarinnar væri
of mikið, við
eina götuna
væru til dæmis
allir helztu
Einar bankar landsins,
Björnsson auk þess sem
Ihér væri miðstöð menntamála,
tryggingamála, svo og auðvitað
6tjórn landsins, Alþingi o. fl. o. fl.
Þá ræddi Einar áfengisvanda-
málið og sagði það geigvænlegt
að Íslendingar keyptu áfengi ár-
lega fyrir um 250 milljónir kr.,
«em mundi sennilega nægja til
að byggja húsnæði yfir 2500
manns. Hann sagði, að það væri
furðu hljótt um þetta vandamál
og bað menn ígrunda það með
velvild og stillingu. Kvaðst hann
aldrei hafa verið bindindismaður
en sæist þó ekki yfir það stór-
kostlega vandamál, sem hér væri
á ferðinni.
Erindi Einars var vel flutt, og
margt, sem hann sagði hafði gull
vægan sannleika að geyma. Hin
mikla áfengisneyzla okkar er
vandamál, sem æskilegt væri að
geta leyst á einhvern hátt. En
á hvern? Það vandamál verður
varla leyst nema fyrst sé reynt
að grafast fyrir orsakir hinnar
miklu áfengisneyzlu. Ei raunin
er sú, sem margir telja, að áfeng
isneyzla okkar stafi af skorti á
hugnæmum viðfangsefnum, þá
væri sjálfsagt ekki einhlýtt að
reyna að leysa vandann með því
að stöðva innflutning á áfengi og
hætta sölu þess innanlands. Við
megum heldur ekki gefa Bakk-
usi færi á, að reka gagnáróður
í skjóli neins píslarvættis. Meðan
við leyfum innflutning sígarettna
sem fjöldamorð hafa þó verið
sönnuð á, þá væri líka óeðlilegt
að banna innflutning og sölu á-
fengis.
Hitt er eðlilegt og heilbrigt
að reyna að grafast fyrir rætur
áfengisbölsins, og vitanlega hlýt-
ur sú hugsjón að vaka í með-
vitund hvers heillbrigðs manns,
að það takist að vinna fullkom-
inn sigur í baráttunni við áfengis
bölið. En við megum ekki ein-
göngu líta á sjúkdómseinkennin
heldur leitast við að komast fyrir
rætur meinsins. Aðeins með því
móti getum við gert ok'kur vonir
um 'haldgóðan árangur í barátt-
unni við áfengið.
„17 ára keppninni“ var ennþá
haldið áfram á þriðjudagsikvöld-
ið og las Steindór Hjörleifsson
þá frásögu Sigmars G. Þormars,
sem hann nefndi „Kúskur hjá
gehejmeettsrád Bramsen". Var
þetta mjög fróðleg frásaga. Þar
fengu menn meðal annars svar
við þeirri spurningu, sem ýmsir
hafa velt fyrir sér á ýmsum tim-
um, spurningunni: „Hvað á ég að
gera til þess að verða ríkur?“
Og svarið er einfalt. Það hljóðar
svo:
„Maður notar aldrei tvær eld-
spýtur til að kveikja í einum
vindli“.
Á kvöldvökunni á miðviku-
dagskvöldið var m.a. fluttur fróð
legur frásöguþáttur eftir Benja-
mín Sigvaldason fræðimann um
Árna Reynistaðamág, sem svo er
nefndur. Var rakinn æviferill
hans, sem var á
margan hátt æv
ýmsu misjöfnu
Benjamín fyrir honum, og
Sigvaldason raunin varð
einnig sú, eftir að 'hinum stuttara
lega valdatíma hans sem land-
fógeta sleppti, en hann stóð að-
eins 20 daga.
Þótt Árna Reynistaðamági
væri missýnt um margt, þá bar
hann þó glöggskyggni til að afla
sér ríks kvonfangs, og þrátt fyrir
ýmis konar áföll, sem hann varð
fyrir á lífsleiðinni, þá var sá
stjóri honum þó endingargóður
og bjargaði honum frá að missa
alveg rótfestu og reka reiðalaust
um brotsjóa lífsins.
Eftir að þeir þjóðsagnamenn
höfðu sagt okkur margar lygi-
legar sögur af kraftamönnum
fyrri daga, þá kvað Andrés Val-
berg stökur eftir sjálfan sig og
aðra .Það er heldur sjaldgæft, að
kveðnar séu stökur í Ríkisútvarp
ið — merkillega sjaldgæft vildi
ég segja — því ég er ekki í vafa
um að góðar og vel kveðnar stök
ur þær finna ekki síðri hljóm-
grunn með þjóðinni heldur en
margt af þeirri hænugaggsmúsik,
sem glymur í eyrum útvarps-
hlustenda í tima og ótíma.
Á fimmtudagskvöldið flutti
svo Hákon Guðmundsson hæsta-
réttarritari þáttinn „Af vettvangi
dómsmálanna.“ Fjallaði þáttur-
inn að þessu sinni um réttindi og
skyldur sameigenda fjölbýlis-
húsa, og var fjallað um dóms-
mál, sem reis af ágreiningi miíili
tveggja slíkra sameigenda. Ann
ar málsaðili setti lögbann á bygg
ingu bílskúrs hjá hinum á sam-
eiginlegri lóð. Mál þetta var all-
flökið og verður ekki rakið hér,
en niðurstaðan varð sú, að lög-
bann þetta hefði verið heimilt,
eftir þeim ástæðum sem þarna
voru fyrir hendi.
Þátturinn snér
^ b't þarna ^ um
* sam-
J § býíishúsum og
Hákon '* kvöldskóli, sem
Guðmundsson hægt er að
hugsa sér um málefni hins dag-
lega lífs og vandamál og ágrein
ingsefni sem hæglega geta ris-
ið í sambúð manna.
„Skommti þáttur með ungu
fól'ki“ þetta kvöld var áuætur. I
Dagsskráin á föstudagskvöld
var að mestu helguð hátíðisdegi
verkaiýðsins. Var fluttur ýmis-
konar fróðleik-
um 1. mai
og sannarlega
Ólafur virðist svo stund
Hanson
um sem honum sá fátt mannlegt
ökunnugt. „Vizkan er upphaf
allra dyggða" er haft eftir forn-
um spekingi, og vissulega er það
virðingarvert, er menn afla sér
góðrar þekkingar um hina óljk-
ustu hluti. Hins vegar er nokkur
hætta á því, þegar fróíleikur
manna er orðinn mjög umfangs-
mikill, að menn ta'ki að rugla
SINFÓNÍUHLJÓMSVEIT ís-
lands heldur fimmtándu og næst
síðustu hljómleika sina á þessu
starfsári í' Háskólabíói í kvöld
kl. 9. Á efnisskránni eru fjögur
verk, forleikur að Beatrice og
Benedikt eftir Berlioz, fiðlukon-
sert í D-dúr eftir Bra'hms, Spurn
ingu ósvarað eftir Charles Ives
og að síðustu sinfónía nr. 3 eftir
Robert Ward.
Tveir erlendir gestir munu
koma fram á tónleikunum, Igor
Buketoff, sem þegar er kunnur
íslendingum, mun stjórn hljóm-
sveitinni, og einleikari í fiðlu-
kanserti Bra'hms verður þekktur
fiðluleikari, Wanda Wilkomirsika.
Pólski fiðluleikarinn Wanda
Wilkomirsika er fædd í Varsjá,
og er af mjög þekktu tónlistar-
fólki kominn. Hún hóf nám í
fiðluleik, þegar hún var 5 ára
að aldri og fyrsti kennari hennar
var faðir hennar, sem er þekktur
fiðluleikari. Hún var 7 ára, þeg-
ar hún léik í fyrsta sinn opin-
berlega á tónleikum og 15 ára
saman auka og aðalatriðum
meira en góðu hófi gegnir. Ekki
fannst mér þess þó gæta í hin-
um ágæta útvarpsþætti Ólafs
þetta kvöld.
Sama kvöld „spjallaði Stefán
Jónsson við fólk að starfi'*. Ekki
fötuðust Stefáni skemmtilegheit-
in fremur en endranær. Fól'kið
sem hann spjallaði við átti auð-
vitað einnig sinn hlut í að gera
þátt þennan lifandi og skemmti-
legan. Ég er viss um, að þótt
svo ólí'klega færi, að Útvarp
Reykjavík yrði einhverntíma al-
varlega ógnað af erlendum sjón-
varpsstöðvum, þá mundi Stefán
Jónsson standa eins og klettur
upp úr öldurótinu með alla þá
skemmtilegu „karaktera", sem
honum tekst að Iaða fram.
Um leið og ég lýk þættinum nú
Vil ég varpa fram þeirri spurn-
ingu, hvort Útvarpið geri ekki
fm llítið af^því að endurtaka gott
útvarpsefni, og hvort það sé
viðhöfð næg nákvæmni við val
slíks efnis? Ég veit að þetta get-
ur hverju sinni verið mikið álita-
mál og valið verið örðugt.
Góðir þættir um daginn og
veginn, fróðlegir þættir um
Hæstaréttarmál og „Raddir
skálda“ t. d. hljóta tíðum að
koma sterklega til greina, svo og
ýmsir fróðleiksþættir fluttir á
að aldri lék hún sem einleikari
með hljómsveit.
Wilkomirska hefir unnið til
verðlauna í fjölmörgum sam-
keppnum i fiðluleik víðsvegar
um heim, t. d. í Genf, Búdapest,
Leipzig og víðar. Hin frægu
Wieniawsky-verðlaun hlut hún
árið 1952. Hún hefur ferðast
mjög víða og haldið sjálfstæða
tónleika og leikið sem einleikari
með hljómsveitum. Hún hefur
leikið í Bandaríkjunum, Kanada,
Israel, Japan, Rússlandi og í nær
öllum Evrópulöndum. ísland er
26. landið, sem hún heimsækir.
Wilkomirska hefur lei'kið ein-
leik með hljómsveitum undir
stjórn 121 hljómsveitarstjóra og
meðal þeirra mætti nefna: Klet-
zki, Klemperer, Hindemith,
Sawallisch og Guilini.
kvöldvökum eða endranær. Góð-
an Útvarpsþátt geta menn hlust-
að á tvisvar eða oftar sér til
ánægju, á sama hátt og menn
lesa góða blaðagrein eða bók
oftar en einu sinni. Máttur end-
urtekningarinnar getur eigi síð-
ur þjónað góðum markmiðum en
slæmum.
Sveinn Kristinsson.
— Athugasemd
i’ramh. at bls. 12
og afli væri sæmilegur, þá
kæmi þegar í stað til löndunar-
stöðvunar og ekkert skip hefði
þá möguteika á að fylla _sig
tvisvar á sólarhring. Einnig er
það margreynt, að eins mánaðar
afli er varla ýfir 10000 tunnum,
en umrætt skip fékk 3500 tunn-
ur á mjög stuttum tíma. Það
er því ljóst, að ágæt mánaðar-
veiði gefur um kr. 670.000.00. Af
þessari veiði verður útgerðin að
greiða minnst 5Ó% til skipshafn
ar með aukahluta. Það er því
ekki stórt, sem kernur í „hlut“
skipsins eftir mánuðinn. Verð-
mæti venjulegs skips í dag með
góðri síldarnót er 11-12 milljón-
ir. Það er því svo augljóst, sem
nokkuð má vera, að ekkert ó-
happ má koma fyrir, ef nokkur
minnsti 'möguleiki á að vera til
þess að standa í skilurn.
Það er athyglisvert hvað verð-
lag á síld er hér á landi miklu
lægra en t.d. í Noregi. Engin
viðunandi skýring hefur verið
gefin á því, en alkunna er, að
síldarverksmiðjur hér hafa und-
anfarið mokað inn peningum.
Þetta er eðlilegt, því að hin
mikla aukning skipanna hefur
sem betur fer aukið heildar
aflamagnið verulega og verk-
smiðjumar hafa fengið miklu
lengri vinnslutima og þar með
getað dreift miklum fastakostn-
aði á miklu meira magn og
lengri tíma. Rétt er að benda sér
kemur hreinlega inn, sem auka-
innlegg fyrir verksmiðjurnar og
staklaga á, að vorsíldarveiðin
ætti það að vega mikið í verð
lagningu á vorsíldinni.
Við sjáum ekki ástæðu til
þess að fjölyrða meira um síldar
hlutina og verðið, en allt er
þetta mikið mál og væri vel þess
vert að þetta væri gaumgæfilega
rætt og athugað frá grunni af
hæfum mönnum.
Reykjavík, 6. maí 1964,
Jón Árm. Héðinsson,
Baldur Guðmundsson,
Sigurð'ur Pétursson.
Pétur Friðrik sýnir málverk og vatnslitamyndir í Bogasal Þjóð-
minjasafnsins þessa dagana. Aðsókn að sýningunni hefur verið
góð og fjöldi mynda hefur selzt. Myndin hér að ofan er af einu
málverkinu á sýningunni, Frá Kleifarvatni.
Frægur pólskur fiðluleik-
ari leikur Brahms með
sinfóníuhljómsveitinni