Morgunblaðið - 07.05.1964, Blaðsíða 25

Fimmtudoffur 7. maí 1964
MORGUNBLAÐIÐ
25
„í>AÐ ER eins og gerist og
gengur, þegar margir sýna
saman, sumt er gott annað
slæmt og enn annað miðlungi
gott“, sagði Finnur Jónsson,
• er við gengum um Vorsýn-
ingu Myndlistarfélagsins, þar
sem 19 málarar og 4 mynd-
höggvarar sýna verk sín. „Hér
eru natúralistar, abstrakt-mál
arar og allt þar á milli“.
„Hefur þú alltaf málað
æ abstrakt, Finnur?"
„Já, svo að segja. Ég var far
inn að mála alveg abstrakt
þegar ég kom út til f>ýzka-
lands, árið 1921. Ég var í
Berlín á fimmta ár, allan verð
bólgutímann, það er segja,

Finnur Jónsson miUi tveggja af þremur pastelmyndum, se
unni. — Þaer eru allar í einkaeign.
eftir hann eru á Vorsýning
Á vorsýnmgu með Finni Jónssyni
markið var orðið nokkuð
stöðugt, áður en ég skildi við
í>jóðveTja. Á verðbólguárun-
um var gott að vera útiending
ur í f>ýzkalandi, því ekki féll
gjaldeyririnn okkar. Við skipt
um bara smáupphæðum
hverju sinni, því að stund-
um voru fleiri en ein gengis-
lækkun á dag‘.
„Sýndir þú í Berlín, áður
en þú komst heim?“
„Já, ég komst í sýningarfé-
lag, sem hafði galerí, það
nefndist „Der Sturm“ eða
stormurinn. Þetta var mikill
sigur fyrir mig, því að allir
módernistar í Berlín á þess-
um árum, annaðhvort voru
meðlimir Sturm eða voru að
reyna að fá myndir sínar sýnd
ar þar. Myndlist var á mjög
háu stigi í Þýzkalandi, þar til
Hitler komst til valda, — jafn
vel enn hærra en í París. í
Sturm sýndu allir þýzku meist
ararnir og einnig nokkrir út-
lendingar til dæmis Picasso
og Braque".
„Voru myndir eftir þig
lengi f sölum Sturm?*-
„Þegar ég fór heim, skildi
ég eftir nokkrar myndir. Átta
voru hangandi á veggjum
Sturm, en nokkrar voru þar
í geymslu. Þeir seldu nokkrar
myndir eftir mig og hengdu
þá nýjar upp. Sumar sendu
þeir svo ásamt myndum eftir
marga aðra Sturm-félaga á
farandsýningar út um alla
Evrópu. Afganginn af mynd-
unum hirti Hitler, þegar hann
gerði allar myndir Sturm upp
tækar og lokaði galeríinu. Naz
istar kváðu Sturm vera stofn-
un, sem fjandsamleg væri
„þýzkum anda“. Ég held að
17 af raínura myndum hafi
fallið í hendur Hitlers. Ein-
hver sagði mér, að þeir hefðu
ekki lagt eld í listav.erk okkar
Sturm-félaga, heidur selt þau
til Sviss“.
„Hefur þú tekið þátt í mörg
urn sýningum erlendis, síðan
þú komst frá Þýzkalandi?“
„Já, ég hef sent myndir á
nokkuð margar. Ætli þær séu
ekki milli 2ú og 30. Ég hef
ekki haldið sýningu einn hér
heima í 3 ár. Við þessir gömlu
nennum ekki að ráðast í þau
stórræði að halda * sýningu.
Þessir yngri sjá um það. Sum-
ir þeirra eru líka alltaf úti að
mála landslag og svoleiðis lag
að. Það tekur tiltölulega stutt
an tíma að mála slíkar mynd
ir, svo að myndirnar hlaðast
upp hjá þeim og eitthvað
verða þeir að gera við þær. —
Svo þurfa menn að lifa. Það
þurfum við reyndar líka þess
ir gömlu, en það er samt öðru
vísi með okkur. Ég sel mest
heima hjá mér“.
„Hvernig finnst þér þeir
vera þessir ungu?“
„Það er erfitt að segja. Marg
ir eru það sem maður kallar
efnilegir, en mér finnst þeir
alltof bundnir af einhverjum
gömlum málurum, oft erlend
um meisturum. Þeir renna um
farveg, sem lærifeður þeirra
og átrúnaðargoð hafa sorfið,
og þegar þeir fara að mála
eitthvað, sem á að vera sjátf
stætt, þá kemur meistarinn,
fyrirmyndin, alltaf í gegn.
Hvort rætist úr þessum efnis-
mönnum, er undir því komið.
að þeir hristi af sér þessi á-
hrif og gerist sjálfstæðir lista
menn, sem hafa lært af meist
urnum, en eyða ekki ævinni
í það, að kópíera list þeirra.
Fyrsta skilyrði til inntöku i
Sturm i gamla daga, var alð
vera sjálfstæður, en ekki eim
hver hermikráka. Enginn
hinna ungu, sem nú mála hér
á íslandi, mundi komast i
Sturm. Hins vegar er það von
mín og trú, að einhverjir
þeirra muni vaxa upp úr
þeim jarðvegi, sem rætur
þeirra standa djúpt í nú‘.

f
Arram með hrúnheysverkun
— Alþingi
Framh. á bls. 8.
sjúkra var samþykkt sem lög
frá Aliþingi, umræðulaust
5) Frv. til 1. um ávöxtun fjár
tryggingarfélags var til 2. umr.
Ilafði Birgir Kinnsson (A) fram
eögu fyrir málinu. Málinu var síð
an vísað til 3. umr. eftir að sam
þykkt höfðu verið breytingatill.
frá heilbarigðis- og félagsméla-
nei'ad.
Á seinni fundi Neðri deildar
voru tvö mál á dagskrá: Frv. uni
atvinuuleysistrygingar og frv. um
ávöxtun fjár tryggingarfélaga
voru til 3. umr, samþykkt um-
ræðulaust og send til Eíri deild
ar.
EFRI DEILD
- Á fyrri fundi Ed. voru átta
mál á dagskrá:
1) Frv. til laga um húsnæðis-
iriálastofinun o-.fl. var til 1. umr.
og hafði félagsmálaráðtherra,
Emil Jónsson (A) framsögu. —
Ólafur Jóhannesson (F) tók einn
ig til máls, en siðan var máliinu
vísað ti! 2. umr.
2) Frv. til 1. um búfjárrækt var
til 3. umr. Ásgeir Bjarnason (F)
mælti fyri-r breytingartillögu, en
Bjartmar Guðmundsson gegn
henni. Var hún feíld að viðröfðu
nafnakalli, og frv. siðan samþ.
og afgreitt sem lög fiá Alþingi.
3) Frv. til 1. um almannatrygg
ingar var til 2. umr. og mælti
Bjartmar Guðmundsson fyrir
breytingartillögum samgöngu-
málanefndar. Var frv. vísað til
3. umr.
4) Frv. til 1. um vegamál var
til 2 umr. Til máls tóku Ásgeir
Bjarnason (F), Bjartmar Guð-
tnundsson, Magnús Jónsson og
Jón Þorsteinssoo (A). Breytingar
tillaga frá Ásgeiri Bjarnasyni (F)
og Páli Þorsteinssyni (F) var
felld, og máliinu siðan vísað til
3. umir.
5) Frv. til 1. um sjúkrahúsalög
voru til 2. umr. Þorvaldur Garð-
ar Kristjánákon hafði framsögu
fyrir áliti heilbrigðis. og félags-
málanefndar á frumvarpinu.
Maelir nefndin með því, að frv.
veiði samþ. óbreytt, en tveú
nefndarmenn áskildu sér rétt til
að flytja breyt.till eða fylgja
þeim. Karl Kristjánsson (F)
kvað frv. ti1 mikilla hagsbóta í
ýmsum efnttm og flutti breyt.tíil.
frá sér og tveimur öðrum Fram-
sóknarmönnum, Ásg. Bjarnasyni
og Ól. Jóhannessyni. Va-r fallizt
a að fresta till. til 3. umr. og frv.
síðan samþ. til 3. umr.
6) Frv. til 1. uni skipulagsmál
var endursent N. d.
7) Frv. til 1. um Ljósmæðra-
skóla íslands var til 2. umr, og
hafði Þorvaldur Garðar Krist-
jánsson framsögu fyrir áliti heil-
brigðis- og félagsmálanefndar.
Kvað hann aðalbreytingu frv.
felast í því, að skóhnn ætti nú
að verða 2ja ára skóli í stað
eins áður. Nefndin var sammála
uffl, að frv. bæri að samþy'kkja.
Var því síðan vísað til 3. umr.
8) Frv. til 1. um Seðlabanka
Islands var tekið út af dagskrá
Á seinni fundi E. d. voru tvö
frv. afgreidd sem lög frá Alþ.
Voru það frv. undir lið nr. 3 og 4
hér að framan.
I
FUNBUR í Sameinuðu Alþingi
í gær hófst á fyrirspurn Lúð-
víks Jósepssonar (K) og svari
Gunnars Thoroddsen-s, fjármála-
ráðherra ,sem skýrt er frá annars
staðar.
Eysteinn Jónsson (F) bar fram
svohljóðandi fyrirspurn til ríkis-
stjórnarinnar: „Hyggst rí'kis-
stjiómin notaði heimild í 6.
gr. laga nr. 1, 1964 til þess að
fresta framkvæmdum, sem fé er
veitt til á fjárlögum 1964? Sé
svo, þá hvaða fram;kvæmdum?“
Forsætisráðherra Bjarni Bene-
diktsson, svaraði, að ríikisstjórn-
in hefði enn ektki tekið ákvörðun
um frestun framkvæmd-a, og
færi það eftir framvindu efna-
hagsmála, hvoi t svo yrði gert.
ÞÓ MIKIÐ hafi verið rætt og
ritað um heyverkun að undan-
förnu og ýmsar tilraunir gerðar
til úrbóta í þeim efnum, skortir
enn nofckuð á að fullnægjandi
árangri hafi verið náð á þeim
vettvangi.
Hér verður svonefnd brúnheys
verkun gerð að umræðuefni.
Hún hefur lítinn eða engan
stofnkostnað í för með sér, til
hennar er hægt að grípa með
litlum fyrirvara í óþurrkatíð og
hvenær sem er, og samkvæmt
gamalli reynslu hefur bleiikornað
hey svipað fóðurgildi og græn-
verkað, af sama gæðaflokkL
í Danmörku, Þýzkalandi og
víðar hafa tilraunir verið gerðar
með umrædda heyverkun, en
þær hafa ekki borið eins góðan
árangur og vænta mátti, þegar
allt kom til alls. En í megin-
atriðum voru nefndar tilraunir
gerðar með þeim hætti, að ný-
slegið eða lítið þurrkað sáðgresi
var sett í nokkuð stóra hey-
stak-ka, og þar hitnaði í heyinu
þar til hitin-n var kominn upp
undir 86 gr„ C. Þá var það rifið
úr stökkunum, án tillits til
veðurs þá stundina, en vegna
þessa miikla hita sem varð í
stöktkunum, dökkornaði heyið
og tapaði fóðurgildi, í meltan-
legu tilliti.
Nú er þess að gæta, að smá-
gert og# kjarngott töðugresi og
einnig há eru betur fallin til
brúnverkunar en grófgert sáð-
gresi, og hitaþróunina er hægt
að tempra í heystökkum og hlöð-
um og koma í veg fyrir hey-
skemmd »f þeim sökum.
Þegar nýslegið eða lítið þurrk-
að gras hefur verið sett í stakk,
kemur venjuleg gerð og hiti
fram í heyinu, að nokkrum dög-
um liðnum. Hvort tveggja get-
ur haldið áfram að auikast, með
hverjum degi sem líður. En til
þess að koma i veg fyrir að
þessi þróun gangi lengra en
góðu hófi gegnir, er dregið úr
henni á einn eða annan veg.
Með súgverkun er hitagufu
þrýst úr heyinu og dregið úr
gerðinni með súgþurrkunar-
tækjum, endrum og eins þegar
þörf gerist. En með brúnheys-
verkun á að vera hægt að leysa
þetta verk af hendi á fyrir-
hafnarlítinn og hagkvæman hátt,
með því móti að takmarka
breidd heystakkanna þannig
hverju sinni, að óhæfilega
sterk hitasvaekja, sem fram kem-
ur í heyinu, geti sjálfkrafa
leitað útrásar til beggja hliða.
Og heyið haldið sínu fóðurgildi
að miklu leyti óskertu.
Láta mun nærri að umrædd
stakkbreidd þurfi að vera um
3 metra fyrir töðugresi og há,
en um 4 m, undir sáðgresi. En
þar sem um stóra, fríttstand-
andi heystakka er að ræða og
allra veðra er von, getur svo
farið að umræddar stakkibreidd-
ir verið ónógar, og þegar eitt-
hvert aðhald vantar til beggja
handa, er tæplega hægt að
stakka heyinu eins jafnt og þétt
og æskilegt væri.
Úr þessum ágöllum er hægt
að bæta að miklu leyti, með
því að setja heyið í sívala hey-
turna, með strompi á miðjan
reit. í þannig breyttu stakkformi
ætti umrædd heyverkun að fara
fram með svipuðum hætti og
fyrr greinir. Því slíkir heyturn-
ar hafa umfangsmikinn útvegg
og trekkur í heystrompinum
dregur úr hitaþróun í heyinu að
innanverðu. Þeir hafa gott hey-
rými, þar er hægt að hlaða vel
úr heyinu, og með góðum frá-
gangi er þeim óhætt í hvernig
veðráttu sem er.
Lofttrekk í heystrompi er
hægt að auka, ef þörf gerist,
með því móti, að leggja holan
tréstofn með jörðu, sem nær frá
útvegg að strompopi. En sfik
loftrás ætti helzt að vera lokuð,
þar til gerð og hiti er kominn.
í heyið.
Uppbygging heyturna.
í fyrsta lagi þarf að velja
lágréttan, þurran os? kringlóttan-
reit, um 6m. í íermál, fyrir
stakkstæði. Þá þarf að stilia
8-10 járnrörum lóðrétt á -end-
ann, með jöfnu millibili, um-
hverfis reitinn. Næst á að
strengja fremur smáriðnu vír-
neti, með jörðu, utan á járn-
stengurnar og festa endana sam-
an í einni þeirra. Að lokum er
sívölu strompmóti, tæpl. 1 m,-
í fermál, stillt á endann í miðju
stakkstæðinu.
Að þessum undirbúningi lókn-
um, er hægt að taka á móti heyi
og fylla í stakkmótið. Heyinu
skal dreifa jafnt og þétt í stakk
hólfið og þegar fyrsta áfang-
anum er náð, er gott að láta þaS
síga dálítið saman, áður en
lengra er haldið. Að því búnu
á að strengja annað vírnet ofan
við hið fyrra og fæva stromp- •
mótið upp yfir heybrún og t
ganga frá hvorutveggja eins og ■
áður. Þannig er heyturninn hlað- >
inn upp með þvi að bæta einu
heylaginu ofan á annað. þar til
hann er kominn í þá hæð, er
þurfa þykir hverju sinni. Að
síðustu skal ganga vel frá hey-
toppinum .
Hér verður ekki fjölyrt um>
hérlenda reynslu varðandi brún-
•heysverkun, en þó skal nefna fá-
ein dæmi.
Eitt sinn átti ég þess kost,
ásamt öðrum manni, að hlaða
lítið þurrkaðri há í ferhyrndan
heystakk tæplega 4 m. á hvern
veg, undan fyrirsjáanlegri rign-
ingu. En svo liðu röskar tvær
vikur, þar til birti aftur í loftí
og hægt var að breiða hey-ið.
Þá brá svo við að snarpur hiti
var kominn í stakkinn og háin
orðin bleikornuð. Eftir hálfs
Framhald á -bls. 31.