Morgunblaðið - 01.03.1967, Side 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1. MARZ 196T.
Útgefandi:: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónssom
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
í lausasölu kr. 7.00 eintakið.
Áskriftargjald kr. 105.00 á mánuði innanlands.
RÁÐSTAFANIR
VEGNA
FR YSTIHÚSANNA
1 ð undanförnu hafa vanda-
mál frystiiðnaðarins, sem
skapazt hafa vegna verulegs
verðfalls á framleiðsluafurð
um hans, verið til umræðu
hjá fulltrúum hraðfrystiihús-
anna og ríkisstjórnarinnar. —
Hraðfrystihúsinu hafa nú lýst
því yfir, að þau muni failast
»á þær aðgerðir, sem ríkis-
stjórnin hefur boðið fram til
þess að létta undir með frysti
iðnaðinum vegna hinna
breyttu viðhorfa á erlendum
mörkuðum.
Kjarni þeirra ráðstafana,
sem ríkisstjórnin hefur á-
kveðið að beita sér fyrir er
að veita frystihúsunum 55—
75% verðfallstryggingu á ár-
inu 1967 miðað við endanlegt
verð ársins 1966 á þeim frystu
afurðum, sem hagræðingar-
fjárgreiðslur ná til. Verð-
tryggingin miðast við fisk-
tegundir og greiðist frystihús
um jafnóðum og sölusamtök-
in greiða fiskandvirðið. I
öðru lagi mun ríkisstjórnin
beita sér fyrir því, að afurða-
lán verði óbreytt í krónutölu
frá því sem var á árinu 1966,
'og í þriðja lagi að 75% hag-
ræðingarfjár verði greitt við
veðsetningu afurða, en hag-
ræðingarfé verði óbreytt frá
árinu 1966. Mun ríkisstjórn-
in beita sér fyrir því, að stofn
aður verði 140 milljón króna
sjóður til þess að standa und
ir verðfallstryggingunni, og
það sem kann að verða eftir
í sjóðnum í árslok 1966 verð-
ttr varið til stofnunar verð-
jöfnunarsjóðs hraðfrystiiðnað
arins, enda náist samkomulag
um uppbyggingu slíks sjóðs
milli aðila til eflingar frysti-
iðnaðinum í framtíðinni.
- Með þessu samkomulagi,
sem væntanlega verður lagt
fyrir Alþingi næstu daga í
formi lagafrumvarps hefur
tekizt að ráða bót á erfiðleik-
um frystiiðnaðarins þannig,
að frystihúsin geta á það fall-
ist og ríkisstjórnin beitt sér
fyrir þessum ráðstöfunum án
þess að til nýrra skattaálagn-
inga komi af þeim sökum.
Ánægjulegt er, að svo farsæl-
lega hefur tekizt til um lausn
á vandamálum sjávarútvegs-
íns og frystiiðnaðarins sem
raun hefur á orðið.
• Eins og Morgunblaðið hef-
ur áður vakið athygli á fel-
ast í þeim vandamálum, sem
frystiiðnaðurinn nú stendur
frammi fyrir tækifæri til ný-
sköpunar þessarar atvinnu-
greinar. Hún hlýtur annars
vegar að byggjast á því að
tryggja frystihúsunum meira
hráefni en þau hafa að und-
anförnu átt við verulegan hrá
efnisskort að búa og hins veg
ar á endurskipulagningu
frystiiðnaðarins, en ljóst virð
ist, að nú eru mörg frystihús
rekin, sem eru þannig upp
byggð, að rekstrargrundvöll-
ur þeirra er mjög erfiður,
fyrst og fremst vegna þess
hversu smá þau eru. Á breyt-
ingatímum, eins og þeim sem
frystiiðnaðurinn stendur
frammi fyrir er nauðsynlegt
að tækifærin séu notuð til
endurskipulagningar, sem í
senn færi frystiiðnaðinn í nú-
tímalegra horf og tryggi ör-
uggari rekstrargrundvöll
frystihúsanna. Er þess að
vænta, að þær umræður, sem
þegar hafa orðið um slí'ka end
urskipulagningu leiði til þess
að frystihúsin sjálf hafi for-
ustu um slíkar nauðsynlegar
breytingar.
ÞYRLUR
r|ómsmálaráðherra, Jóhann
*■' Hafstein, hefur nú falið
Landhelgisgæzlunni að gera
nákvæma áætlun um rekst-
urskostnað stórrar tveggja
hreyfla þyrlu og leggja fram
álitsgerð um það hvaða tæki
Landhelgisgæzlunnar sem nú
eru í notkun, hægt er að taka
úr umferð við tiikomu sHkr-
ar þyrlu.
En samkv. skýrslu, sem for
stjóri Landhelgisgæzlunnar
lefur sent dómsmálaráðherra
og hann hefur gefið Alþingi
upþlýsingar um, bendir
margt til þess, að stór tveggja
ireyfla gæzlu- og björgunar-
þyrla, sem kosta mundi um
40 milljónir króna, gæti leyst
af hólmi flugvél Landhelgis-
gæzlunnar og minni varðskip
og auk þess sinnt ýmis konar
annarri nauðsynlegri þjón-
ustu, sem Landhelgisgæzlan
og ýmsir aðrir aði'lar hafa
haft með höndum.
Hér er um hið mikilverð-
asta mál að ræða fyrir Land-
helgisgæzluna. Hún hefur
eflzt mjög að tækjakosti á
undanförnum árum, en nauð-
synlegt er, að hún fylgist jafn
an með öllum nýjungum á
nes’su sviði og jafnframt því
sem stór gæzlu- og björgun-
arþyrla mundi bæta aðstöðu
bennar til landheligsgæzilu,
fengist af slíku tæki mikil-
væg reynsla við íslenzkar að-
stæður, en margt bendir til
Dess, að stórar þyrlur geti
hentað mjög til samgöngu-
bóta víða um land.
lenzka fiskiðnaðarins
TVÆR af aðalútflutningsvör-
um Grænlendinga, selskinn
og frosin fiskflök eru nú í
mikilli hættu vegna verðfalls
á útflutningsmörkuðum. Er
ástandið mjög alvarlegt, eftir
því sem segir í frétt í danska
blaðinu Berlingske Tidende í
sl. viku. Boðað hefur verið
til fundar milli dönsku Græn
landsverzlunarinnar og full-
trúa grænlenzkra fiskkaup-
enda og sjómanna.
Hvað frosnu fiskflökin
snertir hefur orðið mikið
verðfall á Ameríkumarkaði,
sem er stærsti kaupandinn og
hefur verðið pr. pund lækk-
að úr 28 sentum niður í 21,
en fyrir hvert cent, sem verð
ið fellur tapa Grænlendingar
600 þús. dönskum krónum
þannig að á þessu ári hefur
lækkun útflutningsverðmætis
ins á fiskflökunum frá Græn
landi numið 4.2 milljónum
króna, en ársframleiðslan
nemur um 9000 lestum.
Verð á selskinnum hefur
farið ört lækkandi á síðasta
ári og bíða menn nú með
eftirvæntingu eftir selskinna-
uppboðinu, sem fram á að
fara í Kaupmannahöfn í
apríl n.k., en slík uppboð
eru haldin tvisvar á ári.
Verði frekari verðlækkun á
þessum tveimur útflutnings-
vörum má búast við að hún
hafi alvarleg áhrif á græn-
lenzkt efnahagslíf.
Mjög litlir möguleikar eru
á róttækum breytingum á út-
flutningsframleiðslunni í
Grænlandi og um aðra út-
flutningsframleiðslu er vart
að ræða. Ólíklegt er talið að
sú leið verði farin að lækka
fiskverðið til sjómannanna
til þess að lækka framleiðslu
kostnaðinn, vegna þess að
lækkun í samræmi við verð-
fallið á útflutningsmörkuðun-
um myndi kippa grundvell-
inum undan grænlenzku sjó-
mönnunum.
Leiðin, sem menn helzt
hallast til að fara, er að end-
urskipuleggja framleiðsluna
og reyna að auka nýtingu
hráefnisins í ríkara mæli en
nú er gert. Þetta mun krefj-
ast aukningar á aflamagningu,
sem landið er, en til þess að
það sé hægt þarf fleiri og
stærri fiskiskip. Auka þarf
fjárfestinguna og þjálfa fjöl-
mennara lið sjómanna, því að
ekki er talið gerlegt að auka
afköst þeirra atvinnutækja,
sem nú eru í landinu. Eins
og ástandið nú er mun það
höggva stórt skarð í fjárhags
áætlun dönsku Grænlands-
verzlunarinnar og þannig
hafa áhrif á efnahagslíf Dan-
merkur auk þess, sem það
getur hafa alvarlegar afleið-
ingar fyrir einkaaðila í Græn
landi.
Verðfallið á selskinnunum
hefur einkum haft áhrif á
framleiðendur í NV- og A-
Grænlandi. Á undanförnum
árum hefur verð á skinnun-
um verið hátt, eða um 125
kr. danskar fyrir skinnið, en
á sl. ári féll verðið niður í
85 kr. danskar. Þetta verð
hefur þó ekki skert lífskjör
veiðimanna alvarlega, en
meira verðfall myndi hafa al-
varlegar afleiðingar, því að
ekki er um aðra útflutnings-
framleiðslu að ræða 1 þessum
héruðum. Skinnauppboð í
apríl mun skera úr um þetta
atriði, en verði þá enn verð-
fall, mun það hafa alvar
leg þjóðfélagsáhrif á þessum
svæðum.
Sömu sögu er að segja um
fiskflökin og þeirra fram-
leiðlsusvæði. Menn eru þó
varaðir við of mikilli svart- ;
sýni eins og er, og má aðeins
benda á, að um verðhækkun
til sjómanna verður ekki að
ræða í náinni framtíð.
ENDURSKIPU-
LAGNING
ATLANTSHAFS-
BANDALAGSINS
k tlantshafsbandalagsríkin
hafa nú ákveðið að
setja á stofn sérstaka nefnd,
sem rannsaka á skipan banda
lagsins með tilliti til breyttra
viðhorfa í heimsmálunum, og
er framkvæmdarstjóri At-
lantshafsbandalagsins formað
ur nefndarinnar, en upphafs-
maður þessarar hugmyndar
er utanríkisráðherra Belgíu.
í viðtali við Morgunblaðið
í gær sagði Henrik Sveinn
Björnsson fastafulitrúi ís-
lands hjá Atlantshafsbanda-
laginu, að hugmyndin með
starfi þessarar nefndar væri
að taka til endurskoðunar
framtíðar'hlutver'k bandalags
ins í ljósi heimsmálanna, eins
og þau Hta út í dag og þeirr-
ar þróunar, sem orðið hefur
síðan bandalagið var stofnað.
En svo sem kunnugt er verð-
ur Atlantshafssáttmálinn end
urskoðaður árið 1969.
Frá því að Atlantshafs-
bandalagið var stofnað á
Grænlenzkar konur að störf-
um í frystihúsi.
miklum örlagatímum árið
1949 hefur þróun mála í Ev-
rópu orðið í friðsamlega átt
og það er óumdeilanlegt að
það hefur fyrst og fremst orð-
ið fyrir áhrif Atlantshafs-
bandalagsins. Með tilliti til
þess er nauðsynlegt að banda
lagsríkin geri sér grein fyrir,
að hve miklu marki nauðsyn-
legt er að breyta starfsemi
bandalagsins, vegna hinna
breyttu aðstæðna en jafnljóst
er, að samtök, sem svo miklu
hafa áorkað í friðsamlega átt
í Evrópu eru vissUlega þess
virði, að þeim verði við hald-
ið og þau efld í samræmi við
nýja tíma.