Morgunblaðið - 24.02.1968, Síða 17

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24. FEBRÚAR 196«
17
neska kvikmyndin um Hamlet,
sem sýnd var í Reykjavík fyr-
ir nokkrum árum var tekin við
virkisveggina í Tallinn. Þar
fyrir innan hafa varðveizt
gömul hús, sum afskaplega
skrinigileg, önnur gullfalleg og
þar er byggðin sum staðar
er útilokuð. Það er eins
og maður sé kominn beint inn
í ævintýralönd bernskuáranna
að ráfa þar um á sólbjörtum
degi, laus við skarkala, ys og
þys nútímalífsins utan virkis-
múranna. Þröngar steinlagðar
göturnar kvíslast milli smáhús-
anna, sem öll geyma sína sögu.
Nokkrar myndarlegar kirkjur
eru innan þessara virkismúra,
ein þeirra meira að segja
kennd við Ólaf konung helga.
Sumar kirknanna eru ennþá í
notkun — aðrar söfn, því að
trúarlíf er lítíð í Tallinn eins
og annarsstaðar í Sovétríkjun-
um, áður voru Eistlendingar
lútherskir að mestu en á tím-
um sjálfstæðisins voru ríki og
kirkja aðskilin.
Með skemmtilegustu húsun-
um í gömlu borginni í Tallinn
er ráðhúsið, eitt af elztu ráð-
húsum Evrópu, reist að hluta
snemma á 14. öld og svo bætt
við það í byrjun 16. aldar. Einn
liður í dvöl íslenzku blaða-
mannanna í Tallinn var að
ganga á fund borgarstjórans,
Jóhannesar Undursk. Það var
verulega eftirminnileg heim-
sókn, bæ'ði vegna þess, að ráð-
húsið litla geymdi marga for-
vitnilega og fallega hluti og
skringileg skúmaskot og hins,
að borgarstjórinn var sérlega
skemmtilegur maður heim að
sækja, glaðlyndur mjög og
gamansamur og veitti gestum
sínum hreinustu guðaveigar.
Þegar komið er efst upp á
hæðina, sem Tallinn er byggð
á, sér yfir ævintýraborgina,
rauð koparþök, ótrúlega marg
breytileg að lögum. Þar uppi
hittum við fyrir fjölda nem-
enda úr listaskóla borgarinnar
við 'teikniæfinigar. Handan
múranna sá víða yfir nýju
borgina og hafið. Þetta var
vesturgluggi Sovétríkjanna.
Það hefur ekki verfð amalegt
fyrir Dani á sínum tíma að ná
sér í bækistöð á svo hernaðar-
lega heppilegum stað. En sagan
segir, að þeim hafi haldizt illa
á undirsátunum. Eistlendingar
sættu sig aldrei við yfirráð
þeirra og gerðu hverja upp-
reisnina af annarri, unz Dana-
konungar urðu leiðir á vafstr-
inu og seldu landið þýzku
sverðriddurunum fyrir 19.000
Framlhald á bls. 19
Harðger þjóð sem
hugðist lifa írjóls
— 50 ár frá því Eistland
lýsti yfir sjálfstæði
f DAG, 24. febrúar 1968 halda
Eistlendingar — þeir sem stadd
ir eru utan Eistlands — hátíð
og minnast þess, að 50 ár eru
liðin frá þeim degi, er lýst
var yfir sjálfstæði lands þeirra
og þjóðar. Ef til vill hugsa
þeir, sem Eistland sjálft
byggja, einnig til þessa dags;
ef til vill minnast þeir hans á
einhvern hátt hver í sínu
horni, — opinberlega geta þeir
það ekki.
Eistneskir útlagar eru víða
um heim, en flestir þó í Sví-
þjóð og þar verður þeirra að-
alhátíð á þessu afmæli. Þar
verður m.a. haldin sýning á
skjölum, munum og minjum,
sem segja sögu Eystrasaltsríkj-
anna á síðustu öldum og í vor
er fyrirhugáð að halda eist-
neska menningarhátíð, sem
búizt er við, að Eistlendingar
víðsvegar að sæki.
Eins og Eystrasaltsríkin öll
hafa Eistlendingar löngum átt
í höggi við yfirgangssama ná-
granna og lengst af orðið að
lúta yfirstjórn einhverra
þeirra. Þau rúm tuttugu ár,
sem þjóðin bjó við sjálfstæði,
sýndi hún þó, svo ekki varð
um villzt að hún var fullfær
um að standa á eigin fótum og
stjórna málum sínum sjálf.
Á tíu árum eftir að sjáif-
stæði landsins var lýst yfir,
tókst Eistlendingum að reisa
þjóðfélag sitt úr rústum styrj-
alda og annarra hörmunga og
koma efnahag landsins á rétt-
an kjöl. Þeir sýndu svo sann-
arlega, að þeim var ekki fisj-
að saman og þeir sýna það enn
í dag, bæði erlendis og heima
fyrir.
Fyrir tveimur árum átti und
irrituð þess kost að koma <til
Eistlands á ferðalagi um Sovét
ríkin ásamt fleiri íslenzkum
blaðamönnum. Þykist ég viss
um, að dvölin þar verði okkur
öllum minnisstæð svo og það
ágæta fólk, sem við kynnt-
umst þar fyrir tilstilli hins
elskulega gestgjafa okkar,
Augusts Saaremiagis, formanns
Blaðamannafélags Eistlands,
sem svo seinna kom til ís-
lands ásamt tveimur sovézk-
um blaðamönnum í boði Blaða
mannafélags Islands.
Við komum m.a. til höfuð-
borgar Eistlands, Tallinn og
|f
Eistlendingar eru náskyldir
Finnum og tala svo að segja
sömu tungu, hafa þeir alla tíð
ábt mikið saman við Norður-
landaþjóðir að sælda, þ.e.a.s.
fram að þeim tíma, er Eistland
var innlimað í Sovétríkin.
Eistland er líka að mörgu
leyti líkt Finnlandi, þar eru til
dæmis mörg vötn og falleg og
miklir skógar, — um 20%
Finnar geta aftur á móti farið
þegar þá lystir, en því miður
hefur það nokkuð skyggt á
ánægju Eistlendinga, að finnsk
ir unglingar hafa átt það til að
koma til Tallinn beinlínis í
þeim erindum að drekka frá
sér ráð og rænu og valda þá
stundum ýmiss konar óskunda.
Það er ódýrara að drekka á
gjaldeyrisbörunum í Tallinn
(og Leningrad, sem þeir sækja
mjög í sama tilgangi) en í
Finnlandi, þar sem vín er rán-
dýrt og auk þess skammtað.
Það munu annars hafa verið
Danir, sem Eistlendingar kynnt
ust fyrstum Nor'ðurlandaþjóða
— og svo sem ekki að góðu,
því að Danakonungar gerðu á
víkingatímunum hverja tilraun
ina á fætur annarri til að
leggja land þeirra undir sig.
Eistlendingar voru herskáir og
vörðust lengi vel en að lokum
náðu Danakonungar norður-
hluta landsins á sitt vald. Það
var Valdemar II, sem grund-
völlinn lagði að höfuðborginni,
Eistlendingar urðu að berjast harðri baráttu fyrir frelsi sínu
ari, — sérhver Eistlendingur var hermaður á þeim árum og
vopn. Þessi mynd er af eistnesku málverki, sem sýuir hvað
urnar fyrir sjálfstæðið. — Þrjár kynslóðir undir vopnum —
hafnarborgarinnar Parnu og
dáðumst mjög að þeim mynd-
arbrag, sem þar var á flestum
hlu'tum. Það mátti þegar sjá á
göngulagi, fasi og klæðaburði
fólksins á götunum, að það var
lengra komið í siðmenning-
unni en til dæmis sjálfir Rúss-
ar. Fatnaður var t.d. á allan
hátt betur gerður, fallegri í
sniði og efnisbetri en við sáum
annarsstaðar í Sovétríkjunum
og hvarvetna var meiri smekk
vísi, hreinlæti og snyrti-
mennska. Fólki'ð bar sig vel og
var þ<«gilegt og viðmótshlýtt í
framkomu; minnti raunar mjög
á Norðurlandabúa, sem er ekki
að undra, því að fyrir utan að
landsins skógi vaxin. Og Eist-
lendingar eru að því leyti bet-
ur settir en margir a'ðrir Sovét
búar, að þeir geta að nokkru
leyti fylgzt með því, sem ger-
ist á Vesturlöndum, vegna
þess, að þeir heyra útvarp frá
Finnlandi.
Löngum hefur verið kært
með Finnum og Eistlendingum
og því vakti það mikinn fögn-
uð í báðum löndunum, þegar
teknar voru upp reglulagar
ferjuferðir milli þeirra. Að
vísu liggur straumurinn aðal-
lega frá Finnlandi ennþá, því
að ferðafrelsi Eistlendinga er
enn ákaflega takmarkað, eins
og annarra sovézkra þegna.
í lok heimsstyrjaldarinnar síð-
allir báru vopn, einhverskonar
Eistiendingar vildu leggja í söl-
sonur. faðir, afi . . .
Tallinn, eða Reval, eins og
borgin var upphaflega kölluð.
Það var árfð 1219.
Tallinn er á margan hátt
töfrandi borg, einkum hinn
forni hluti hennar, sem er um-
lukinn rammgerum virkisveggj
um og mjög fallegum. (Rúss-
Páts forseti heldur ræSu á fr elsistorginu í Tallinn á 20 ára afmæli sjálfstæðisins.
Ráðhúsi ð í Tallinn