Morgunblaðið - 22.07.1971, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUÐAGUR 22. JÚLÍ 1971
Yfirlýsing
MORGUNBLAÐINU bar»t eftir-
farandi yfirlýsing í gær. (Sjá
forystugrein í blaðiau í dag):
Vegna fréttatilkynningar frá
Menatamálaráðuneytinu um, að
ráðinn hafi verið fyrirlesari í ís-
lenzkum nútímab6k*ienntum við
Háskóla Islands um eins árs
skeið, vill Heimspekideild taka
fram eftirfarandi:
I marz sl. barst Heimspeki-
deild bréf þáverandi mennta-
málaráðherra, dags 11. marz, þar
sem hann leitaði eftir umsögn
deildarinnar um téð starf. I bréfi
þessu sagði m. a.: „Áður en
menntamálaráðuneytið réði í
starfið, telur það eðlilegt að leita
umsagnar um umsækjendur hjá
þrigigja manna nefnd, sem skip-
uð yrði einum fulltrúa frá heim-
spekideild, einum frá Rithöfunda
sambandi íslands og einum frá
menntamálaráðuneyti.'1
Heimspekideild svaraði þessu
bréfi með ályktun á fundi sinum
23. marz, þar sem hún fagnaði
þvi, að fengizt hefði heimild til
að greiða sem svarar einum
prófessorslaunum til fyrirlestra-
halds um bókmenntir við Heim-
spekideild. Ennfremur gerði
delldin eftirfarandi athugasemd-
ir og tillögur um skipan starfs-
ins:
,,1) Deildin telur ekki ástæðu
til að binda starfssvið fyrirles-
arans við „íslenzkar nútímabók-
menntir“, heldur skuli honum
heimilt að halda fyrirlestra um
hvert það svið íslenzkra eða al-
mennra bókmennta, er rann-
sóknaráhugi hans beinist að og
deildin kann að óska eftir.
2) Deildin telur ekki koma til
mála, að fulitrúi frá Rithöfunda-
sambandi Islands, sem er hags-
munasamtök ákveðins hóps
manna utan Háskólans, verði
kvaddur til að meta hæfi um-
sækjenda um þetta starf, sem er
ætlað félögum nefndra hags-
munasamtaka meðal annarra.
Telur deildin, að með því fyrir-
komulagi væru brotnar reglur
og venjur um mat á hæfi há-
skólakennara og vandséð, til
hvérs það myndi leiða, ef félags-
samtökum utan Hásliólans yrði
eftirleiðis veitt aðild að slíku
mati.
3) Deildin leyfir sér að benda
á ákvæði 3. málsgr. 10. gr. laga
um Háskóla Islands, nr. 84/1970,
þar sem segir: „1 hvert skipti,
er nýr kennari ræðst að Háskól-
anum, skal afmarka stöðu hans
með starfsheiti." I bréfi ráðu-
neytisins er rætt um „fyrirles-
ara“, en það starfsheiti er ekk:
til í lögum um Háskóla íslands
Með því að fyrirlesaranum er
hins vegar ætlað að taka laun
prófessors, virðist deildinni, rétt,
ef starfið verður auglýst, að fara
um mat á hæfi umsækjenda eft-
ir sömu reglum og um prófess-
or.sembætti væri að ræða.
4) Deildin minnir á, að fyrir
Menntamálaráðuneytinu liggja
tillögur hennar um visindalegar
rannsóknar- og fræðslustofnanir
í bókmenntafræði, norrænum
málvisindum og sagnfræði, þar
sem gert er ráð fyrir, að nefnd-
um stofnunum verði gert kleift,
þegar þær komast upp, að bjóða
til sín gistiprófessorum. Með vis-
un tii þessara tillagna og með
vísun tii 1. málsgr. 12. gr. laga
um Háskóla ísiands. nr. 84/1970.
þar sem segir: ,,I>egar sérstak-
lega stendur á, getur mennta-
málaráðherra, samkvæmt tillögu
háskóladeildar og með samþykki
háskólaráðs, boðið vísindamanni
að taka við kennaraembætti við
háskólann, án þess að það sé
auglýst laust til umsóknar,"
leyfir Heimspekideild sér að
ieggja til við hæstvirtan mennta
málaráðherra, að nefndum pró-
fessorslaunum, verði varið til að
gera Heimspekideild kleift að
bjóða til sín gistiprófes'sor i sam-
ræmi við hugmynd’r reglugerð-
artillagnanna um vísindalegar
rannsóknar- og fræðslustofnanir
við deildina.
5) . Ef menntamálaráðherra get
ur fallizt á þessi sjónarmið deild
arinnar, leyfir hún sér hér með
að leggja til, að fii. dr. Peter
Hallberg i Gautahorg verði fyrst
um boðið að gerast gistiprófess-
or við rannsóknar- og fræðslu-
stofnun í bókmenntafræði í
Heimspekideild Háskóla Islands.
6) Að lokum vill deildin benda
á, að gistiprófessor er sjaldnast
boðið til lengri tíma en eins há-
Franihald á bls. 27
Nýjar upplýsingar
um f jöldaaftökurnar
— í Katynskógi
!
— Faraldur
Framhald af bls. 1.
frá stofnuninni hefðu farið til
Spánar, og myndu rækta sýni
með spænskum vísindamönnum,
til að ganga úr skugga urn
hvaða sjúkdómur væri á ferð-
inni. Niðurstöður þeirra rann-
sókna myndu llggja fyrir á morg
un (fimmtudag).
Þá var og sagt að ef um kól-
eru væri að ræða, væru til fimm
milljón skammtar af bóiuefni í
landinu, og hægt væri að fá
milljón skammta í viðbót með
litlum fyrirvara.
Fréttamönnum hefur verið
neitað um leyfi til að heimsækja
Sargossa, og eru yfiirvöld mjög
treg til að gefa upplýsingar.
Virkjunar-
framkvæmdir í
Kerlingarfjöllum
SL. HAUST réðst Skíðaskólinn
í Kerlingarfjöilum í það mikla
framtak að virkja Árskarðsá til
ljósa og hita fyrir skíðaskólann.
Virkjunarframkvæmdum þess-
um stjórnar Magnús Karlsson,
yfirsmiður og verkstjóri á staðn
um, sem séð hefur um allar
helztu byggingarframkvæmdir
á staðnum. Virkjun Árskarðsár
er nú komin á lokastig og er
gert ráð fyrir að henni verði
lokið um mánaðamótin júlí—-
ágúst. Verður þá mikil breyt-
ing til hagræðis fyrir skíðaskól-
ann, sem fær þá rafmagn í öll
hús ó staðnum tii ljósa, hitunar
og eldunar. Hverfur þá vélar-
hljóðið af þeim silóðum og ör-
æfakyrrðin heldur aftur innreið
sína í Árskarð.
Tel Aviv, 21. júlí.
AP-NTB.
MAÐUK nokkur sem býr í
ísrael, en var áður pólskur
ríkisborgari, hefur nú ljóstrað
upp gömlu i»,yndarmáli (sem
hann kaliar svo) og þar með
varpað nýju ljósi á fjölda-
aftökumar í Katyn-skógi
1940, þar sem 10.000 pólskir
liðsforingjar voru líflátnir.
Abraham Vidra 64 ára og
býr í Haifa, segir í grein í
dagblaðinu „Maariv" að hann
að hann hafi þekkt a.m.k.
tvo sovézka hermenn sem við
riðnir voru blóðbaðið.
Mjög hefur verið deilt um
þetta mál síðustu þrjá ára-
tugi. Bandaríkjaþing lét
fara fram rannsókn og voru
niðurstöðurnar þær að Sovét
stjómin hefði fyrirskipað af-
tökurnar. Hins vegar segja
Sovétmenn að nazistar hafi
staðið þar á bak við, en þó
hafa þeir hafnað alþjóðlegri
rannsókn, sem fram færi á
staðnum. Nýlega undirrituðu
200 brezkir þingmenn kröfu
um nýja rannsókn, en því
hafnaði brezka stjórnin í síð
asta mánuði.
Þetta mál kom fyrst fram
í dagsljósið 1943 er nazistar
tilkynntu að fjöldagröf hefði
fundizt i Katymskógi nó-
lægt Smolensk. Liðsforingj-
arnir voru allir skotnir í
höfuðið, en opinber tala
þeirra var 4.500.
Vidra segist þannig frá í
„Maariv“:
Árið 1939 náði Rauði her-
inn Austur-Póllandi á vald
sitt og handtók tugþúsundir
pólskra hersveita. Þeim var
dreift í allmargar fanga-
búðir, þeirra á meðal var
ein í Starobelsk í Austur-
Úkraínu. Þar lenti Vidra, en
hann hafði verið handtekinn
fyrir það sem hann nefnir
„zioníska starfsemi".
í árslok 1940 voru 10.000
pólskir liðsforingjar fluttir
úr fangabúðunum og sáust
aldrei framar.
Um þetta leyti segist Vidra
hafa komizt i kynni við sov-
ézkan majór af Gyðingaætt-
um, Joshua Sorokin að nafni
og hafði hann umsjón með
birgðum fangabúðanna.
Sorokin var sendur til að
sjá um þriðja og síðasta
brottflutning Pólverjanna.
Síðar, eftir að Sorokin
kom aftur úr förinni, fóru
þeir Vidra til nágranna-
þorps eins til að sækja birgð
ir. Þegar þeir voru orðnir
einir sagði Sorokin frá því
(á yiddísku) að pólsku liðs-
foringjarnir hefðu verið
skotnir í skóginum nærri
Smolensk.
Vidra segir að Sorokin hafi
augljóslega verið í miklu
uppnámi og hefur eftir hon-
um: „Heimurinn mun ekki
trúa því sem augu mín sáu.“
Segist Vidra hafa lofað að
halda þessu leyndu í 30 ár.
,,Ég fann ótta hans og traust
til mín. Ég klappaði honum
á öxlina og lofaði að þagja
yfir þessu eins og hann bað
um.“
f febrúar 1941 var Vidra
fluttur til Talitza í Úralfjöll-
um þar sem hann starfaði
við að stía föngum í sund-
ur.
Hann minnist tveggja ný
kominna fanga sem hétu
rússneskum nöfnum, Alex-
ander Suslov og Samyun
Tichonov, flokksforingjar.
þeir hegðuðu sér á undar-
Rotaryhreyfingin
stofnaði námssjóð
- á umdæmisþinginu á Laugarvatni
DAGANA 18.—20. júní sil. var
haldið Umdæmisþing og formót
Rotaryhreyfingarinnar á íslandi.
Fór mótið fram að Laugarvatni.
Á þinginu var rætt um þau mál-
efni, sem efst eru á baugi hjá
Rotary á Islandi. Voru alls mætt
ir til þingsins 205 fulltrúar. Þing-
inu stjórnaði umdæ'misstjóri is-
lenzkra Rotaryumdæmisins, Ás-
geir Magnússon, framkvæmda-
stjóri. Fór þingið fram í hinum
nýju salarkynnum Húsmæðra-
skólans að Laugarvatni.
Til formótsins 18. júní voru
mættir verðandi forsetar allra ís-
lenzku Rotaryklúbbanna, en þeir
eru 22 að tölu, auk ritara þeirra.
Auk venjulegra þingstarfa ávarp
aði þingið sérstakur fulltrúi for-
seta R,otary International, Jaek
Pride, Paul Oxhöj, fulltrúi Rot-
ary Norden og Sven Ludvigsen,
aðalritstjóri tímaritsins Rotary
Norden.
Auk ýmissa þingmála var sér-
staklega rætt á þinginu um nýj-
an sjóð, sem Rotaryhreyfingin
hefur stofnað. Er það námssjóð-
ur íslenzka R,otaryumdíemisim
og er sjóðnum ætlað það hlut-
verk að styrkja íslendinga tii
framhaldsnáms erlendis í þeim
greinum, sem að dómi sjóðs-
stjórnar skortir fó'lk til að sinna
'hér á le.ndi. Hafði prófesisor Tóm
as He'lgason framsögu um mál
þetta og voru samþyk'ktar s'kipu-
lagsreg'lur sjóðsins. Bindur Rot-
aryhreyfingin miklar vonir við
þennan nýja sjóð og framtíðar-
starf hans.
Þinginu var slitið formlega
laugardagskvöldið 19. júni. Voru
þá fráfarandi umdæmisstjóra,
Ásgeiri Magnússyni, færðar sér-
stakar þakkir fyrir ágætlega
unnin störf í þágu Rotaryhreyf-
ingarinnar á Isiandi. Jafnframt
var fagnað eftirmanni hans, sem
við störfum tók 1. júlí sl. Vil-
hjálmi Þ. Gislasyni.
Á sunnudaginn 20. júní hlýddu
þingfuiltrúar messu í Skálholts-
kirkju, þar sem sr. Grimui
Grímsson prédikaði.
legan hátt og enginn vissi
hvers vegna þeir voru hafðir
þar í haldi.
Vidra var falið að halda
þeim frá hinum föngunum,
því að „þeir væru ekki al-
veg í lagi“. Þeir höfðu báð-
ir fengið taugaáföll.
Einu sinni sagði Suslov
við hann: „Mig langar til að
segja þér ævisögu mína.
Tichonov og ég erum óham-
ingjusömustu menn í heimi.
Þú ert Gyðinigur og það
skiptir okkur engu þótt við
segjum þér frá þessu, erl %ð-
eins þér. — Ég drap Pólverj-
ana. Ég skaut þá sjálfur."
Suslov missti þá stjórn á
sér, og sagði að sumir rússn-
esku hermannanna hefðu
framið sjálfsmorð í stað þess
að drepa Pólverjana og
hefðu fleygt sér ofan í fjölda
gröfinia. öðrum úr aftöku-
sveitinni var tvístrað um allt
Rússland.
Síðar hitti Vidra Sorokin
á ný eftir að báðir voru orðn
ir iausir úr herbúðum, og
ítrekaði Sorokin við hann að
halda loforðið. Vidra sagðist
vera að flytja til ísrael og
Sorokin skyldi skrifa sér ef
hann teldi tíma til kominn
að gera málið lýðum ljóst.
-—- En hann skrifaði aldrei.
Vidra segist hafa ákveðið
að ljóstra upp leyndarmálinu
vegna þess að hann telji
Sorokin látinn og nýlega
þegar hanin hafði verið við-
staddur jarðarför vinar síns
varð hónum ljóst að hann
vildi ekki taka leyndarmálið
með sér í gröfina. „Þar að
auki á ég enga ættingja
Rússlandi."
Vidra var áður starfsmað-
ur stærsta byggingarfyrir-
tækis ísraels en er nú setztur
í helgam stein.
— Stella Maris
Framhald af bls. 1.
tökur þegar það kom þangað
kl. 8.30 í kvöld, til að taka oliu.
Um 400 manns höfðu safnazt
saman á bryggjunni og báru
margir spjöld með hauskúpum
og krosslögðum leggjum, og fyr
ir neðan var letrað „Stella Maris
Go Home.“ Froskmenn voru á
sundi í höfninni, og fleyttu á
undan sér mótmælaspjöldum.
Þegar skipið ætlaði að leggjast
að brygigju, s'kutust trillur á
milli þess og bryggjunnar, þann
ig að það komst ekki að. Auk
þess neitaði fólkið á hafnarbakk
anum að taka við landfestpm,
og bakkaði Stelila Maiiiis þá út úr
höfninni aftur, við mikil fagnað-
arlæti. Síðast sást það til skips-
ins að það stefndi í suðurátt, og
rí það heldur þeirri stefnu, er
það a.m.k. ekki á beinni leið á
þann stað sem valinn var tá'l að
taka á móti úrganginum, enda
hefur það ekkd eidsneyti til
þess.
Pátttakcndur á umdæmisþingi Rotary.