Morgunblaðið - 22.07.1971, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. JOLÍ 1971
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Fremkvaemdaetjóri Haraldur Sveinsson.
Rilstjórar Matthías Johannessen.
Eyjóifur KonráS Jónsson.
Aðstoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Bjöm Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstrœti 5, sími 10-100
Augtýsingar Aðaistræti 6, simi 22-4-80.
Áskriftargjald 198,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 12,00 kr. eintakið.
HVAÐ VERÐUR UM
STÓRVIRKJANIR ?
k síðasta Alþingi voru sam-
þykkt ný lög, sem heim-
ila Landsvirkjun að ráðast í
byggingu tveggja nýrra orku-
vera við Hrauneyjafossa og
Sigöldu í Tungnaá. Er gert
ráð fyrir, að Hrauneyjafoss-
virkjun verði um 160 MW, en
Sigölduvirkjun um 150 MW.
í viðtali við Morgunblaðið í
maímánuði sl. sagði dr. Jó-
hannes Nordal, formaður
Landsvirkjunar, eftirfarandi
um undirbúninginn að þess-
um virkjunarframkvæmdum:
„Stefnt er að því að hægt
verði að hefja framkvæmdir
við fyrri virkjunina vorið
1972. Til þess að ná því mark-
miði þarf að taka um það
ákvörðun um mitt þetta ár,
í hvora virkjunina verður
ráðizt fyrst, þannig að hægt
verði að hefja endanlega
verkfræðilegan undirbúning
og gerð útboðsgagna. Útboð
gæti þá farið fram snemma
árs 1972 og framkvæmdir
hæfust um vorið. Takist þetta
ætti virkjunin að geta verið
fullgerð í síðasta lagi sum-
arið 1975.“
í sama viðtali gerði dr. Jó-
hannes Nordal grein fyrir
þeirri könnun, sem fram hef-
ur farið á orkusölu til stór-
iðju, og sagði:
„Sá orkufreki iðnaður, sem
fyrst og fremst virðist vera
um að ræða eins og nú standa
sakir, er annars vegar ál-
bræðslur en hins vegar fram-
leiðsla á ýmiss konar málm-
blendi, sem notað er í stál-
framleiðslu. Á þessu stigi
málsins eru ekki hafnar nein-
ar raunverulegar samninga-
viðræður um orkusölu til iðn-
aðar frá þessum næstu virkj-
unum. Hins vegar hefur verið
unnið að söfnun upplýsinga
frá fyrirtækjum, er áhuga
kynnu að hafa í þessum efn-
um, og er stefnt að því, að
unnt verði að marka ákveðna
stefnu í þessum málum með
haustinu svo hægt verði að
leggja tillögur um nýja orku-
sölusamninga fyrir ríkis-
Mótmæli
¥>ithöfundasamband fslands,
sem er eins konar sam-
einingartákn beggja rithöf-
undafélaganna, óskaði eftir
því við fyrrverandi mennta-
málaráðherra, samkvæmt
samþykkt á þingi rithöf-
undasambandsins, að ís-
lenzkur rithöfundur yrði
skipaður til fyrirlestrahalds
um nútímabókmenntir ís-
lenzkar og varð ráðherra við
stjórn og Alþingi næsta vet-
ur.“
Af þessum ummælum
stjórnarformanns Landsvirkj-
unar má sjá, að undirbúning-
ur að framkvæmdum við nýj-
ar stórvirkjanir hefur verið í
fullum gangi og stefnt hefur
verið að því að hefja fram-
kvæmdir við aðra þeirra
næsta vor. Nú er hins vegar
tekinn við yfirstjórn orku-
mála maður, sem hefur bar-
izt heiftarlega gegn stór-
virkjunum og orkusölusamn-
ingum til stóriðju, þ.e.
Magnús Kjartansson, iðnað-
arráðherra. Þá vaknar sú
spurning hvað verði um fyr-
irhugaðar framkvæmdir við
nýjar stórvirkjanir.
Á Alþingi sl. vetur, þegar
frumvarp þáverandi ríkis-
stjórnar um stórvirkjanir í
Tungnaá var til umræðu,
flutti Magnús Kjartansson
breytingartillögu við frum-
varpið þess efnis, að Lands-
virkjun rnætti reisa smærri
virkjun, 30MW að stærð í
Brúará við Efstadal ef ekki
tækist „nægilega snemma að
tryggja eðlilegt samhengi
milli orkuframleiðslu frá
stórvirkjunum og orkunotk-
unar“, eins og sagði í tillögu
hans. í viðtali við Þjóðvilj-
ann sl. sunnudag, sagði iðn-
aðarráðherra, að núverandi
ríkisstjóm boðaði aðra stefnu
í orkumálum en hin fyrri og
vildi miða við þarfir húsahit-
unar og hins innlenda iðnað-
ar. Þess vegna er full ástæða
til að spyrja nú og krefjast
svars: Ætlar vinstri stjómin
að hverfa frá áformunum um
stórvirkjanir í Tungnaá og
láta í þess stað reisa smá-
virkjun? Þetta er ekki aðeins
spurning um það, hvort
hætta eigi við þá stefnu að
beizla orku fallvatnanna í
þágu þjóðarinnar allrar.
Þetta er líka stórkostlegt
hagsmunamál þess mikla
fjölda, sem fá mundi atvinnu
við stórvirkjunarframkvæmd
ir næstu ár. Hverju svarar
iðnaðarráðherra?
út í hött
þeirri beiðni. Morgunblaðið
fagnar því, að einn helzti rit-
höfundur landsins, Guðmund
ur G. Hagalín, hefur verið
ráðinn til starfsins í eitt ár.
Þess starfs mun áreiðanlega
sjá stað í þjóðlífi okkar næsta
vetur. Er vonandi að haldið
verði áfram á þeirri braut,
sem rithöfundar hafa inark-
að.
Mótmæli heimspekideildar
Helsingin Sanomat;
Öryggi íslands
byggist á 5 vopn-
uðum fiskiskipum
— verði herstöðin lögð niður
A MEÐAL erlendra blaða, sem
fjallað hafa um væntanlega
brottvísun bandaríska herliðsins
frá íslandi, er finnska blaðið
Helsingin Sanomat, sem er hið
stærsta í Finnlandi og talið óháð.
Þar segir meðal annars, að yfir-
lýsing forsætisráðherra íslands
um brottvísun hersins hafi vakið
mikla athygli, sérstaklega þó í
Noregi, þar sem ýmsir aðilar og
blöð líti svo á, að fyrirætlanir ís-
Icndinga séu mjög hættulegar.
Áhyggjur Norðmanna séu skilj-
anlegar ef tekið sé tillit til fregna
um, að Sovétríkin hafi eflt veru-
lega hemaðaraðstöðu sína í
Norður-íshafi.
„Hinis vegar,“ segir blaðið,
„hlýtur stefna íslendiinga í ör-
yggismálum að ákvarðast á ís-
landi en ebki í Noregi. Jóhannes-
son, forsætisráðherra, getur svar-
að gagnrýnendum sínum í Nor-
egi með því, að Norðmenn sjálfir
leyfi ek'ki vist erlendra her-
mantna í sánu landi. En þarna
kemur til mismunur á íslandi og
Noregi. ísland hefur ekkert eigið
varnarlið og stofnun þess kæimi
eikki til greina. Ef Bandaríkja-
menn rýma herstöðina í Kefla-
vík, byggist öryggi Ísland3 á
ftonim vopnuðum fiskiskipum.
Vafasamt er, hvort landið getur
áfram orðið aðili að NATO og
murgt fólk á eynni hefur meiri
áhyggjur af hugsanlegri úrsögn.
úr Atlanjtshafsbandalaginu en
rýmingu herstöðvarinnar í Kefla-
vík.“
Stuttgarter Zeitung:
NATO verður að virða
óskir aðildarríkjanna
Það þarf Varsjárbandalagið ekki
MORGUNBLAÐINU hefur bor-
izt frásögn af ritstjómargrein v-
þýzka dagblaðsins Stuttgarter
Zeitung, þar sem fjallað er um
fyrirætlun íslenzku ríkisstjómar-
innar um að vísa bandaríska her
liðinu á brott frá Keflavíkurflug-
velli. Skrifar blaðið, að það, sem
er að gerast á fslandi sé sýnu
alvarlegra en það, sem hefur
gerzt á Möltu.
Blaðið segir, að íslenzka rík-
i'sstjórnin hafi óskað eftir brott-
för herliðsins frá Keílavík jafn-
framt því að lýsa yfir, að hún
vilji áframhaldandi aðild Islands
að Atlantshafisbandalaginu. Hins
vegar sé afar ólíklegt, að hún
geti á nokkurn hátt hætt NATO
upp missi herstöðvariinnar.
Blaðið segiir: „fslendingar eru
að feta i fótspor Frakka og þess
verður ekki langt að biða, að
NATO hafi innam sinna vébanda
tvo háJlfigildmigsmeðlimi, sem tak
marka aðild sína í bandailaginu
við að leyfa því allra náðarsam-
legast að verja sig án þesis að
leggja noikkuð af mörkum sjálf-
ir.“
Blaðið segir síðan, að þessi
hættulega tækitfærisstefna muni
draga úr trú manna á Atlants-
hafsbandalagið. En það eigi
engra amnarra kosta völ en að
virða óskir aðildarrikja sinna.
Eila mundi það varpa rýrð á
þau verðmæti, sem þvi sé ætlað
að verja.
„Slíkit þurfa Varsjárbandalags
rikin ekki að setja fymir sig,“
segir Stuttgarter Zeitung, — „ef
Islendingar teldust til þjóða
Austur-Evrópu, mundi tilraun
þeirra til að draga sig út, verða
kæfð í fæðingu af sovézkuim her
mönnum. Hinn yestræni heimur,
er stj'órnast atf viija borgaranna,
verður að taka þær áhættur,
sem stafa af því, að aðildarrik-
in skortir vilja til að verja sig
og gera sér eklki grein fyrir
nauðsyn vama.“
Loks segir blaðið, að hið sér-
stæða ásitand á Islandi bjóði
heim þeirri spurningu, hvort
NATO eigi einnig að taka þær
áhættur, sem stafi af einhliða
afvopnun Vesturlanda vegna að-
ildar kommúnista að vestrænum
rikisstjórnum.
Peking getur aldrei
fallizt á tvö Kína
segir Chou en-Lai
Washington og Peking,
20. júlí — AP-NTB
CHOU en-Lai, forsætisráð-
herra Kína, sagði í samtali
við bandarískan stúdentahóp
í Peking í dag, að Peking
myndi aldrei fallast á tveggja
Kína-stefnu í nokkurri mynd
og tæki aldrei sæti hjá Sam-
einuðu þjóðunum við hliðina
á Taiwan. Taiwan væri kín-
verskt hérað en ekki sérstök
þjóð.
Forsætisráðherrann sagði einn
ig, að fyrsta skilyrðið fyrir
bættri sambúð Kína og Banda-
ríkjanna væri brottflutningur
bandaríska herliðsins frá Viet-
nam. Hann sagði, að í vinnu að
lausn þess máls, myndu Kínverj-
ar ekki eingöngu hugsa um hags
muni þjóðanna í Indó-kína, held-
ur einnig hagsmuni bandarísku
þjóðarinnar. Þetta eru fyrstu
ummæli ráðherrans um fyrir-
hugaða heimsókn Nixons Banda-
ríkjaforseta til Kina eftir að
skýrt var frá henni sl. fimmtu-
dag.
Nixon Bandaríkjaforseti hélt í
dag fund með þingleiðtogum
repúblikana, þar sem hann
skýrði þeim frá áætlunum í sam-
bandi við fyrirhugaða heimsókn
hans til Kína. Hann endurtók þá
fyrri yfirlýsingu um að heim-
sóknin yrði ekki farin á kostn-
að kínversku þjóðernisstjórnar-
innar, Sovétríkjanna eða ann-
arra landa. Forsetinn lagði og
áherzlu á að heimsóknin væri
stórkostlegt tækifæri til að
tryggja heimsfriðinn á næstu ár-
um.
Ron Ziegler, blaðafulltrúi Nix-
ons, skýrði fréttamönnum frá
því í gær, að forsetinn hefði
sent skeyti til Chiang Kai-
Sheks þar sem hann fullvissaði
hann um að Bandaríkin myndu
áfram standa við hernaðarlegar
skuldbindingar sínar við Form-
ósustjórn.
Formælandi Indlandsstjórnar
lét í dag í ljós ánægju yfir fyrir-
hugaðri heimsókn Nixons tii
Kína. Sama þögnin rííkir enn í
Moskvu í sambandi við heim-
sóknina og hafa hvergi komið
fram opinber ummæli um hana.
eru út í hött og óskiljanleg
með öllu, ekki sízt vegna
þess, að rithöfundurinn er
ráðinn við háskólann, en ekki
heimspekideild sérstaklega.
Eins og fram kemur annars
staðar í Morgunblaðinu var
haft fullt samráð við háskóla-
rektor um mál þetta.
Furðuleg neitun
Að undanförnu hafa dvalizt
hér á landi sjónvarps-
menn frá brezka sjónvarpinu.
Þeir óskuðu eftir viðtali við
Ólaf Jóhannesison, forsætis-
ráðherra, en hann neitaði.
Þessi neitun forsætisráðherra
er furðuleg. Þarna gafst hon-
um einstakt tækifæri til þess
að gera brezkum almenningi
grein fyrir málstað íslands í
landhelgismálinu. Hann hafn-
aði slíku tækifæri. Hvað
veldur?