Morgunblaðið - 29.08.1972, Qupperneq 20

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 29. ÁGÚST 1972
Eldur á Kambabrún
UM áttaleyúð á sunnudags-
morguninn er starfsmenn ís-
taks komu til vinnu urðu
þeir varir við að kviknað
hafði í rafveituhúsi, sem
stendur framarlega á Kamba-
brún. Hvergerðingar urðu og:
eldsins varir, er þeir risu úr
rekkju og var slökkvilíðið í
Hveragerði kvatt á staðinn.
Er það kom á vettvang var
allt brunnð til kaldra kola, en
í húsinu var Ijósavél og va'tns
dæla.
Eldurinn magnaðist mikið
við það að olíutankur, sem
notaður var undir eldsneyti
Ijósavélarinnar var tengdur
henni með gúmslöngu, sem
brann í sundur og streymdi
olian í eldinn. Mötuneyti, sem
stendur rétt hjá skemmdist
ekki.
— Georg.
— Fox
Framhald af bls. 2
mambandsins. Skáksambabdið
hefði giert þetta með það fy.nr
laugiuim- að peningamir skiptu
það ekki máli, er - invigið væri
annars vegiar.
Richard C. Stiedin, lögfræðing-
■ur Chester Fox svaraði síðan
nokkirum fyrirspuirnum. Hann
pagðist vera á föruim til London
t 1 þess að leggja þar löghald
á pen'nga þá, sem mr. SCater
befði bo'ðið keppendum, en sam-
S-iamiulaigdð við Skáksambandið
{ ýddi að ekki kæmi til málshöfð-
i’nar hérlendis. Þá vair hann
s puirðuir um þann möguileika, að
Fischer fiyittii verðiaunin ekíki úr
jtrndi en geymdi þau i islienzk-
i'.m banka. Svaraði Stein þvi til
að hann myndi aldrei reyna að
nálgiast þá pe, iniga á meðan
{eir veeru á íslandi. Hins vegar
sagðist hann líta öðrum aaguim
á málin, ef Fischer JJ-ytti pen-
inga inn til landsins. Ef hann
gerði það, teldi hann sig sam-
ilivæmt siamkomiur.áginu hafa rétt
f il þess að nálgeisit fjármuni, sem
iimíram eru verðlaiuinin.
Laks sagð; Guðmumdur G. Þór
arinsson, forsetii Skák.san'bands-
ins, að hann tieldi að sér væri
éhætt að fuiliyrða að verðiaunin
yrðu ektki skatitÐögð hér á landi.
— Jafntefli
Framhald af bls. 32.
f kemmtan — sjjemnan var mikil
allan tímann.
Morgunblaðið spurði nokikra
skákmeistara álits þeirra á skák-
inni. Ingi R. Jóhannsson, alþjóð-
leigiur . mieistiairi saigði: Spassky
toftldi djairfflega til þess að knýja
framrí vinning, en fékk enigu áork-
að fyrir sterkri vöm Fischers.
Skákin var í jafnvægi frá upp-
hafi til enda. Robert Byrne frá
Bandarikjumium saigði iað skákin
hefði verið mjög spennandi og
bjóst jafnvel við að þessi skák
yrði ein af fáuim, sema minnzt
yrði í fnamtíðinni. Frank Brady
frá Bandarikjunuim sagði að
skákin hefði verið æsandi bar-
átta og eftir riddarafórnina heíði
virzt svo sem Spaissky ætti góða
jnöguOeika á vinningi. En M'ktag-
e«t myndi Spassky ekki hafa séð
íyrir drottninigarleik Fiscbers
til d2 og eftir það hafi ekki 1eg-
ið annað en jafntefld í loftinu.
Brady sagðist ekki haida að skák
in hefði verið sérstæð fyrir þessa
mieistara miðað við aðrar skákir
þeirra. Jens Enevoldsen frá
Danmörku sagði að þessi skák
hiýti að vera Spassky mikil von-
brigði, Hann hefði leikið hana
mjög vel pg jafntefli væri ekki
nógiu gott. Bobby var líka stór-
kosbleigur, og því fór sieim fór.
Svetosar Gligoric sagði að skák-
in hefðá verið æsandi, en hún
væri samt ekki bezta skák ein-
vígisins. Biskups’lieikur Spasskys
hefði verið skiemam tilegu r, em
ekki nógu góður — sagði Glig-
oric og brosti.
20. sfkáikiim verður tiefld í dag
og hefuir áskorandinn þá hvítt.
— Hjónagarðar
Franihald af bls. 2
hafa 60 tvegigja herbergja íbúð-
ivr í 1. áfaniga, en húsið er teikn-
að þanmig, að nokkirir möguieik-
ar eru á þvi að fækka íbúðum
og stækka, og var ákveðfð að
gera þá breytingu á fyrsta hús-
inu, að hafa þar 51 tveggja her-
bergja íbúð og 6 þriggja her-
bergj'a. í húsinu verða auk þess
setustofur, geymslur, þvottahús
og rúimgotit amddyri, þar sem
m.-a. varður aðstaða fyrir síma-
kiiefa, póstafgreiðslu o.fl. Húsið
er að hlutia á tveimuir hæðum og
að hluita á þremur hæðum og
þökim, sem 'verða steypt bogá-
þök, miuinu gefa útiliti hússiims
sérkemmilegan svCp.
Á lóð hjónagiarðamna er ráð-
gert að reisa þrjú slík hús með
alls um 170 ibúðuim og sérstatet
hús fyrir bamaheimdli. Li'kOiegt
er að næst verði haíizt handa
um by@glim.gu barn aheimiliis ims,
og hefur bvggingamefndin fjali-
að notekuð um stærð þess og
steipuOag nú þe.gar, en befzitu
spuimimigarnar i sambandi við
bygginigu þess, er hvað mörg
börn heim'fið eiigi að miðasit við
og á hvaða aldri. Húsim verða
reis-t á svæði því, sem Landleið-
ir hafa haft viðgerðarskála sína
á, og verða þeir því að vi'kja, en
hins, vagar mium hús Eðvarðs
Sigurðssomar, allþingismanns
Litla-Brektea, ekki þurfa að
vlkja, þar sem það er i útjaðri
ióðarinmar.
Byggiingarhraði þessa fyrsta
áfanga markast töttuivert af því
hvermig geragiur að afla fjár-
magms, en ekfci er ólíklegt, að
sttúdemtar geti flutt inn í ibúð-
irnar haustið 1974. Guðbjörn
Guðmiuindsson, byggimigameistari,
hefur tiekið að sér að gera
söklkla og grunnplötiu og er sú
vinma framikivæmd í reiteninig Fé-
togisstoffnunar, en síðan verður
eins og áður sglgðti, yerkið boðið
út um áramótim. Farmaður bygg
ingannefndar hjómagarðanna er
dr. Ragnar Ingimarssön, verk-
fræðimguir.
— Fjóla
Framihald af bls. 2
um borð í varðskipið. Varð þeim
ekki meimt af og voru með öllu
ómeiddir.
Varðskipið Óðiinn kom til
Reykjavikur laust fyrir klutekan
20 í gærkvöldi mieð skipbrots-
mennina. Héldu þeir strax frá
borði og vildu sem minmst við
fréttamenn tala, en sögðu þó við
fréttamenn Mbl., að þeir hefðu
aldrei verið í meimmi h'ættu á
Strandstaðnum og björgunin
hefði gemgið ved. „Þetta fék’k
góðan endi,“ sagði anmar þeiirra.
Um orsakir strandsins kváðust
þeir ekfcert geta sa-gt, það yrði
að bíða sjóprófanna. Verða sjó-
prófim væntamlega haldin í
Reykjavík í dag. í gæmmorgun
var strax farið að kanma ailar
aðstæður til björgunar vélibáts-
iins af stramdstað c*g í gær hélt
flokkur starfsmaiuia Björgunar
hf. austur á sandana til að reyna
að ná bátmum á flot.
— Svíþjódarbréf
Framhald af bls. 17
ursári, þ. e. a. s., láta 6 ára bönn-
in mema það, sem 7 ára börraum
er ætlað mú og láta umgliragama
(eftiir 9 ára fræðs-luskyldu) ljúka
fræðsluskyldummi ári yngri em
nú gerist.
Prófessor Ellegárd kveður
emga uppeldisfræðilega anin-
marka á slíkri ráðstöfun. Vissu-
lega þurfi að endurskoða og að-
laga námsefni og kenmslutætend
aldursstigi og þroska nememd-
anma. Ein helzta ástæða þess
að upphaf fræðsluskyidu var á
sínium tíima sett við sjö ára aldur
í Svíþjóð, álítur hamm vera, að
talið var að yn.gri börmum væri
ofraun að sækja skóla langar
vegalengdir. Erfiðar samigönigur
miM heimilis og skóla eru nú
enigim gild rök lemigur. Allar slík-
ar ytri aðstæður eru nú allt aðr-
ar og betri.
Stjórraarandstöðuflokkamir
hafa oftar en eirau simrni flutt til-
lögur í þeissa átt, em stjórmar-
flotekarnir og ríteisstjórn hefur
ðkki álitið tímabært að gera svo
róttæfcar breytiragar. Menmta-
málaráðherrantn hefur m. a. bemt
á að ef fræðsluskyldam yrði
færð niður um eitt ár yrðu ár-
garagar nemenda á íræðsluskyldu
aldri 10 í stað 9 ein® og nú er og
það héldist í 9 ár. Slíkt mundi
kos-ta ríkið stóira fjártiæð í
aukraum teemmaralaun'Um, m. a.
um 300 milijónir s. tor. á ári í 9
ár. En prófessor Ellegáird álítur
að fjárhagslegur ávinm'iniguir hims
opim'bera verðí miargfalt meiri
þegar stumdir líða, vegna þess
að unga fólkið komást fyrr út í
atvdmmulífið. Bæði félagslegur og
hagfræðileguir áviran imgur ríkis
og ammarra opim,berra aðila sé
auðsær. EUegárd beradir á, að
Mkur séu til að ndunda sikólaárið
sem síðasta skólaár skyldustígs-
ins, sé mörguim uniglingum þunigt
í s'kauti. Einmitit þá þjakair náms-
leiði raemendur oft hvað mest
(við 16 ára aldur). Hanm álítur
að það væri kostiur fyrir marga
nemendur að þau mörk kæmu
ári fyrr (við 15 ára aldur).
Væri ekki þetta athugamdi fyr-
ir íslenzk fræðsluyfirvöld, þegar
að því fcemur að leragja fræðslu-
skyldu íslenzkra bama og umig-
meraraa, að hefja skylduniámið ári
fyrr, en halda múgildandi aldurs-
mörkum við lok skyldumámsins?
Verulegur hluti íslenzkra
bama mum nú hiefja lestiramám
6 ára eða jafinvel fyrr í heima-
húsuirn, í eimikakenmslu eða í sér-
stökum smábamaskólum. Þetta
er reyndar ekíkert mýtt. Ég hef
í sam/banidi Vilð mimair kvöldvöku-
rann.só'kinir séð, hve algeragt það
hsfur verið alilar götur síðan á
18. öld, að böm eru farin að læra
að lesa 5 ára, og ofit eru þau læs
6—7 áira gömul. í tilskipum um
húsaga á íslandi firá 1746 eru at-
hyglisverð átevæði, þar sem for-
eldrar eru steyldaðir til að hefja
tilsögm bams í lestri, þegar það
er orðið 5 áira. Ef þammig var
ást)at)t á heimilinu, að enginm var
fær uim að segja baminu tál í
lestri, var húsbændum uppálagt
að ráða til sín vetrarmanm eða
vinnukonu, sem kummi þá kúnst
að látia barnið stauta. Svo það er
svo sem ekkert nýtit uppá fslamdi
að jaínvel 5—6 áira gömlum börmi
um sé kenint að lesa.
Sænsk dagblöð hafa bent á
þaran möguleika að dreifa himmi
fjárhaigslegu byrði ríkis og sveit-
arfélaga, ef til slílkrar breytimigar
kæmi hérlendis, þanmdg að tek-
iran sé t. d. fjórði hl-uti 6 ára
bama imm fyrsta árið, helmdmgur
raæsta ár o. s. frv. og dreifa
þammdg autenum kostiraaði á 4 ár.
Eiranig mætti gefa sveitarfélög-
um frjálsar hendur um hve ört
þéissari siteipan yrði komið á.
Undamifarið hefur margt veráð
rætit og ritað um á hvern hátt
bezt me'ffi taikast að leysa at-
hafraaþörf og annan vanda 6 ára
barnia. Oftast hefur þá verið
dvalið við þá hugmymd að stofm-
setja sérstiakam forskóla fyrir
þeranam aldursflofck, e. t. v. sem,
s'kylduskóla til þess að gera öll-
um jafirahátt undir höfðli fjárhags-
lega séð. Endaniieg ákvörðum hef
ur enm ekki verið tekin, em mál-
ið hefur verið gaumgæfilega
rætt og ranrasakað af sérstakri
stjónnskipaðri nefinid. Óliklegt er
að tiillaga prófessors Ellegárds
um að hefja fræðsluskylduma ári
fyrr verði a. m. k. að þessu sinmi
lausn málsins hvað svo sem síðar
verður.
Magnús Gíslason.
- Landhelgin
Framhald af bls. 10
Reyðarfjörður
— Menm eru hér ailir sam-
mála um að standa og berj-
ast eins og ljón. Það, sem mað
ur hefur heyrt i fréttum, lofar
jú ekki góðú, og vafalaust
ikemur til einhverra átaka við
útfærsluna.
Togararnir hafa verið mjög
aðgangsharðir hér út af Aust-
fjörðum á haustin. Afli heima-
báta hefur farið sífellt minnk-
andi, t.d. er útlit fyrir að
reynslan á grálúðuveiðumum
nú í sumar verði til þess að
ekki verði farið út i þær veið-
ar aftur næsta sumar.
Það er því lífshagsmunamál
fyrir þessi litlu sjávarpláss
hérna, að lögsagan verði færð
út — H.J.
Höfn
í Hornafirði
— Jú, jú, hér eru menn al-
veg eitilharðir í baráttunni
fyrir málstiaðnum. Það er nú
einu sinni svo, að afliran af
heimamiðunum hefur sifellt
farið minnkandi á undanföm-
um árum. Er þar um að
kenna hirani vaxandi ásókn á
miðin, bæði af Isfendingtim
sjálfum og einkum vegna
hinna stórvirku útlendu tog-
ara. Með því að friða þessi
svæði held ég, að þetta ætti
allt að fara batnandi og verða
Höfn, sem og öðrum kauptún-
um, tíl hagsbóta.
Menin hafa ekki trú á því
að til beinna átaka komi.
Landhelgisgæzlan hefur ekki
það bolmagn tii að bera. Því
teljum við Idklegra að þeir
legigi sig fram um að skrifa
landheigisbrjótana ndður heid-
ur en að þeir leggi til átlögu
við þá úti á hafi. Öðru máli
gegnir nátifcúrlega ef þeir ger-
ast brotlegir innan við 12 míl-
urnar.
Vestmannaeyjar
— Hér eru menn á einu
máli um það, að vitaskuld
verði að standa að útfærsl-
unni sem einn maður. Auðvit-
að gera menn sér grein fyrir
því, að þetta getur haft ein-
hverja erfiðleika í för með
sér, en þá eru þeir líka til-
búnir að taka þvi.
Anraars finnst mér þetta
ekki hafa verið ofarlega í hug-
um manna fyrr en nú síðustu
dagana. Ég held jafnframt,
að menn séu á þeirri skoðun,
að samningar til lausnar deii-
unni komi ekki til á næstunni.
Þá búast menn eteki við þvi
að tii verulegra átaka komi.
Ekki svo að skilja að neinn
vilji gefa eftir, heldur treysta
þeir því, að Bretar sýni mál-
stað okkar skiiraing, enda hef-
ur Bretiran um marga'r út-
gönguleiðir að veija, en við
bara eina.
Þorlákshöfn
— Ég held, að menn séu
flestir þeirrar skoðunar hér,
að útfærsla landhelginraar sé
míikið nauðsynjamál, og að
hún gangi fyrir siig án átaka,
— aan.k. án mikilla átaka.
Menn eru nú svo sem ekkert
farnir að æsa sig, en þetta er
þó það mál, sem mest er rætt
um þessa dagama hér, sem og
víðast hvar á landirau.
Menn hér eru bjartsýnir á,
að með þessari útfærslu fisk-
veiðilögsöguinnar aukist afli
heimabátanna á Selvogs-
baraka, sem verður friðaður
fyrir ágangi hirana stórvirku
togara. Þaragað geragur fisk-
urimn til hrygningar á vorin,
og á sama tíma sækja togar-
arnir á þessi mið og skrapa
upp ungviði sem og annan
fisk.
Stokkseyri
— Skoðun sjómanna hér er
sú, að við megum ekki gefa
tiorramu eítir af 50 mdlna land-
heTginmi, því að við munum
vinna þetta fyrir rest með
róTegheitum og skynsamlegri
hegð'un. Það, sem sjómenn
hér hafa hedzt út á að setja er,
að þeir hefðu viTjað að frið-
unarsvæðið á Selvogshanka
yrði stærra og það friðað
leragur en ákveðið hefur verið
að gert verði.
Keflavík
— „Komi hvað sem koma
viU — við gefum ekkert eft-
ir“ má segja að séu orð
flestra sjómanna hér þessa
dagana. 50 rnílna Tandhelgi er
það, sem við höfum verið að
fiska eftir leragi og við gefum
því ekkert eftir en stöndum
eimhuga með því sem fram
íer. Þótt okkar bátar hafi
stundum nælt sér í fisk innan
Tandhelgi, þá hafa skipstjór-
amir greitt sektir sínar fyrir
það og málin þar með verið
afgreidd og nú standa þeir
sem einn maður með útfærsl-
unni. Og hér mun verða
flaggað á hverri stöng 1. sept-
ember.