Morgunblaðið - 16.11.1972, Blaðsíða 12

12
MORGUNTXAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 16. NÓVEMBER 1972
Róttækra ráðstaf ana þörf
- til verndar fiskstofnunum
INNGANGUR
Haf rannsólcn astoín un in telur
nauðsynlegt að þær ráðstafanir,
sem gerðar verða til að hafa
Stjórn á fiskveiðum kman hinri-
ar nýju 50 sm landhelgi, miði að
þvi fyrst og fremst, að fiskistofn-
amir verði nýttiir á sem hag-
kvæmastan hátt, án þess að við-
ikomu þeirra og viðgangi sé
stefnt í hættu. Almennt má segja
að hagnýtingin verði bezt, ef
veiðar á ungfiski eru takmark-
aðar þaninig, að fiskurinn fái frið
tii að vaxa og þyngjast áður en
hann er veiddur.
Til þess að tryggja viðkomu
og viðgang fiskstofna þarf hins
vega.r að stililia fiskveiðum svo
í hóf að hrygnin garstofn hald-
ist tiltöiulega stór og draga þar
með úr iífcum fyrir því að klak
misfarist sökum smæðar hrygn-
kugarstofnsins.
Til þess að né því tviþætta
talkmairki sem hér um ræðir hef-
ur einfcum verið beitit fimrn mis-
miunandi aðferðum:
1. Ákvæði um lágmar''k.sstærð.
2. Lokun eða friðun veiðisvæða,
sem ýmist er tknabundin, eða
gildir al'lan ársins hrinig.
3. Ákvæði um hámanksafilia.
4. Ákvæði um gerð veiðarfæra.
5. Ákvæði um leyfxsyeitingar til
veiða.
Hafrannsóknastofmunin legur tii
að öllum þessum aðferðum verði
beitt eftir því, sem við á, og
firam kemur hér á eftir:
BOTNFISK VKIDAK
HEILOARSKIPUUAG
Eins og fram hefur kornið i
sameiiginliegri álitsgerð sérfræð-
iniga um ástand þorskstiofna r
N-Atlantshafi, er íslenziki þorsk-
stofninn nú talinn fullnýttur. Að
áliti sérfræðinganna þyrftd veiði-
dánarta'lan að minnka um hefcn-
kig til þesis að nýtíng stofnsins
væri hagkvæm (optiimal). Minnk
uð sókn i yngri hluta stofinsins
er því nauðsynleg og nægir þar
að lútandi að benda á mjög
lélega nýtinigu hins sterka ár-
gangs frá 1964.
: Ástand anniarra botnfiskteg-
rmda íslenzkra er mjög svipað
ástandi þorskstofnsins, þannig
að tilfsersla á sókn i áðrar fisfc-
tegundir leysir engan vanda, en
vegna mikilvægi þorsksins er
rétt, að regiur um veiðar botn-
fisika almennt séu gerðar með
skynsamtega nýtingu þorsk-
stofnsins í huga.
Hafrannsóknastofniunin bendir
á, að erfitt ér að setja fastar
réglur um skipullag veiðanna til
liangs tíma i senn, þar sem óger-
tegt er að segja með niákvæmni
fyrir um göngur eða aðseturá-
staði fisksins nemá til skajmms
tóma. Því verður að lieggja ríka
áherzlu á. að hiutiausu vísinda-
iegu eftirliti verði beift í mún
rikarva mæli en hingað ti'l, svo
unnt sé að breyta gildandi regl-
um með stuttum fyrirvara í sam-
ræmi við ásfcand hverju stoni.
Varðamdi reglur, sem settar eru
um hagkvæma nýtingu fisk-
stofna okkar, vffl Hafrannsókna-
stofnunin taka fram, að eftirliif
með veiðumum er í molum, auk
þess sem allt of vægt er tekið
á brotum á þeiim.
Ef ekki verður ráðin bót á
þessum atriðum, verður skyn-
samlegri nýtingu aidrei náð. Ti;l
þess að auka aðhald við veið-
amar vill Haifrannsóknastofmun-
in leggja til, að allar togveiðar,
dragnótajveiðar, nótaveiðar, flot-
vörpuvedðar og þorsikanetaveiðar
verði háðar leyfum. Brot á sett-
um reglum ættu í flestum tilvik-
um að varða tafarlausri teyfis-
sviptingu.
EINSTÖK VEIÐARF/ERI
H a f ranmsókn astofnun i n telur,
að reg'lur um gei'ð og notkun
einstakra vedðarfæra á hverju
svæði ráði miikiu um, hvemdig
fiskstofnarnir eru nýttir. Itrekað
er, að allar reglur verða stöðugt
að vera í endurskoðun og ganga
verður svo firá, að fljótlegt sé að
breyta þeim, til þess að þær
þjóni betur tilgangi sínum, en
haran er að sjálfsöigðu ekki að
banna mönnum hættúlausar
veiðar.
ÞORSKANET
Riðill lagnieta er yfirieitt það
stór, að í þau veiðist ekki nema
stór fiskur og eru þau að þvi
ieyti hættulaus, Lagniet eru hins
vegar mjög stórtæk veiðarfæri,
þar sem um 60% afi vertíðar-
þorskaiflanium er veiddur i þau.
Með tffliti tl þess er ljóst, að
þau eiga stærstan þátt i 70%
dánartölunni í hinum kyniþroska
hluta þorskstofnsins og þar sem
æiskilegt er að minnka sóknina,
virðist eðlilegt að draga úr
noikun lagneta á vertíðirand. Til
þess að stuðla að meiri gæðum
hráefnistas er lagt til, að bann-
að verði að skilja net eftir í sjó,
þegar siglt er til hafinar. Með
því móti yrðu bátarmir að visu
lengur í hverri veiðiferð, en
myradu slægja og ísa aifilann um
borð. Rétt er að benda á, að
Norðmenn hafa sett slíkar reg'l-
ur og hafia þær reynzt ved. Einin-
ig kæmi til gretoa að taikmarfca
nietavei'ðar á djúpmiðum. Eran
fremur er lagt ti'l, að l'ágmarks-
mösikvastærð þonskaneta verði
7 þumlungar.
NÓT
Hafrannsóknastofraunin leggur
til að veiðar nmeð smáriðinmi
ufsanót verði bannaðar. Að öðru
lieyfci virðist ekki áistæða til að
breyta gildandi lögum og reglu-
gerðum um botníiskveiðar með
nót. Ef eftirlit leiðir í ljós rán-
yrkju við þessar veiðar, ber að
sjálísögðu að stöðva þær tafar-
laust. Með tilliti tii þess, hve
stórtæk nótaveiði getur orðið, ef
fiskur stendur þéfct, getur reynzit
nauðsyntegt að grfpa til afllatak-
markana eða stöðvunar veið-
anna til þess að tryggja að umd-
an hafist að vtona aflamm.
IIRAGNÓT
Frá fiskifræðilegu sjónarmiði
verður ekki séð, að rétt sé að
sietja aðrar reglur um dragnót
en botnvörpu. Notagildi þessara
veiðarfæra er að vísu sttindum
allmisjafnt og hentar dragnótim
yfirleitt betur eftir þvi sem skip-
in eru minni. Dragnótin hentar
oft betur við flatfiskveiðar. E'kki
er þó rétt að veita rýmri heim-
ildir ti'l dragniótaveiða innan
landhelgi en tid botnvörpuvei'ða.
BOTNVARPA
Stofraunin telur að botnvarpa
sé óæskilegt veiðarfæri á upp-
eldisstöðvum ungfisks, því að
hún veiðir ofit miikið magn af
smærri fiski en tekiran er til
vinmsiu. Smærri þorsíkur en 45
sm er t. d. yfiiriieitt ekki tefcinn
ti'l vinmsl'u. Þvi virðisit rökrétt
að stækka möskva bo'travörpu-
nieta það mikið, að tiltöluiega
líitið magn af fiski undir þeirri
stærð veiðist. Miðað við jwly-
efchylen, sem yfMedtt er notað
i ístenzkar vörpur myndi láta
nærri að 140 mm mösikvi skiddi
undirmál'sfi.sikinn nokkuð vel frá.
Kjörhæfni möskvans er nokkuð
breytil'ag eftir aflamagnd og því
verri sem afllamagnið er meiia.
Því er ekkl hægt að ákveða eina
sérstaka möskvastærð, sem sfcil-
ur nýtamlegam fisik frá undir-
málsfiiski við adlar aðsfcæður, en
víðtæikar rannsóknh’ beinda til,
að stækkiun mösikvams um 20
mm úr 120 m í 140 mm myndi
henifca ved við þorskveiðar.
Sé polyamid (nælon, perllon
o. fl.) ootað í pokaran, er lagt til,
að iágmariksmöskvastærð verði
130 mm. Þess ber þó að gæta,
að 140 mm möskvi myradi valda
nokkruim erfiðleiikum við karf'i-
veiðar, vegna ánietjunar karfa
af nýtian'legri stærð og kann að
verða nauðsynilegt að setja sér-
stakar reglur þar að lútandi. 140
mm möskvi myndi ennfremur
sleppa etohverju af nýtanlegum
filski af ýmsum teguindum, en
teilja verður þó, að slík friðun
sé yfirfeifct æskileg. Almannt er
æSkidiegt, að sú möskvastærð,
sem er heppileg fyrir þorsk, gildi
fyrir aðrar teguradir eiranig, þar
sem misimiunaradi lögboðin
möskvastærð, t. d. efitir svæðum,
yrði erfið í framkvæmd, auk
þess seirn eftirlit yrði mjög tor-
velit.
Rétt er að berada á, að nýtt
vandamál er komið tiil sögunnar
varðandi möskvastærð skuttog-
ara. Þar sem skutitogaramir
þurfa alitaf að taikia adlan afdann
inn í eirau, verður allur xwkinn að
vera úr tvöföldum byrðum. Þar
sem byrðin standast sjaldnast á
möskva í möslrva, er miajuðsyn-
legt, að ytra byrðið sé gert úr
tvöfalt stærri möskvum, til þess
að kjörhæfindn minniki ekki. Sld'k
klæðniinig pofca er nefnd pólsk
klæðning í alþjóðaregliugerðum.
FLOTVARPA
Þorskveiðar með flotvörpu
hafa ekki verið stundaðar hér
um langt sikeið. Lagt er fid, að
sömu reigiur gi'ldi um flotvörpu-
veiðar og botnvörpuveiðar.
FRIÐUN SVÆÐA
Eins oig þegar hefur verið
berat á, fcedur Hafrannsókn’astofn-
unin, að við skynsamdiega nýt-
ingu fis'lsstofna sé friðun vissra
svæða fyrir sumum eða öllum
veiðarfærum mjög mikilvæg.
Enda þótt stofirauniin telji, að
slíkar friðunaraðigerðir verði að
endurslkoða við bneybtar að'Stæð-
þorskur 45 sm.
ýsa 42 —
ufsd 45 —
skarkold 34 —
þykkvalúra 30 —
lýsa 30 —
steinbitur 40 —
karfii 29 —
ur, virðist samt niaiuðsynlegt að
setja nokkrar fiaistar reg’.ur um
friðuin veiðisvæða. Undantekr,-
to'gar mætti þó veifca vegna skar-
kolaveiða. Stofniunto leggur til
efitirf airandi:
a) Norður- og Austurland.
Allar tog- og dragnótaveiðar inn-
an 12 sm limunnar verði banin-
aðar. Svæðd uitan gömliu 12 sm
fiiskveiðimarkaninia verðd hægt að
friða og opna á víxl efitir ástandi
og magrai uragíisks á svæðunum.
b) Suður- og Vesturland. Tog-
og dragnótaveiöi skal hvergi
leyíð nær landi en 6 sm en þó
ékki innfjarða. Á svæðirau írá
Eystra-Homá að SnæfeUsraesi
skal öll togveiðd innan 12 sm
miarkanna óheimid frá 1. júlí til
15. ágúst, til þess að koma eftir
fönguim í veg fyrir veiði smá-
fisks og spjöll á síldarhrygn-
ingu. Svæði utan þesisara marka
verðí auk þess friðuð fyrir tog-
veiðum og öðrum veiðum eftir
þvi sem ástæða þykir til hverju
sinmi.
Spærlingsveiðar má heimila á
þeim svæðum sem leyfilegt er að
toga á, en þó hvergi á minna
dýpi en 50 fim. Veiðaxnar skulu
bundinar leyfum og íara fram
undir eftirliti.
Hafrannisóknastofnurato sér
ekki ástæðu til að leyfa samd-
sfflsveiðar, mema að undam-
gemgnum eran frekari athugum-
um, þar sem þær gætu hæglega
leiifct til rámyrkju á uppvaxamdi
ýsu.
AFLATAKMÖRKUN
Þar sem urant er með nokkurri
nákvæmni, að áætla, hve mikið
er æskilegt að taka úr einstök-
um fiskstofnum á hverju árl, til
þess að nýtirag þeirra verði sem
bezt, gæfci reynzt nauðsyniegt að
takmarka ársaflanm við visst há-
mark.
LÁGMARKSSTÆRö
Lagt er til að bamraað verði
að hirða fisk, sem er smærri
en hér segir:
(í stað 34 sm nú)
(. _ 31 _ _)
(. _ 34 — —)
(- — 32 — —)
(- — 25 _ —)
(. _ 23 — —)
engin ákv. til um lágmarksst.
engin ákv. tdl um lágmarkssit.
UPPSJÁVARVEIÐI
SlLDVEIÐl
Eiras og kunraugt er var ástand
síldarstofraamna svo slæmit um
síðustu áramót, að setja varð
algert veiðibamm að umdaintekm-
um veiðum með reknetum. Auk
þess haifa verið í giildi ákvæði
um hámarksafla, lágmarksstærð
og árstíðabundin veiðibönm. Rík
áherzia er lögð á að ekki verði
hvikað frá níúgildandi veiði-
bammd, en að þvi lokmu, 1. sept.
1973, verði veiðunum hagað á
eftirfararadi hátt:
1. Hámark.safli verði ákveðinn
í samræmí við stofinstærðarút-
reikmtogia.
2. Veiðar verði eimumigds hedm-
ilaðar á þeim árstima, sem síld-
to gefur mesitar og beztar af-
urðir, þ. e. frá 15. september til
ársloka.
3. Lágmarksstærð verði miðuð
við 26 semtimetna i stað 25 eins
og nú er.
4. Sildveiðar með nót verði
háðar leyfum.
5. Bannað verðd að veiða síld
í flotvörpu og botnvörpu.
TiJ þess að vernda hrygntog-
airsttöðvar sáldarinmar er iagt til,
að affl'ar togvedðar með botn-
vörpu og dragmót, sva og nóta-
veiði verði barana'ðar á tímabil-
imu 1. júlí til 15. ágúst inman 12
sjómítoa linunmar á svæðdmu firá
Eystra-Horni að SiraæfeJlsnesi,
eiras og áður er nefrat. Auk þess
sé fyrir hendi heimiM tid þess að
loka Vissum svæðum fyrir sömu
ved'ðarfærum utam fyrrgretods
timiabils vegma hrygrairagar vor-
gotssíMarmraar i marz-apríl.
I,OÐNUVEIÐAR
Til þess að stuðla að sem
beztri nýtimigu loðnustofmsdinis og
koma í veg fyrir þá hættu, sem
væmitanlega myndi skapast ef
veiðar á umgloðmu hæfust í stór-
um stíl, hafia Mðrauveiðar verið
bararaaðar á tímalbfflmu 1. miaí tii
31. júlí, en auk þess á tiltekmu
svæði út af Ausituriiamdí seirani
hluita vefcrar.
Samkvæmit fengirani reynslu
og ítarlegum raminsókraum er
lagt til, að eftirfiaramdi takmark-
amiir á ioðnuveiðum verði sett-
ar.
1. AUar toðnuveiðar verði
bainraaðar á ttmabiiinu 15. maá til
15. ágúst.
2. Á tímabillito'u 1. mairz tól 15.
maí verði ailílar loðnuveiðar baran
Franihald á bls. 31