Morgunblaðið - 08.07.1973, Blaðsíða 21

Morgunblaðið - 08.07.1973, Blaðsíða 21
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. JÚLl 1973 21 tæfci yrði fflutt tii megTinlands- fas. Mér .fininst, að hræðsla hafi oft á tfaruim verið alllt of mikið rókjandi meðai ýmissa ráða- manna. Það var efais og þeir héldu að alilt væri að farast. En Staðreyndiin er sú, að hraunið er nú orðið að f jaffli og það get- uir ekkent hraun rurunið ofan á því. Það er staðreynd, setgiir Sig- hvatuir, að Vestmannaeyjair hiaida lengst velli, aif öllum verstöðum iiandsfais, þegar reynt er að ná í fisk, og allir vita að ekki eru of margair hafnir á Suðuirlaindi. f>ess vegna verður að koma atvfanuilifi í Eyj- um af stað svo fljótt sem auð- íð er. Og ég er á móti því.að hafniimair í Þorlákshöfn og Grfadavlík verði byggðar upp fyrir Eyjabáta, þótt engu að síður þunfi að laga þær. Það er nóg liandssvæði í Eyjum til húisbyggfaiga og þamgað á að steifna fólkinu, þvl vitað er, að sjómenn og útgerðarmenn hafa marglýst því yflr að þeirvilji komaist sem fyrst til Eyja. Marg- ir útgerðarmenn hafa haft á orði, að þeir verði að hætta út gerð ef þeir 'geti ekki látið bát- ana Sfaa róa frá Eyjum næsta vetur. Eyjarnar of dýrmætar Guðmundur Karlsson fram kvæmdastjóri Fiskiðjunnar hef ur lengstum dvalið í Vestmanna eyjum eftir að eldgosið hófst, en þar hefur hann eftiúlit með ýms urn framkvæmdum og sér enn- fremur um skipulagnfagu á björgunarstarfi og endurbygg- fagu. „Ef ékkert óvenjulegt gerizt," sagði hann, „þá held ég, að hægt vierði að reka Vinnsiustöðina, Eyjaberg, nokkrar salbfiskverk- unarstöðvar og fiiskimjölsverk- smiðjuna með góðu móti næsta vetur, ef fólk verður fyr- Ir hendi. Hraðfrystistöðin er al- veg úr leik og Fiskiðjan og Is- félagið verða ekki starfhæf fyrst um sfan, þar sem hraun- kamturinn hggur alveg upp að húsunum, og hraun hefur kom- izt imn í þau á nokkrum stöð- um. Það mun þvi taka nokkum tíma að gera þau hús tilbúin til rekstrar á ný.“ Fiskimjölsverksmiðjan er þetgar komfa í gang sagði Guð- mundur, og það sem af er hef- ur rekstur hennar gengið vel. Reyndar má segja, að allur rekst ur næsta vetur muni byggjast á þvi, að við fáum nóg rafmagn, og við vonumst til að mfmagns kapallinn við íland verði aftur kominn í samband um mánaða- Guðimindur Karlsson mótin október-nóvember. Ekki þuirfum við að haifa nefaar áhyggjur aí vatnsskorti, því önn iur leiðslen úr landi er í full- kominu lagi. Hins vegar þarf að leggja mikla áherzílu á að laga Skólpleiðslur, eða réttam sagt leggja þær út fyrir Eiðið, því að hötfnfa er orðfa jafn lygn og stöðuvatn. Við verðum að tmysta á, að fólk komi hfagað til vfanu í haiuist. Það má réttilega reikna með því, að fyrst í stað verði um hálfgert verbúöarlíf að ræða. En við vonum að einhverjar fjöl- Skýldur komi htogað í haust, og því verður að koma upp efa- hverju skólahaldi næsta vetur, það er mjög mikilsvert, að koma þessu af stað. Vestmonnaeyjar eru alltof dýrmætur staður fyr iir þjóðina, til þess að atvtonu- líf geti legið þaæ niðri, og því verður að láta atvfanuhjólin snú ast og það af miklum hraða, sagði Guðmundur. Þá sagði hann, að næsta vet- ur yrðu að vera fyriir hendá ým- is þjónustufyrirtæki, eins og vélsmiðjur, mfmagnsverkstæði, netagerðairverkstæði og góð- air verzlanir. Að lokum sagði Guðmundur, að sjómenn og ' útgerðar- menn hefðu mikfan áhuga á að hefja útgerð á ný frá Vestmanna eyjum. Sjómenn hefðu búið við erfiðar aðstæður í vetur, en veðráttan hefði verið þeim í hag, hins vegar væru þeir hiræddir um, að það gæti snú- izt við næsta vetur og því legðu þeir áherzflu á að vera koomnir til Eyja þá. Sigurður Þórðarson Látið ekki aðra gera túnin græn Eyjaberg er yngsta frystihús ið í Vestmannaeyj um, byggfagu þess, er enn ekki lokið að fullu, en nú er verið að ljúka við þriðju hæð þess, þar er full- komfan flökunajrsalur, kaffistofa og snyrtiherbeigi. Eigandi Eyjabergs er Sigurður Þórðar son, og hefur hann nú hafið undirbúnfag á móttöku fisks tii flökunar. „Ég er rétt búfan að fá leyfi til þess að fiytja mitt dót og tæki til Eyja aftur,“ sagði Sig- urður er við ræddum við hann, og hélt síðan áfram „Ég veit að þetta getur farið aiilavega á með an gosið stendur, en maður verð ur að treysta á það áli't jarð- fræðinga, að gosinu sé lokið og meðan bærinn er ekki rneira skemmdur er engfa ástæða til uppgjafar. Og þvl vil ég segja, að Vestmanniaeytagar, sem ætla til Eyja aftur mega ekki bíða eftir því, að aðrir geri túnfa græn, — þeir verða að koma sjállfir og hef jast handa. Aðspurður sagði Sigurður, að Eyjaberg gæti afkastað 30 tonn um á dag af meðalþorski, en það eru um 300 kassar af 5 lbs. köss um. Þegar mikið er að gera eru þar um 80 manns í vtanu, og fram til þess að gosið hófst í Eyjum lögðu þrfr stórir bátar þar upp og tveir minni, en til stenduir að stækka saltfiskverk unarstöð Eyjabergs og verður þá hægt að bæta við fleiri stór um bátum. „Að sjálfsögðu ilít ég björtum augum á fmmtíðina," sagði Siig- urður, „maður verður að gera það, en við þurfum að gera stórt átak til að fá atvton'uhjólta til að snúast aftur. Það ætti að verða auðvelt, því stærii hfluti bæjartos er enn heill. Ég vona bara að ungir Vestmanna eyingar komi heim afbur, þvtí þeirra er eyjan, — sem hef- ur fætt þá óg alið og hér hefur þeim liðið vei. Þetta fóik verð- ur að taka við af þetei gömlu og það af kraf ti..“ Sigurður sagði, að þjónustu- fyrirtæki þyrftu nú að fara að taka til starfa í Eyjum, því fyrr væri ekki hægt að hefja þaðan útgerð á ný. AJLmennt villdu sjó menn kpma heiim, enda væru þeir vanir að sækja miðin næst Eyjum, sem væru etahver þau gjöfulustu við landið. Helzta vandamálið nú væri raf magnið, till að byrja með þynfti að notast við dísi'lstöð, þvi enn myndi líða einhver tími þangað til rafmaign kæmi á ný úr landi. Htas vegar væri höfnin orðin dásamleg, sennilega fynd- 'ist ekki betri höfn við Island og þótt víðar væri leitað. Að lokum sagði Sigurður, að hanm ætlaði nú. að halda til Eyja og það með konuna með sér. Þeirra hús væri í góðu standi, og í því hefðu í vetur búið þrfr menm, sem unn ið hefðu í Eyjabergi. „Stuhdum á morgnana, er ég hef verið í Eyjum hef ég fengið mér göngutúr og viirt fyrir mér þetba nýja umhverfi okkar. Og ég held að fólk muni sætta sig mjög vel við það, bezt gæti ég trú- að að ef við ætluðum eitthvað að róta við mýja fjalMmu eftir svona 3—4 ár, myndu náttúru- verndarmenm koma og harð banna að nokkuð yrði tekið úr því.“ Áttunda hæsta loðnubræðslan Segja má, að aðeims eitt fyr- irtæki hafi haildið uppi starf- semi i Vestmannaeyjum þamn tíma, sem gosið hefur staðið yí- ir, þ.e. Fiskimjölsverksmiðjan h.f. 1 vetuir tók fyrirtækið á móti 23.300 tonnum af loðnu, og varð Fiskimjölsverksmiðjan átt unda hæsta loðnubræðslan, og verður það að teljast mjög gott, þegar tekið er tillit till þeirra aðstæðna, sem þá voru í Eyj- um. Það hafa verið starfandi menn í bræðslunni allt frá því, að gos iið hófst, að undanskilfani fyrstu vikunni, en hana notuðu menn til að koma sfaum eignum til megfalandsins, sagði Harald- ur Gíslason, framkvæmdastjóri fyrirtækisins er við rsedd- um við hann. Hann sagði, að reyndar hefði mönnum fæk'kað frá því, sem var, en þrátt fyrir gosið var hafinn undirbúningur að loðnu móttöku, og gekk bræðsla á loðnu mjög vel, nema þann tíma, sem nota þurfti dísilvel fyrir- tækisfas til að keyra rafmagn fan á bæjarfcerfið. — Þess má geta, sagði Harald ur, að uindanfarta ár höfum við verið langhæstiir í loðnuvinnslu yfir landið. Bræðslan get- ur brætt 1200 lestir á sólar- hrfaig. Á síðasta ári vorum við búnir að ákveða miklar breyt- faigar á bræðslunni, þar sem við eins og aðriir bjuggumst við met loðnuvertið. Meðal annars vor- um við búnir að ákveða að setja upp tæki til að eyða lykt og reyk, og höfðum við feng- ið tilboð i það verkfráNoregi. Eins og eðlileigt má teljast, verð ur einhver dráttur á þessum framkvæmd'um, en við vonum að hægt verði að koma tækjun- um upp hið fyrsta. — Nú er starfsemi fiskimjöls verksmiðjunnar eina fram- leiðslustarfsemin, sem rekin hefur verið í Vestmannaeyjum 1 vetur. Hefur þetta ekki orðið til þess, að ýta undir aðra og hvetja þá til að hefja rekstur á ný? — Jú það má kannski segja, að þetba hafi ýtt undir aðra, sem með framleiðslustarfsemi hafa að gera, en um þetta eru þó vafalaust skiptar skoðanir. Við munum halda áfram á sömu braut, en hjá okkur unnu 50—60 manns í vetur á tvískipt um vöktum og nú tefcur bræðsl- Haraldur Gislason an á móti spærlfagi og skráp- fiski. Halkion er þegar byrjað- ur á spærlingi, og virðast þess- ar veiðar ætla að gefa göða raun. Þá er Huginn einnig að fara á spærlfagsveiðar. Spær- ltagsveiðin er að visu dálitið taikmörkuð við tima, og gera má ráð fyrir, að þegar henni lýk- ur, verði l'ítið að gera fram að næstu loðnuvertíð. — Að lokum sagði Haraldur, að starfsemi fiskimjölsverksmiðj unnar hefði byggzt á duglegu og áhugasömu starfsfólki, og all ir hefðu verið mjög samhentir um, að iáta starfsemi þessa erf- iða vetrar heppnast vel. Nú hefðu menn trú á að vinnuafl og bátaflottan kæmu aftur til Eyja á næsta vetri ásamt ýms- um þjónustugreinum. Og ekki væri ástæða til annars en að vera bjartsýnn á uppbygg- ingu Eyjanna. Að Vísu yrði sam félagið og bæjarfélagið ekki það sama og áður, en enginn vafi væri á þvi, að í Eyjum myndaðist gott og heilsteypt bæjarfélag fanan fárra ára. Til Eyja strax og hægt verður Isfélag Vestmannaeyja var stofnað árið 1908 af útgerðar- mönnum í Eyjum og er félagið elzta hlutafélag landsins. Fljót lega sannaði fyrirtækið ágæti sitt, því síðar spruttu upp önn ur fyrirtæki i eyjum, sem höfðu sama hlutverki að gegna. Stuttu eftir að gosið í Eyjum hófst, keypti félagið hraðfrysti hús Júpiters og Mars á Kirkju sandi. Þetba gerðum við vegna þe'irra aðstæðna sem urðu í Eyj- um er gosið byrjaði. Við álit- um nauðsynlegt að halda félags skapinn og um leið að þjóna þeim bátum, sem hafa hiaft við- skipti við fyrirtækið mörg und anfarin ár, sagði Bjöm Guð- mundS'Son, stjórnarformaður fyrirtækisins í viðtali við blað- ið. Hann sagði ennfremur: „Strax og nokkur tök eru á, för- um við tiil Eyja aftuir, þar sem við munum hefja þann atvimnu rekstur, sem þar var á vegum Isfélagsins. Við höfum skrifað Viðlagasjóði bréf um að sjóður tam stuðli að þvi að hægt verði að flytja tæki fyrirtækis- ins út, sem fyrst. En til þess, að starfsemin geti hafizt þarf að hreinsa frá húsfau og gera ýmislegt annað fyrir það. Flest tæki hússins voru flutt í land skömmu eftir að gosið hófst, og efas var mikið af raf- lögninni í húsfau rifin niður. Hraunið liggur utan í suðaustur- horni húss'ns á 10—15 metra kafla. Þar eru veggir dálitið sprungir, og hraun hefur aðeins komizt inn í húsið. Erfitt er að segja um, hve langan tima það teteur að gera húsið starf- hæft á ný.“ Hvað unnu margir hjá Isfé- laigiiinu yfir hávertíðina? — „Yfiir hávertíðina unnu 250 mamns hjá fyrirtækinu, og að jafnaði lögðu 15L-17 bátar þar upp afia, en hægt var að af- kasfa allt að 150 tonmum á dag, og fór fiskurinm þá bæði í frost og salt.“ Hvernig býstu við, að atvinnu lífið verði fyrst í Eyjum eftir að hjólfa fara að snúast aftur? — „Fyrst um sinn verð- ur það d talsvert smáum stí'l, en við vonumst til að geta hafizt eitthvað handa sérstaklega í' sambamdi við saltfisk og loðnu- frystingu. Síðan held óg, að þetta þróist í þá átt, að frystihúsið komist hægt og síg- andi 1 igang.“ —Býstu við mörgum Eyjabú um heim aftur á næstunni? — „Það get ég ekkert sagt um. Ég vona aðetos að þeir verði sem flestir, sem snúa heim afl* ur. Ei'tt er vist að lífið í Eyjuim verður með dálítið öðruvísi sniði en hið góða Eyjalif var. En ég vona, að það svei'gist fljót lega í aðra átt og verði svip- að og áður var. — Þetta verður hálfgert verbúðarlíf fyrst, en það er ekkert við þvi að segja, enda er yfirleibt gaman í ver- búð. — Það er mér efst í huga, að ef svo kynni að fara, að ekki yrði hægt að nota Vestmanna- eyjahöfn sem skyldi næsta vet Björn Guðmundsson ur, þá þarf að bæta hafnarað- stöðuna í Þorlá'kshöfn fyrir vet urinn, en það er forsenda þess, að hægt sé að halda Eyjaflot- anum saman,“ sagði Björn að lok um. Byggir nýja hraðfrystistöð Það fyrirtætei, sem hra-uin ið lék verst í Vestmaninaeyjum er fyrirtæki Einars Sigurðsson ar, Hraðfrystistöðin, og þvi mið ur er nú lítið eftir af því fyrár- tæki í Eyjum. En Efaar er ekld aif baki dottinn, því nú hyggst hann byggja nýtt hraðfrystihús 1 Eyjum ásamt tilheyrandi bygg fagum. Við hittum Einar aðedns Framhald á bls. 22

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.