Morgunblaðið - 08.07.1973, Blaðsíða 22

22
MÓRGUNIBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. JÚLÍ 1973
Byggir ný j a stöð
Framhald af bls. 21
að máli dagiran eftir að haran
kom frá Eyjum, frá því að at-
huga um nýja lóð undir hrað-
frystihúsið.
— Hvemig faranst þér aðkom
ara í Eyjum í gær?
— Nú, Hraðfrystistöðin er
bruranin, en ég er oft búinn að
sjá þetta síðan hraunið rann nið
ur að viraraslustöðvunum
við austurhöfniraa 25. marz s.l.
Hraðfrystistöðira, mitt frystihús,
er laragverst farið af þessum
þrem fiskverkunarstöðvum, sem
standa þar i röð austanvert við
höfnima, en hira eru Fiskiðjara
og ísfélag Vestmaranaeyja.
Hraðfrystistöðin er brotin
sundur og skökk, og efsta hæð
ira er brunnin. Tíu til fimmtán
metrar af Fiskiðjunni eru und-
ir hrauni og er húsið brotið
þar. Suðausturhom Isfélagsiras
er undir hrauni og húsið
eimmig brotið. Hve mikið þessi
hús eru skekkt er ekki gott að
segja um, nema eftir nán-
ari könnun.
— Er ekki fiskimjölsverk-
smiðja þín á þessu svæði?
— Jú hún stóð á hafnarbakk-
anum fast við Hraðfrystistöðina
og virðist vera óskemmd, nema
hvað þakið hefur látið undan
vikurþungaraum. Eira þróin af
fjórum, en hver þeirra tekur
1500—2000 lestir, brotnaði und-
an hrauninu og fylltist, en hin
ar eru óskemmdar. 1000 lesta
lýsistankur, sem þama var, fór
aiveg undir hraun og sést ekk
ert eftir af honum.
— Var ekki búið að flytja mik
ið af vélum og tækjum til lands?
— Jú, það var búið að flytja
allt viðráðanlegt úr Hraðfrysti-
stöðinni og þar á meðal ýmsa
dýra hluti, eins og fjórar flök-
unarvélar sem kosta nýjar 5—8
mnllj. króna, sumar frystivél-
anna, en mikið var engu að sið-
ur eftir, svo sem öll hraðfrysti-
tækira, fyrir utan pönnurnar,
sumar hraðfrystivélar, eimsval-
ar, kælislöngur, flökunarborð,
sem voru föst og margt og margt.
— Var ekki tika bjargað úr
verksmiðj urarai ?
— Jú, miklu var bjargað, era
það er auðvelt að vera vitur
eftir á. Nú hefði betur engu ver
ið bjargað úr henral, því þá væri
ekki annað en setja hana i gang
á næstu loðnuvertíð, ef gosið
er hsett. En það var lifað eftir
boðorðirau, „bú þú þig við hinu
illa, það góða skaðar þig ekki.“
En það mátti líka litlu muna, að
ailt eyðilegðist af hrauni og eldi
í Hraðfrystistöðirani, sem var
áföst fiskimjölsverksmiðjunni.
í verksmiðjunni urðu eft-
ir vélar, sem metnar voru á 50
mitijónir kr. og eru þar enn, og
næsta verkefni er, að „prjóna"
það með þvi sem bóið var að
flytja í burtu og hefl ég nú sótt
um leyfi til þess til Viðlaga-
sjóðs, erada þótt gosið sé ekki
hætt, að mega byrja á þvi, þvi
ekki veitir af tímanum, ef verk
smiðjan á að vera starfhæf fyr-
ir næstu loðnuvertíð. Geri ég
mér vonir um að fá þetta leyfi.
— Svo við snúum okkur að
Hraðfrystistöðinni. Hvað með
framtið heranar?
— Þú minntist á það áðan,
að ég hefði veirið i Vestmarana-
eyjum í gær. Við fórum þangað
fjórir aðalmenn fyrirtækis-
iras, einmitt til að 'athuga allar
aðstæður til endurreisnar þeirra
húsa fyrirtækisiins, sem urðu
hrauninu og eldinum að bráð.
Þau eru 14 talsins eða: Hrað-
frystistöðin, veiðarfæra-
geymslara Austurbúð, salt-
fiskverkunarstöðin Austurhús-
ið, sem byggð var 1880 og var
hlaðin úr sams konar steini og
stjórraarráðshúsið, salthús, ver-
búðira Garðurinn, beitingastöð-
ira Kormloftið, en það hús var
byggt árið 1830, veiðarfæra
geymisla bátanna Suðurhús-
ið, skrifstofuhúsnæðið Godt-
haab, byggt 1830 upphaflega,
Matstofara, verbúðirnar Þing
vellir og Edinborg, vélsmiðja að
Forramannabraut 3, mjölskemma,
sem fór hálf undir hraunið. Af
hiraum húsunum sést hvorki
taragur raé tetur.
Við f jórmenniragamir komumst
að þeirri niðurstöðu, að ákjósan
legastí staðurinn, eiras og nú er,
til þess að endurreiisa starfsem
ina væri inrast í svokall-
aðri Friðarhöfra í stórum óbyggð
um reit vestan við Vinraslustöð
iraa og með aðstöðu við hafnar-
bakkanra.
— Það þarf mikið land-
rými undir hús, sem á að gegna
sama hlutverki og öll
þessi mikla húsasamstæða, sem
varð hraunirau að bráð?
— Jú, það er einmitt það, en
þarna virðist mér raú vera hægt,
að koma fyrir anzi myndarlegri
byggiragu, ef leyfi fást.
— Þú hefur þá ekki
alveg misst trúna á Eyjamar
þrátt fyrir gosið.
— Nei, það hef ég ekki. Það
er alls staðar eldur undir, jafn
vel þar sem við sifjum nú. Og
við getum vitnað í orð
Þorgeirs ljósvetniragagoða við
kristmiitökuna árið 1000 er haran
spurði: „Hverju reiddust goðin,
er það hraun rann, er vér nú
stöndum á?“ — Þ.Ó.
Isfélagið mun
starfrækja
tvö frystihús
Það var ekki liðinn langur
tíxhi, frá þvi að gosið í Eyj
um brauzt út þangað tii að
athafnasamcr Eyjamenn fóru
að athuga með kaup á fyrir-
tækjum á meginlandirau eða
koma sinum fyrirtækjum af
stáð aftur, einhvers staðar á
landinu. Flest þau fyrirtæki
úr Eyjum, sem byrjað hafa
starfsemi á meginlaradinu eru
starfandi á Suðvesturlandi.
— En það voru ekki öll
fyriirtæki í Eyjum, sem gátu
svo gott sem heitið flutt starf
semiraa upp á land, ára þess
að fjárfesta mjög mikið. Með-
al þeirra voru fiskiðraaðarfyr
irtækin. En Eyjamenn eru
atitaf duglegir, og ekki leið
á löngu áður en það var stað-
fest, að Isfélag Vestmanna-
eyja h.f. væri búið að festa
kaup á frystihúsd Júpiters og
Marz h.f. á Kirkjusandi.
„Við gerðum þetta fyrst og
fremst til að halda sarraan fé-
lagsskapnum, og til þess að
veita þeim bátum þjónustu,
sem skipt hafa við Isfélagið
undanfarin ár,“ sagði Bjöm
Guðmundssora stjómarformað
ur ísfélags Vestmannaeyja.
— Nú er svo kornið, segir
Bjöm, að um 300 manns
vinna hjá okkur í frystihús-
inu á Kirkjusamdi, nokkuð af
fólkiirau er frá Eyjum og fer
fjölgandi. Vestmaranaeyjabát-
ar lögðu ekkd margir upp hjá
okkur í vetur, þar sem þeir
voru yfirleitt búnir að binda
sig út vertiðiraa, áður en við
festum kaup á frystihúsirau.
En núma leggja 18—20 bátar
frá Eyjum upp afla hjá okk-
ur, sömuleiðis togarar
Tryggva Ófeigssonar og Vest
manraaeyjato.garinm Vest-
mannaey.
Þegar atv'ranuhjólin fara að
snúast á ný í Vestmanraaeyj-
um má þá reikna með þvi, að
ísfólagið reki työ frystiíhús,
anraað í Vestmanraaeyjum og
hitt í Reykjavík?
„Já, ég geri fastiegá ráð fyr
ir því. Eitt er vist, að ísfé-
lagið mun strax og þess er
nokkur kostur, taka til við at
viranurekstur í Eyjum að
nýju. Stjórn félagsins hefur
þegar skrifað Viðlagasjóði
bréf og óskað eftir að sjóð-
uriran hlutist til um að mok-
að verði frá húsum félagsirais
hrauni og vilkri, svo að hægt
verði að hefja það undirbún-
ingsstarf, sem er óhjákvæmi-
legur uradanfari þess, að fé-
lagið geti hafið atvinraurekst
ur á nýjan leik.
Loforð um
íbúðarhúsnæði
brást illa
„Þvi miður þá stóðu for-
ráðamenn Selfosskauptúns
ekki við þau loforð, sem þeir
höfðu gefið okkur varðandi
íbúðairhúsnæði, og nú er svo
komið að við stöndum aðeiras
fimm eftir, af 12 mönnum sem
ætluðu að fylgja okkur,
vegna svikinna loforða,"
sagði Garðar Gislason, eiran
af framkvæmdastjörum Véi-
smiðjuranar Þórs i Vestmanna
eyjum, en sem kunnugt er þá
er Þór að byggja vélsmiðju
á Selfossi.
„Eftir að við urðum að
flytja til megiralandsims fór-
um við þrir eigendur Þórs,
að athuga hvar við gætum haf
ið á ný okkar framledðslu,
sem fram tid þessa hefur að
mestu verið Simfisk-fisk-
vimnsluvélar. Stjómendur
Selfosskauptúras tjáðu okkur
fljótlega, að þeir starfsmenra
fyrirtækisiras, sem hug hefðu
á að fýlgja því gætu feragið
íbúðarhúsnæði á Selfossi í
sumar. Með það í huga hóf-
um við byggingarframkvæmd
ir, og þar erum við að reisa
800 fermetra hús. En þegar
kom fram á vorið, kom í ljós,
að stjómendur Selfoss
gátu ekki útvegað það
húsnæði, sem þeir höfðu lof-
að okkur, og nú stöndum við
aðeiras fimm eftir," sagði
Garðar.
Hann sagði, að tveir manra-
anraa ætluðu að flytja í bili
til Danmerkur, eirahverj-
ir myradu svo setjast að i
Hafnarfirði og Reykjavík.
Það væri mjög bagalegt að
missa þessa menn, sem hefðu
unnið lengi hjá fyrirtækinu
við framleiðslu á fiskviranslu
vélunum. Þeir þrir sem eftir
eru hjá fyrirtækirau eru eig-
endumir og tveir járnsmiðir,
en þessir menm murau allir fá
húsnæði á Selfossi í sumar.
Þá sagði Gairðar að hann
gæti ekkert sagt um, hvort
fólik myndi almennt flytjast tii
Eyja á næstumni, áður era það
gerðist ætti eftir að svara
mörgum spumingum, og
hvort Þór myndi hef ja starf-
semi á ný í Eyjum. Það yrði
timiram að leiða í ljós.
Hvað
segja
menn
um Við-
lagasjóð?
Við hittum nokkra Vest-
mannaeylnga á fömum vegi
og röbbuðum stuttlega við þá
um starf Viðlagasjóðs:
Svavar Steingrímsson pípu
lagningameistari: Það getur
verið að það sé haegt að finna
að mörgu, en ég tel að eins
og þetta mál er vaxið á ein-
stæðan hátt, sé stefnan rétt
og ef henni verður fylgt eft-
ir til fuiis og málið unnið til
enda með reisn, er ég sáttur
við það.
Jónatan Aðalsteinsson sjó
maður: Ég tel langt frá því
að hið opinbera hafl sinnt
þessu máli og bæjarstjórn
Vestmannaeyja hefur látið
bjóða sér allt of lítil völd.
Viðiagasjóður hefur ráðið of
miklu og það má deiia á flest.
Einar Haukur Eiríks-
son skattstjóri: Það eru
deildar meiningar um Við-
lagasjóð, en mér finnst að
bæjarstjóm Vesfcmanna-
eyja sjálf hafi bmgðist mest.
Bæjarstjómin sjálf hafði
ekld forystu um ákvarðanir
mála og alis ekkl i tillögum
um framkvæmdir. Þvi hefur
ýmisiegt farið á verri veg en
hefði þurft.
Magnús Magnússon mat
sveinn: Ég hef nú iítið haft
af hinu opinbera að segja.
Ég leitaði aðstoðar en var
synjað, en ég held að það
hafi verið mikið af Pílatusar
gangi hjá Eyjaskeggjum
vegna þessa máls.
Eyjamenn hefðu átt að fá
að stjóma sér sjálfir, þeim er
og hefur alltaf verið treystandi
tii þess. Það hefðl komið bet-
ur út fyrir aiia.