Morgunblaðið - 15.12.1973, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 15. DESEMBER 1973.
Geir Hallgrimsson:
Ekki skuldbinding
um stuðning við
hækkun söluskatts
Að samþykkja tollskrá
Þorvaldur Garðar:
Hlutdeild sveitar-
félaga nauðsynleg
— í rekstri þörungaverksmiðju
FRUMVARP til laga um tollskrá
kom til fyrstu uniræðu f efri deild
á fimmtudag. Ilalldór E. Sigurðs-
son, f jármálaráðherra fylgdi
frumvarpinu úr hlaði, og sagðist
vonast til að það fengist afgrei'tt
fyrir jól, svo að tollskráin gæti
tekiðgildi um áramótin.
Ráðherra sagði það nýmæli
vera í frumvarpinu, að þar væri
gert ráð fyrir, að tollar yrðu
ákveðnir fyrir næstu þrjú ár, eða
tíl ársloka 1976. Rakti hann síðan
nokkra liði frumvarpsins, sem
sýndu verulega lækkun tolla á
þessu u mræddu tímabili. M.a.
væri lækkaður tollur á mörgum
„smyglnæmum" vörum.
Að lokum sagði ráðherra, að
hátollastefnan heyrði nú sögunni
til, og væri þetta frumvarp glöggt
dæmi um stefnubreytinguna í
tollamálum
Geir Hallgrímsson (S) gagn-
rvndí nokkuð hversu seint þetta
nýja frumvarp hefði komið fram,
þar sem það ælti að taka gildi um
áramótin.
Það væri ljóst, að a' þessum
skamma tíma. sem væri til j()la,
væri ekki unnt að taka frum-
varpið til gaumgæfilegrar at-
hugunar eða bera fram við það
breytingartillögur. Mikils væri
um vert, að stuðla að því, að frum-
varp þetta næði fram að ganga
fyrir jól, sérstaklega meðtilliti til
þeirra hagsmuna iðnaðarins, sem
i' húfi væri.
U)ks lagði Geir Hallgrímsson
áherzlu á, að hann teldi alls ekki,
að stuðningur við þetta frumvarp
fælí í sér skuldbindingu um
stuðning við hækkun söluskatts
til þess að mæta tekjumissi ríkis-
ins vegna þessarar nýju tollskrár,
sérstaklega þar sem ekki lægi enn
fyrir heildartekjuáætlun ríkisins.
Jón Ármann Héðinsson (A)
kvaðst telja ntjög óraunhæft að
afgreiða þetta frumvarp fyrir jól,
þar sem þingmönnum gæfist
þannig ekki kostur á að fjalla
eðlilega um málið. Ileldur ætti að
miða við að afgreiða málið
snemma á næsta ári, og láta síðan
tollskrána virka aftur fyrir sig,
þannig að ofgreiddir tollar yrðu
endurgreiddir.
Þá gagnrýndi .Jón Annann
einnig það, að frumvarpið hefði
ekki verið sent nógu mörgum að-
ilum til umsagnar, þ.á m. hefði
þaðekki veriðsenl til heildarsam-
taka bænda eða til Landssam-
bands íslenzkra útvegsmanna.
Margt væri hægt að setja út á í
frumvarpinu. T.d. teldi hann
tnjög óæskilega þá mismunun,
sem bflaeigendur yrðu fyrir, með
því að bflar, sem taldir væru at-
vinnutæki væru í lægri tolla-
flokki en aðrir bflar. Ilann áliti að
allar fólksflutningabifreiðir ættu
að vera í sama tollaf lokki. Þá væri
FRUMVARP til laga um veiðar
með botnviirpu, flotvörpu og
dragnót í fiskveiðilandhelgi, kom
til annarrar umræðu í neðri deild
á fimmtudag. Sjávarútvegsnefnd
bar fram viðamiklar breytingar-
tillögur við frumvarpið, sem miða
að því að víkka heimíldina til
togveiða í landhelginni í nokkr-
um ntæli. Þá báru þrír þingmenn
Vesturlands fram breytingartii-
lögur uni veiðiheimildir út af
Vesturlandi.
Garðar Sigurðsson (Ab) for-
maður sjávarútvegsnefndar,
fylgdi breytingartillögunum úr
hlaði. Sagði hann, að sumum
þætti líklega nóg um hversu lengi
frumvarpið hefði verið til með-
ferðar í nefndinni. Ástæðurnar
fvrir þvf væru þær, að athugun á
frumvarpinu hefði verið tíma-
frek. Sjávarútvegsnefnd hefði
margrætt frumvarpið á fundum
sínum, og sameiginlegir fundir
hefðu verið haldnir um það með
sjávarútvegsnefnd efri deildar.
Nefndir útvegsmanna og sjd-
manna hefðu komið til fundar við
sjávarútvegsnefnd, m.a. fulltrúar
af öllu landinu frá aðalfundi
L.Í.U., sem lagt hefðu fram tillög-
ur sínar í smáatriðum. Hefðu þær
tillögur, svo og margra annarra
verið hafðar til hliðsjónar í störf-
um nefndarinnar, auk allra
þeirra gagna, sem fiskveiðilaga-
nefnd hefði aflað sér í sínum
nefndarstörfum.
Þá lagði Garðar áherzlu á, að
frumvarp þetta þyrfti að verða
afgreitt fyrír hátfðar. Að öðrum
kosti yrði að framlengja enn um
tollur á bílum of hár, heldur ætti
á taka upp þá stefnu, að skatt-
leggja eyðslu, svo sem að hækka
bensín.
Magnús Kjartansson, iðnaðar-
ráðherra, sagðist teljá illa farið,
ef ekki næðist að afgreiða frum-
varpið fyrir jöl, sérstaklega þar
sem mikið væri í húfi fyrir iðnað-
inn í landinu.
sinn veiðíheimildir, sem engum
þætti góður kostur.
Friðjón Þórðarson (S) mælti
fyrir breytingartillögu, sem hann
flytur ásamt Benedikt Gröndal og
Guðmundi Þorsteinssyni. Fela
þær í sér breytta tilhögun veiði-
svæða á Breiðafirði, og sagði þing-
maðurinn, að það væri óvíða á
landinu, þar sem erfiðara væri að
setja ákveðnar reglur um tak-
markanir á veiði, sem allir gætu
sætt sig við. Þessar breytingartil-
lögur væru þó f fuilu samræmi við
óskir fbúa héraðsins.
Þá er í tillögunni einnig gert
ráð fyrir að ráðherra sé heimilt að
veita frekari togveiðiheimildir en
greindar væru f lögum þessum, í
takmarkaðan tíma og á tilgreind-
um veiðisvæðum. Væri það vegna
þeirrar sérstöðu, sem væri í ver-
stöðvum við Breiðafjörð, að fiski-
bátar væru flestir undir 105
tonnum að stærð, enda hefðu þeir
byggt veiðar sínar á grunnmið-
unum í kringum Snæfellsnes.
Guðlaugur Gfslason (S) sagði
þetta frumvarp vera eitt af stærri
og merkilegri málum þessa þings.
Þó væri því ekki svo farið, að það
væri galialaust, og mætti ýmislegt
að þvi finna.
Þá sagði þingmaðurinn, að í þau
skipti, sem hann hefði reynt að fá
Alþingi til að taka á fiskveiðimál-
unum, þá hefði alla tíð ráðið
tvennt, — hagnýtingarsjónarmið
og verndunarsjónarmið, til að
koma f veg fyrir ofveiði. I fram-
komnum breytingartillögum
fyndust sér verndunarsjónarmið-
in helzt til mikiðfyrir borð borin.
Þá fjallaði Guðlaugur nokkuð
FRUMVARP til laga um
þörungavinnslu við Breiðafjörð
kom til annarrar umræðu f efri
deild á fimmtudag. Gerir frum-
varpið ráð fyrir, að ríkisstjórnin
beiti sér fyrir stofnun hluta-
félags, er reisi og reki verksmiðju
að Reykhólum við Breiðafjörð til
vinnslu á þörungum eða efnum
úr þörungum. Gert er ráð fyrir, að
ríkið eigi a.m.k. 51% hlutafjár.
Iðnaðarnefnd bar fram nokkrar
breytingartillögur við frumvarp-
ið, og ennfremur bar Þorvaldur
Garðar Kristjánsson (S) fram
sérstaka breytingartillögu. Þegar
frumvarpið var afgreitt til neðri
deildar í gær, voru breytingartil-
lögur nefndarinnar samþykktar,
en tillaga Þorvalds Garðars felld
um verndun á miðunum fyrir
Suðurlandi, einkum á Selvogs-
banka. Sagði hann brýna nauðsyn
vera á aukinni vernd þar. Ilelzt
þyrfti að loka þar ákveðnum
hrygningarsvæðum í 2—3 ár,
þannig að fiskifræðingarnir gætu
fylgzt glögglega með notagildi
slíkra friðunaraðgerða.
Lúðvík Jósepsson sjávarútvegs-
ráðherra sagði, að með þessum
breytingartillögum nefndarinnar
væri dregiðnokkuð úr þeim höml-
um, sem verið hefðu á togveiðum
samkvæmt frumvarpinu í upphaf-
legri mynd þess. Breytingartillög-
urnar væru um margt góðar, en
þó kvaðst hann hafa nokkrar at-
hugasemdir fram að færa, sent
hann myndi senda sjávarútvegs-
nefnd til meðferðar milli annarr-
ar og þriðju umræðu.
Varðandi þann lið í breytingar-
tillögum Friðjóns Þórðarsonar
o.fl., sem fjallaði um að veita ráð-
herra heimild til að leyfa auknar
togveiðar i Breiðafirði, sagði
sjávarútvegsráðherra, að hann
teldi það ekki geta náð fram að
ganga. Þetta ákvæði væri í al-
gjörri andstæðu við meginstefnu
f rumvarpsins, sem víða fæli í sér
heimild til ráðherra til að draga
úr veiðiheimildum, en alls ekki að
auka þær.
Karvel Pálmason (SFV) sagði,
að þessar auknu veiðiheímildir,
sem gert væri ráð fyrir í breyt-
ingartillögum sjávarútvegsnefnd-
ar væru til komnar vegna þess, að
aðstæður hefðu breytzt frá því að
frumvarpið var fyrst flutt. Þá
hefði verið gengið út frá því, að
íslendingar einir myndu hafa
að viðhöfðu nafnakalii. Þá var
frumvarpið tekið til meðferðar f
neðri deild í gær og afgreilt til
annarrar umræðu.
Steingrfmur Hermannsson (F)
formaður iðnaðarnefndar mælti
fyrir nefndaráliti og breytingar-
tillögum iðnaðarnefndar. Greindi
hann frá viðamiklum rannsókn-
um, sem gerðar hefðu verið á hag-
kvæmni við rekstur slíkrar
vinnslu og rakti síðan gang máls-
ins á undanförnum árum, mark-
aðsmöguleika o.fl., sem ítarlega
er gerð grein fyrir í greinargerð
með frumvarpinu.
Þorvaldur Garðar Kristjánsson
mælti fyrir breytingartillögu
sinni, sem er bess efnis, að f stað
Framhald á bls. 26
heimild til veiða innan 50 mílna
fiskveiðilögsögunnar. Eftir samn-
ingana við Breta væri nú sýnt, að
svo yrði ekki. Því væri full ástæða
til að rýmka veiðiheimildir til
handa islendingum.
Pétur Sigurðsson (S) kvaðst
vilja mótmæla breytingartillögu
þeirra Friðjóns um sérstök rétt-
indi fyrir Breiðafjarðarbáta.
Þarna væri lagt til að öðrum væri
mismunað til hagsbóta fyrir
Breiðfirðinga. Hvers vegna ætti
þá ekki að heimila hliðstæðar
veiðar t.d. á Faxaflóa? Kvað hann
dómarann, Friðjón Þórðarson,
ekki sýna mikla réttsýni í slíkum
tillöguflutningi.
Þá kvað Pétur hugsunina í
frumvarpinu, sem fyrir lægi, vera
ranga. Það hefði verið unnið á
þeim grundvelli, að hringfara
væri stungið niður í mitt landið
og síðan væri dregnir mismun-
andi stórir hringir umhverfis
landið, eftir því hvað stór fiski-
skip ættu í hlut. Fiskstofnarnir
hefðu litla hugmynd um slík
mörk og höguðu sér ekki eftir
þeim.
Sverrir Hermannsson (S)
kvaðst vera mótfallinn þeim
meginforsendum, sem frum-
varpið byggði á. Um þetta efni
ætti að setja rúma rammalöggjöf
og skipa síðan nefnd til að gera
nánari tillögur um, hvernig land-
helgin yrði nýtt á hverjum tíma.
Ekki væri þó um annað að ræða
en að gjalda frumvarpinu jáyrði,
úr því sem komið væri. Lögin yrði
að setja og þetta væri eini kostur-
inn, eins og málum væri háttað.
Framhald á bls. 26
2. umræða umveiðar í landhelgí
Þingspjall
Til umræðu var á Alþingi í
vikunni þingsályktunarti llaga
Karvels Pálmasonar og Hanni-
bals Valdimarssonar um að
rannsóknarnefnd verði skipuð
til að rannsaka framkvæmd
landhelgisgæzlunnar fyrir
Vestfjörðum síðustu daga
þorskastrfðsins. Umræðunum
um þessa tillögu er ekki lokið
ennþá; þar sem ekki hefur tek-
izt að tæma mælendaskrána í
þau tvöskipti, sem tillagan hef-
ur verið á dagskrá.
Flutningsmenn þessarar lil-
lögu hafa gefið þá furðulegu
yfirlýsingu, að tillagan beinist
ekki að dómsmálaráðherra.
Ekki er gott að sjá, hvað í þess-
ari yfirlýsingu felst, helzt er
svo að skilja á flutningsinönn-
unum. að þeiri eigi við, að ekki
sé ástæða til að ætla, að þau
afglöp, sem þeir telja, að gerð
hafi verið við framkvæmd gæzl-
unnar, megi rekja til beinna
athafna ráðherrans. Lfklegra
sé, að einhver undirmaður
hans, annaðhvort meöal starfs-
manna í landi eða skipstjórnar-
mannanna. sé sekur um þessi
afglöp. Ólafur Jóhannesson
dómsmálaráðherra tók undir
þennan skilning flutnings-
manna á tillögunni, ineð því að
segja, að í orðum hennar sé
ekki sérstaklega vikiðaðsér.
Það er alveg sama, hverjum
hafa orðið á mistök, ef á annað
borð er um mistök að ræða,
auðvitað beinist tillagan að
þeim manni, sem ber hina póli-
tísku ábyrgð á framkvæmd
landhelgisgæzlunnar. Það er
því hreinn skrípaleikur að
halda því fram, að (lómsmála-
ráðherrann sé laus. þó að sann-
ast kynni, að einhver undir-
manna hans hafi ekki sinnt
skyldum sínum. Er furðulegt
að ráðherrann sjálfur skuli
gefa þessum skilningi undir
fótinn. Hann tók að vísu fram,
að hann tæki á sig alla ábyrgð,
enda væri hann ekki vanur að
skýla sér bak við undirmenn
sína. Var á þessu að skilja, að
það væri einhver sérstök göfug-
mennska og hetjudáð, að taka
þannig á sig ábyrgðina. Það er
ekki aðefa aðólafur Jóhannes-
son er heiðarlegur maður að
eðlisfari og kærir sig sjálfsagt
ekkert um að skjóta sér undan
áb.vrgð á þeim málum, sem
undir hann hevra. En þetta er
alls ekkert annaðen okkar lýð-
ræðislega stjórnskipun segir,
að eigi að vera. Það þarf enga
sérstaka göfugmennsku ráð-
herra til. Vafalaust hefur
Ólafur einungis glapizt á að
taka undir þennan skilning
vegna hinnar erfiðu aðstöðu,
sem hann var í, þegar tveir af
stuðningsmönnum ríkisstjórn-
arinnar, annar þeirra nýstiginn
úr ráðherrastóli, fluttu þessa
tillögu.
Sannleikurinn er sá, að jafn-
vel þó einhver undirmanna
Ólafs Jóhannessonar hafi gerzt
sekur um vanrækslu í starfi,
ber ráðherrann stjórnskipu-
lega fulla ábyrgð á vanræksl-
unni. Honum ber að sjá um, að
farið sé eftir fyrirmælum sín
um og er eini maöurinn, sem
svarar til saka gagnvart þjóð-
inni ef um afglöp er að ræða.
Það tjáir ekki fyrir ráðherra að
sigla áfram með lokuð augu og
leyfa undirmönnum sfnum að
vaða áfram aðgeðþótta og segja
sfðan, að hann hafi ekki fvlgzt
með og beri því ekki áb.vrgð.
Tilhneigingar í þessa átt er
vafalaust fariðaðgæta í rfkum
mæli í þjóðfélagi okkar, enda
er erfiðara en áður var fyrir
ráðherra að fylgjast með öllum
málum, sem undir hann heyra.
Þessa gaúir raunar ekki ein-
ungis hér á landi, heldur víðast
hvar í hinum vestræna heiini.
Er augljósasta dannið hið um-
rædda VVatergate-hneyksli f
Bandaríkjunum, þar sem Nix-
on forseti reynir að skjóta sér
undan allri ábyrgð á gjörðum
undirmanna sinna. Slíkan
hugsunargang verður að gera
brottrækann. Ef stjórnmála-
menn í valdastóli hafa ekki
getu eða hæfileika til að
fylgjast með því, sem gerist í
veigamiklum málum, sem
undir þá heyra, verða þeir að
f ara frá. Þeir einir bera ábyrgð-
ina gagnvart þjóðinni og tjáir
ekki aðskjótasér undan henni.
Ilér skal að lokum taka fram,
að undirritaður er f engu að
veitast að framkvæmd land-
helgisgæzlunnar, né þeim
mönnum, sem þar hafa að stað-
ið, æðri sem óæðri. Tillaga sú,
sem hér hefur verið gerð að
umtalsefni, er að mínu mati
algjörlega ástæðulaus, og er
hægt að taka undir það fullum
fetum, að nær hefði verið að
fl.vtja þessum mönnum þakkir
en veitast svo að þeim, eins og
gert er f þessari tillögu. A það
jafnt við æðsta yfirmanninn,
dómsmálaráðherra.
JSG