Morgunblaðið - 15.03.1974, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 15. MARZ 1974
Geir Hallgrímsson:
Stjórnina brestur vald
og ætti að segja af sér
Frumvarp til laga um skattkerf-
isbreytingu kom til fyrstu um-
ræðu í efri deild í gær, en eins og
fram kemur f frétt á baksíðu
blaðsins í dag voru gerðar miklar
breytingar á frumvarpinu við af-
greiðslu þess í neðrí deiid, þar
sem tillaga ríkisstjórnarinnar um
5 stiga hækkun söluskatts var
felld og tillögur sjálfstæðis-
manna um niðurfellingu 1 ‘á%
launaskatts í ríkissjóð og um 1500
milljóna niðurksurð á fjárlögum
voru samþykktar.
Geir Hallgrímsson (S) tók til
máls við umræðuna og lagði
áherzlu á, að gangur málsins
sýndi, að ríkisstjórnina brysti al-
veg vald á mikilvægustu málum
og ætti hún því að segja af sér.
Halldór E. Sigurðsson fjármála-
ráðherra mælti fyrir frumvarpinu
víð umræðuna og kvað það hafa
gengið í gegnum allmikla eld-
skírn í neðri deild, eins og hann
orðaði það. Rakti hann síðan að-
dragandann að frumvarpi rikis-
stjórnarinnar og efni þeirrar yfir-
lýsingar, sem gefin var um skatta-
málin í sambandi við nýgerða
kjarasamninga.
hún hefði framkvæmt 1971, hefði
hún þó haft aðvaranir verkalýðs-
hreyfingarinnar. Samningar
hefðu runnið út 1. nóv. sl., en
ríkisstjórnin hefði ekki látið að
sér kveða að gagni fyrr en búið
hefði verið að boða verkföllin.
Hann vék nú að tillögum stjórn-
arinnar í húsnæðismálunum og
kvað það athyglisvert, að nú legði
ríkisstjórnin í raun og veru til, að
ián Húsnæðismálastjórnar lækk
uöu trá þvi, sem áður hefði verið.
Nú hækkuðu þau úr 800 þúsund í
1.060 þúsund að krónutölu, en
hefðu þurft að hækka að minnsta
kosti í 1200 þúsund til að fylgja
byggingarvísitölu, eins og þau
hefðu gert á timum viðreisnar-
stjórnarinnar.
MMfMSI
Þá lagði hann áherzlu á, að til-
lögur sjálfstæðismanna miðuðu
ekki að því að brjóta það sam-
komulag við verkalýðshreyfing-
una, sem gert hefði verið. Þetta
væru tillögur um meiri lækkun
tekjuskatts, minni hækkun sölu-
skatta og lækkun launaskatts. All-
ar væru þær launþegum til hags-
bóta.
Samkvæmt áliti sérfræðinga
ríkisstjórnarinnar myndi inn-
heimtast 4,1 milljarðar í tekju-
sköttum ef frumvarp ríkisstjórn-
arinnar yrði að lögum. I fjárlög-
um hefði verið gert ráð fyrir að
innheimta 5,8 milljarða í tekju-
skatti. Hér væri því tekjutapið
um 1700 milljónir. Á móti ætti að
innheimta 5 söluskattstig, sem
skv. upplýsingum sérfræðing-
anna myndu gefa um 3,4 millj-
arða á því, sem eftir væri af þessu
ári. Einnig kæmi til 500 milljóna
útgjaldaaukning vegna afsláttar-
kerfisins, sem færði tekjutapið
upp í um 2,2 mílljarða. Öllum
væri ljóst, að hér ætlaði rikið sér
að innheimta talsvert meira en
það missti í tekjum.
Geir Hallgrímsson kvaðst vilja
beina þvi til ráðherra, að hann
tæki tillit til vilja meirihluta
þingmanna i neðri deild og reyndi
ekki að knýja fram breytingar á
frumvarpinu i deildinni, sem fyr-
ir lægi, að neðri deild vildi ekki
samþykkja.
Um þá röksemd Lúðvíks Jóseps-
sonar, að hér vildu 29 þingmenn
stöðva vilja 31 þingmann kvaðst
hann vilja taka fram í fyrsta lagi,
að stjórnarskráin gerði ráð fyrir
tveimur þingdeildum og þar með
nauðsyn þess, að sérhvert þing-
mál nyti stuðnings í báðum þing-
deildum. I annan stað mætti
benda á, að ýmsar breytinganna
hefðu verið gerðar á frumvarpinu
í neðri deild með tilstyrk þing-
manna úr stjórnarliðinu og því
virtust þær hafa fylgi meirihluta
þingmanna. Höfuðatríðið væri að
gera málið þannig úr garði, að
skáttaáþján rikisstjórnarinnar
frá 1972 linnti.
Jón Ármann Héðinsson (A)
kvaðst undrast bjartsýni fjár-
málaráðherra um, að ríkisstjórnin
hefði meirihluta á þinginu til að
koma fram vilja sínum. Þessi von
væri .algjörlega órökstudd. Hann
hefði gefið í skyn, að nú hæfist
baráttan fyrir málinu með þjóð-
inni. Þetta væri vart hægt að
skilja öðru visi en svo, að nú ætti
að rjúfa þing og láta kjósa um
málið. Ef ríkisstjórnin gerði það
væri þó svolítill dugur i henni.
Fjallaði þingmaðurinn siðan
um tillögur Alþýðuflokksins um
3!ó stiga hækkun söluskatts til að
mæta tekjutapi ríkissjóðs og lýsti
að lokum þeirri spá sinni, að verð-
bólgubálið myndi brenna upp
ríkisstjórnina, þannig að hún
heyrði brátt sögunni til.
Fleiri tóku ekki til máls og var
frumvarpinu vísað til 2. umræðu
og fjárhags- og viðskiptanefndar.
Mun ætlunin, að frumvarpið komi
ti 1 2. umræðu i efri deild i dag.
Deilt á kvöldfundi um
skattkerfisbreytingu
Ráðherra kvaijst vilja ítreka, að
ríkisstjórnin væri reiðubúin til að
láta frumvarp sitt einungis gilda
fram til næstu áramóta, ef það
mætti verða til þess, að málið
næði fram að ganga. Kvaðst hann
er.n hafa fulla ástæðu til að ætla,
að þingstyrkur yrði fyrir málinu.
Ef það næði ekki fram að ganga,
yrði að taka því og héldi þá barátt-
an áfram með þjóðínni, sem
myndi sýna stuðning sinn við rík-
isstjórnarflokkana, sem styddu
frumvarpið óbreytt frá fyrsta
búningi þess,þótt siðaryrði.
Geir Hallgrímsson sagði það
ekki vera alveg Ijóst, með hvaða
frumvarpi ráðherrann hefði verið
að mæla. Hvort það væri frum-
varpið, sem nóttina áður hefði
verið samþykkt með 31 samhljóða
atkvæði í neðri deild, eða hið upp-
haflega frumvarp ríkisstjórnar-
ínnar.
Áþessum frumvörpum tveimur
væri töluverður munur. I fyrsta
lagi hefði 5 stiga söluskattshækk-
un verið felld út úr frumvarpinu í
neðri deild. I annan stað hefði
1!4% launaskattur, sem rynni í
rfkissjöð, verið felldur út, en 2%
til húsnæðismálanna verið látin
halda sér. Þá hefði verið sam-
þykktur 1500 milljóna niður-
skurður á fjárlögum og að lokum
lægi fyrir, að allar aðrar breyting-
artillögur Sjálfstæðisflokksins og
stjórnarandstöðunnar hefðu feng-
ið jafn mörg atkvæði og ríkis-
stjórnin hefði.
Ráðherra hefði ekki getið um,
hver afstaða ríkisstjórnarinnar
væri til málsins, eins og það nú
lægi fyrir. Rétt væri að ítreka, að
skýr meirihluti væri í neðri deild
fyrir niðurfellingu líó% iauna-
skattsins og enn skýrari meiri-
hluti fyrir niðurskurðartillögu
sjálfstæðismanna. Þar hefði sjálf-
ur forsætisráðherrann einnig
gengið í lið með stjórnarandstöð-
unni. Yrði því ekki trúað, að fjár-
málaráðherra fylgdi honum ekki
að málum.
Gangur þessa máls sýndi, að
ríkisstjórnina brysti alveg vald á
málum og til að tryggja framgang
þeirra. Bæri henni því að segja af
sér.
Þingmaðurinn vék nú að að-
draganda frumvarps ríkisstjórn-
arinnar. Hún hefði haft tímann
fyrir sér til að bera fram tillögur
sínar i kjarasamningunum. Jafn-
vel þó að hún hefði ekki hlýtt á
aðvaranir Sjálfstæðisflokksins
um þær skattabreytingar, sem
1 blaðinu í gær var greint frá
umræðum um frumvarp ríkis-
stjórnarinnar um skattkerfis-
breytingu, sem fram fóru í neðri
deild sl. miðvikudag fram að
kvöldmat. Hér fer á eftir frásögn
af umræðunum á kvöldfund inum.
Lárus Jónsson (S) tók fyrstur
til máls eftir fundarhlé og gerði
að umtalsefni nýja útreikninga
sérfræðinga ríkisstjórnarinnar,
sem sýndu, að tekjutapið vegna
tekjuskattalækkana yrði ekki
nema 1700 milljónir i stað 2900
milljóna, eins og rikisstjórnar-
þingmenn vildu halda fram. Það
væri því augljóslega gert ráð fyrir
heildarskattaíþyngingu með til-
lögum ríkisstjórnarinnar.
Þingmaðurinn kvaðst vilja
minna á, að fjármálaráðherrann
hefði, þegar hann var í stjórnar-
andstöðu, flutt tillögur um, að
skattvísitalan yrði miðuð við
breyttar launatekjur milli ára,
eða a.m.k. við aukningu fram-
færslukostnaðar. Ein af tillögum
sjálfstæðismanna gengi einmitt í
þessa átt.
Ragnhildur Helgadóttir (S)
kvað það vekja ugg, hve litlar
áhyggjur rikisstjórnin virtist hafa
af þvf, hver vilji þingsins væri.
Löngu áður en málið væri lagt
fyrir þingið væri tilkynnt, að það
væri til umræðu og athugunar úti
í bæ. Það væri auðvitað út af fyrir
sig i Iagi, en tvímælalaust ætti
einnig að gefa þinginu kost á að
tjá hug sinn til málsins, áður en
það væri sett i endanlegan búning
af hálfu ríkisstjórnarinnar.
Kvaðst hún áður hafa bent á ýmis
fleiri mál, sem einnig bæru vott
um lítinn skilning þessarar ríkis-
stjórnar á þingræðinu. Einnig
gerði hún að umtalsefni leiðara,
sem birzt hefði i Tímanum og
fjallað hefði um minnihluta-
stjórnir. Hefði í Ieiðaranum, sem
Þórarinn Þörarinsson hefði skrif-
að, verið margt afar einkenni-
legra skoðana. Þar hefði því t.d.
verið haldið fram, að þingræðið
nú krefðist þess einkum, að
stjórnarandstaða væri ábyrg.
Þetta hljómaði eíns og neyðaróp
— hróp á hjálp til stjórnarand-
stöðunnar. Slíkar hugleiðingar
um, að þingstyrkur skipti ekki
máli væru afar varhugaverðar.
Þingmaðurinn sagði, að fjár-
málaráðherra hefði gefið yfirlýs-
ingar um stuðning við sérsköttun
hjóna. Engar reglur um þetta efni
væru þó í frumvarpi ríkisstjórn-
arinnar. Kvaðst hún vilja mæla
með því kerfi, sem mælt væri með
í frumvarpi sjálfstæðismannanna.
Pétur Sigurðsson (S) ræddí
m.a. um þær staðhæfingar stjórn-
arsinna, að stjórnarandstæðingar
vildu ekki, að meirihlutinn réði
og væru andsnúnir lýðræðinu.
Hefðu þeir sagt, að samningarnir
millí ríkisstjórnarinnar og A.S.Í.
hefðu verið studdir samdóma af
A.S.Í. Þetta væri ósatt.
Ræddi hann nokkuð þær meiri-
hluta kosningar, sem tíðkast inn-
an A.S.Í. og yllu þvi, að fjölda
fulltrúa væri þar mjög misskipt
milli einstakra félaga. Kæmi m.a.
stærsta aðildarfélagið, Verzlunar-
mannafélagið, mjög illa út úr
þeim skiptum. Hvar hefði t.d.
lýðræðisást þeirra stjórnarsinna
verið, þegar þurfti hefði að fá
V.R. dæmt inn í A.S.Í.
Að lokum sagði þingmaðurinn,
að ekki væri nóg, að lítill meiri-
hluti í 30 manna nefnd A.S.Í.
gerði samþykkt, einkum ef litið
væri til kosningafyrirkomulags-
ins þar, til þess, að Alþingi væru
settir úrslitakostir.
Þörarinn Þórarinsson (F) sagði
hallann fyrir ríkissjóð verða 2,2
milljarða ef tillögur sjálfstæðis-
manna næðu fram að ganga og 1,2
milljarða ef tillögur Alþýðu-
flokksins yrðu samþykktar.
Sparnaðaraðferð sú, sem Sjálf-
stæðisflokkurinn legði til, væri al-
gjörlega röng. Þingið ætti ekki að
afsala sér völdum í hendur ríkis-
stjórnarinnar. Vel gæti komið til
greina að samþykkja einhvern
niðurskurð, en hann gæti þó ekki
úr þessu komið til fyrr en við gerð
næstu fjárlaga.
Lúðvík Jósepsson sjávarútvegs-
ráðherra mælti fyrir breytingar-
tillögu, sem hann flutti við frum-
varpið.
Matthías Á. Mathiesen (S) kvað
Þórarin ekki hafa gert sér grein
fyrir, á hvaða grundvelli tölur
sérfræðinga ríkisstjórnarinnar
byggðust.
Þá kvaðst hann vilja leggja á
það áherzlu, að ætlunin væri hjá
sjálfstæðismönnum, að fjár-
veitinganefnd gerði um það tillög-
ur til rikisstjórnarinnar, hvernig
niðurskurðinum á fjárlögunum
yrði háttað. Við 3. umræðu um
fjárlagafrumvarpið hefði
Matthías Bjarnason lagt til, að
jólaleyfi þingmanna yrði notað til
að gera tillögur um niðurskurð.
Þetta hefði ekki verið samþykkt
A FUNDI sameinaðs þings sl.
þriðjudag var samþykkt tillaga til
þingsályktunar um vinnu fram-
haldsskólanemenda við fram-
leiðslustörf á vetrarvertíð. Flutn-
ingsmenn tillögunnar voru þing-
menn Alþýðuflokksins, þeir Stef-
án Gunnlaugsson, Eggert G. Þor-
steinsson og Jón Armann Héðins-
son.
Nokkrar breytingar voru gerð-
ar á tillögugreininni í allsherjar-
nefnd sameinaðs þings, sem um
tillöguna fjallaði. Hljóðar hin
endanlega ályktun þingsins svo:
„Alþingi ályktar að fela ríkis-
stjórninni að láta athuga, hvort
af stjórnarsinnum. Þess vegna
yrðu orð Þörarins um, að hann
hefði vilja til að standa að niður-
skurði, ekki tekin alvarlega.
Bjarni Guðnason (Ff) sagði það
vera alvarlegast rið tillögur ríkis-
stjórnarinnar um 5 stiga hækkun
söluskattsins, að slík hækkun
hefði mikil verðbólguáhrif. Það
væri ólíklegt', að menn úr alþýðu-
stéttum styddu slíka söluskatts-
hækkun. Þetta fæli í sér hreina
uppgjöf af hálfu ríkisstjórnar-
innar.
Björn Pálsson (F) flutti síðustu
ræðu kvöldsins og lýsti persónu-
legum skoðunum sínum á málinu,
sem margar hverjar fóru hreint
ekki saman við skoðanir annarra
þingmanna. Mun Morgunblaðið
reyna að birta sérstaklega frásögn
af ræðu Björns síðar.
Að umræðu lokinni fór svo
fram söguleg atkvæðagreiðsla,
sem skýrt er frá á baksiðu blaðs-
ins í dag.
unnt reynist að haga árlegum
kennslutíma í framhaldsskólum í
verstöðvum á Suðvesturlandi og
annars staðar, þar sem skortur er
á mannafla til framleiðslustarfa á
vetrarvertíð, þannig, að þeir nem-
endur, sem á því hafa áhuga, geti
unnið skólanámsins vegna við slik
störf takmarkaðan tima í marz og
apríl.
Jafnframt stuðli rikisstjórnin
að því, að fjölbrautaskólar geti
hið allra fyrsta gefið nemendum
sinum kost á námsbrautum, þar
sem virk þátttaka í atvinnulífinu,
svo sem við fiskveiðar og fisk-
verkun á vetrarvertíð, sé mikil-
vægur liður í námi þeirra."
Framhaldsskóla-
nemendur við
framleiðslustörf