Morgunblaðið - 19.03.1974, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. MARZ 1974
19
Finnbjörn /1 "■ • l
!ís==í!í! ijiour, (jrlistrup
og sigurvegararnir
Kosningar til danska þingsins
fóru fram á si. hausti eins og
öllum er kunnugt. Sjónvarpið
sendi fréttamann til að fylgjast
með því. Eiður Guðnason varð
fyrir valinu og ræddi hann við
nokkra menn, þá eðlilega einnig
við „Spútnik" þeirra dönsku
þ.e.a.s. Glistrup.
Ekkert hefði verið eftirminni-
legt við það viðtal ef Eiður hefði
ekki borið með sér séríslenzk-
an og landlægan misskilning á
hugtakinu „sigurvegari“. En end-
ir viðtalsins var á þessa leið:
E3ður: Hvemig finnst þér nú að
vera sigurvegari dönsku kosning-
anna?
Glistrup: Ég er ekki sigurvegari
kosninganna.
Eiður: Ja, en þú varst annar.
Gl.: Já, þá er ég heldur ekki
sigurvegari.
Glistrup svaraði með augljósri
undrun og var nokkuð snúðugur,
svo E3ður sá þann kost vænstan
að slíta samtalinu.
Vel er hægt að skilja að frétta-
menn geti hlaupið á sig, ekki sízt
þegar það er haft í huga, að þessi
skilningur á hugtakinu „sigurveg-
ari“ i kosningum riður húsum í
dagblöðum landsins og einnig i
útvarpi og sjónvarpi, og i þeim
flokki og málgögnum hans, sem
bar sigur úr bytum i síðustu kosn-
ingum hér, Sjálfstæðisflokknum,
og þeir taka vitleysunni þegjandi
og hljóðalaust. Aðeins einn
frammámaður Sjálfstæðisflokks-
ins mótmælti, Jóhann Hafstein.
Sagðist hann ekki vera viss um
að þetta væri rétt og átti hann þar
við það óréttlæti að fela ekki
stærsta flokknum, myndun
stjórnar. En hann talaði hreint og
klárt út i tómið, ekki aðeins fyrir
andstæðingana, sem eðlilega þyk-
ir þetta góður skilningur, meðan
þeir eru minnihlutaflokkur, held-
ur einnig til stuðningsmanna
sinna í Sjálfstil., og er það ægi-
legast.
Þessi umræddi skilningur á
hugtakinu „sigurvegari" eða mis-
skilningur, er lfklega kominn
vegna óvænts fylgis Frjálslyndra
og vinstri manna.
Eftir síðustu alþingiskosningar
sagði Gylfi Þ. Gislason að úrslitin
væru krafa um vinstri stjórn.
Hvernig hann fékk þá útkomu er
ekki nokkur leið að koma auga á.
80—90% Framsóknarflokksins
eru hægri sinnað fólk og náttúr-
lega Sjálfstæðisflokkurinn. Það
gerir samanlagt um 70% atkvæða-
magns.
Ef þeir, sem tóku úrslit kosn-
inganna þannig, að einhverjir
minnihlutaf lokkar, sem fengu
óvænt fleiri atkvæði en búizt
hafði verið við væru „sigurveg-
arar, hvernig gátu þeir þá sætt sig
við, að Framsóknarflokknum var
faiin stjórnarmyndun? Ef fara
ætti eftir skilningi flestra um
„sigurvegara", þá er ekki nokkur
leið að koma auga á, hvernig
Framsóknarflokkurinn ætti að
standa fyrir myndun stjórnar.
Hann tapaði langmestu fylgi og
hefði ekki átt að koma þar nærri,
samkvæmt þeirra eigin túlkun.
Og svo tekið sé þá, sem réttara
var, eins og ætlast er til, I lýðræð-
isríki, þá var hann númer tvö en
ekki eitt og átti þar af leiðandi
annan rétt en ekki fyrsta.
Eftir siðustu kosningar hefur
Framsóknarflokkurinn, liklega
ekki um árabil, verið jafn hreinn
hægri flokkur. En eins og áður er
sagt tapaði hann flestum atvkæð-
um, ásamt Alþýðuflokknum. Það
voru þeir, sem töpuðu kosningun-
um. Og ef eitthvað er hægt að
fullyrða um það hvert atkvæði
fara, þá er það aldrei hægt, ef
ekki i síðustu kosningum. Fram-
sókn missti mest allt vinstra fylgi
sitt til Hannibalista, og eftir
stendur þögull meiri hluti hægri
sinnaðs framsóknarfólks (svona
fólks, sem ekkert mark á að taka á
eða taka tiltit til, samkv. fram-
komu misviturrar forystu fram-
sóknarmanna og allskonar minni-
hlutahópa.)
Sem dæmi um málaflokk sem
nokkuð skýrt kallar fram hvort
flokkur er hægri eða vinstri
flokkur er frumvarp Alþýðu-
flokksins um eignaupptöku vatna
og lands. Framsóknarflokkurinn
losnaði að vísu við að taka afstöðu
til hans, meðal annars vegna
skýrrar afstöðu Sjálfstæðisflokks-
ins, og svo líka vegna þess, að
kommúnistar sátu þegjandi hjá.
Vildu einfaldlega ekki að það
kæmi berlega i ljós, að í grúnd-
vallaratriðum átti Framsóknar-
flokkurinn samstöðu með Sjálf-
stæðisflokknum, en ekki með
kommúnistum. Og forustu fram-
sóknarmanna, svo að segja ein-
göngu með hægra fólk á bak við
sig, er falið að mynda stjórn og
þeir, trúir vitleysunni, elta þessa
vinstri menn, til að mynda með
þeim vinstri stjórn, sem voru þó
að enda við að segja skilið við
flokkinn. Þeir voru nú ekki að
hafa fyrir þvi að tala við sjálf-
stæðismenn eða kanna vilja
meirihluta Framsóknarflokksins.
Og er það ekki alltaf svo, að þegar
grunnurinn er skakkur, eykst
skekkjan því meir er frá lfður, og
hefur það sannast áþreifanlega i
sumum málum, eins og varnar-
málunum og frumvarpi Alþýðufl.,
sem áður er getið. Þetta er því
augljósara eftir því sem á kjör-
timabilið liður.
En hvernig stendur þá á því, að
framsóknarmönnum, sem eftir
þessu brenglaða, landlæga mati
eru þeir einu, sem ásamt Alþýðu-
flokknum, tapa kosningunum, er
falið að mynda stjórn?
Svarið er auðvitað, að með öðr-
um hætti er ekki hægt, án þess að
misbjóða lýðræðinu enn meir og
breiða yfir óréttlætið, að ná til
„SIGURVEGARANNA", þ.e.
frjálslyndra og vinstri manna, því
þeir hafa svo lítið fylgi, og trúr
vitleysunni gengur Ölafur Jó-
hannesson framhjá megin þorra
atkvæða eða kjósenda, til að
semja við „sigurvegarana". En
þeir voru „sigurvegarar", þ.e.
samtök frjálslyndra og vinstri
manna að mati blaða- og frétta-
manna, sem líklega hafa komið
þessum misskilningi fyrst á fram-
færi.
Nú er varla hægt að tala við
nokkurn mann, sem segir ekki að
fólkið hafi kosið þannig, þ.e. að
fólkið hafi viljað vinstri stjórn.
En þetta er ekki rétt. Fólkið kaus
ekki þannig. Það er einfaldlega
búið, með brenglaðri hugsun, að
gera þau atkvæði, sem eftir eru,
þannig að smáflokkur stendur
sem „sigurvegari" gegn margfalt
stærri flokkum, en þau eiga auð-
vitað að vera jafnrétthá. Þannig
að þeir eiga að ráða, sem flest
atkvæði hafa, hvort sem meiri
hluti er eitthvað breytilegur milli
kjörtímabila, eða ekki og megin
þorri kjósenda fylgir flokki sín-
um áfram.
Tökum dæmi: Ef flokkur hefði
haft 70% fylgi á bak við sig, en
annar 30%. Siðan eru kosningar
og nýr flokkur kemur fram.
Minni flokkurinn, sem hafði 30%
atkvæði heldur sfnu fylgi, en sá
nýi fær 18% og þykir auðvitað
gott hjá nýjum flokki. En stærsti
flokkurinn hefur enn 52% at-
kvæða. Hver á að fara með stjórn?
Auðvitað sá, sem mest fylgi hefur
meðal kjósenda. Nú segja ein-
hverjir: „Þetta er nú svo auðskil-
ið, að ekki ætti að bjóða fólki
uppá slík skrif."
En hvað á að halda? um leið og
dæmið liggur ekki eins ljóst fyrir,
er gengið á lagið og allar lýðræðis-
reglur brotnar og búnir til „sigur-
vegarar", sem eru þó minnstir
allra. Sem sagt, gengið framhjá
megin þorra allra íslendinga, en
starblínt á flokk, sem fékk meira
fylgi en búizt hafði verið við. Það
var það eina. Þó að einn eða tveir
menn skjóti óvænt upp kolli, eiga
þeir ekki að ráða ferðinni fyrir
alla hina.
Kommúnistar og ýmsir at-
kvæðalausir einstaklingar, sem
kalla sig vinstri menn voru fljótir
að koma auga á möguleika þessa
skilnings á hugtakinu „sig-
urvegari". T.d. til framdráttar
burtvísun hers úr landi og um
leið þessum skilningi á þungu at-
kvæði. Tökum dæmi um þungt
atkvæði: Helgi Sæmundsson og 38
ungir kratar, sem sagt mjög þung
og veigamikil 39 atkvæði. 17
starfsmenn Árna Magnússonar-
stofnunarinnar og hópur nem-
enda i Hamrahlíðarskóla um 40
talsins og enginn yfir tvitugt. En
létt atkvæði eru auðvitað öll á
hægri væng, svo sem: Sjálfstæðis-
flokkurinn allur og, að áliti Ölafs
R. Grímssonar, er ekkert að
marka 42.500 atkvæði, sem safnað
var á fyrstu vikum söfnunarinnar
„Varið land“. Þetta getur sá skjá-
hrafn tekið upp í sig, þrátt fyrir
10 ára baráttu til að ná á sitt vald
Fél. ungra framsóknarmanna i
Reykjavik, en til þess þyrfti hann
um 50—60 atkvæði en þeim hefir
honum ekki tekizt að af la.
Og svo við höldum áfram með
samanburðinn, þá er Alþýðu-
flokkurinn allur auðvitað miklu
léttari en þessir 39 hugsuðir með
Helga Sæm.
Um kommúnistana í Alþýðu-
bandalaginu þarf ekki að ræða.
Þeir eru svo „ákaflega" og
„fjarskalega" gáfaðir og snjallir
þess vegna þyngstir allra og sam-
kv. eigin mati ættu þeir fyrir
löngu að vera búnir að taka, einir,
við stjórnartaumum álslandi.
En því er ekki að leyna, að með
nýtilkominni aðstöðu sinni i rfkis-
fjölmiðlunum tveim eru þeir iðn-
ir við að nota þessa einfeldninga,
málum sínum til framdráttar, og
þá fyrst og fremst f varnarmáiun-
um. Og er þá þessum „atkvæða-
rniklu" mönnum komið á fram-
færi útvarps og sjónvarps, gegn
mönnum, sem hafa lang mest
fylgi á bak við sig eða eru fulltrú-
ar atkvæðamagns svo skiptir tug-
um þúsunda.
MENNTAMÁLARAÐ tslands
hefur samkvæmt fjárlögum tæp-
ar 10 milljónir kr. til ráðstöfunar
á árinu 1974. Fjárhagsáætlun
ráðsins liggur nú fyrir og hefur
það sent frá sér fréttatilkynn-
ingu, þar sem greínt er frá þvf,
hvernig fyrirhugað er að verja
þessu fé:
Bókaútgáfa Menningarsjóðs
fær 3 millj. kr. til sinnar starf-
semi. Bókaútgáfunni er ætlað það
hlutverk að gefa út ýmis rit, sem
nauðsynleg eru, en seljast ef til
vill ekki hratt, og nægir til skýr-
ingar að benda á orðabækur og
sérfræðirit. Utgáfustefna
Menningarsjóðs birtist f Ars-
skýrslu Menntamálaráðs hverju
sinni. --
Til kvikmyndagerðar skal verja
1 millj. kr. Þetta er í þriðja sinn,
sem auglýst er fé til styrktar kvik-
myndagerð: Fyrst voru 500 þús.
kr. veittar í því skyni, þá 650 þús.
kr. og nú reyndist unnt á hækka
upphæðina í 1 millj. kr. vegna
sérstakrar fjárveitingar Alþingis
f þvf skyni.
Alltaf hafa stjórnendur þátta
lag á því að kynna og fjalla um
varnarmál, þó annar þátttakand-
inn hafi ekkert umboð eða ekki
eitt einasta atkvæði á bak við sig,
þannig að eiginlega muni þarna
sáralitlu og sigurinn sé svo gott
sem f höfn fyrir hernámsandstæð-
inga.
Tvö ágæt dæmi um þessa upp-
stiltingu var að heyra f útvarps-
þáttum nýverið, þar mættust þeir
Ölafur Ragnar Grimssdn, Styrmir
Gunnarsson, Hörður Einarsson og
Dagur Þorleifsson.
Hörður Hnarsson, einn þeirra
manna, sem á örskömmum tíma
hafa safnað yfir 50 þús. undir-
skriftum fyrir „Varið land,“ og
Dagur Þorleifsson, blaðrari á
sorpblaði, atkvæðalaus með öllu.
Styrmir Gunnarsson, ritstj.
Morgunblaðsins fyrir hönd Sjálf-
stæðisflokksins, og Ólafur Ragnar
Grfmsson, sem eins og áður sagði
hefur innan við 50 atkvæði á bak
við sig, ef hann hefur þá nokkuð.
Ég ætla að sleppa því að ræða um
þá fyrri.
En það er fróðlegt að rifja upp
feril Ólafs og vinnubrögð hans og
þeirra örfáu atkvæða, sem hann á,
(en ætli þau séu fleiri en 40—50)
og baráttu þeirra við að ná völd-
um í F.U.F. og koma málum sin-
um á framfæri.
En svo ólíklegt sem það er, kast-
ar sú hávaðasama barátta ljósi á
það, hvers vegna Framsóknar-
flokkurinn stendur eins ráðþrota
og ábyrgðarlaus í varnarmálun-
um eins og öllum lfðum er ljóst.
„Opnar og heiðarlegar umræður
hefur skort.“ Þessa fjálglegu
setningu lét Ölafur R. Grimsson
sér um munn fara í útvarpsþætti.
Það vantar ekki vandlætinguna,
og sperringinn.
En hvernig væri að Ólafur lýsti
heiðarlega vinnubrögðum sínum
við að korn^ ályktun um varnar-
málin f gegn um þing Framsókn-
arflokksins. Hafði hann upp há-
værar kröfur þar um opin og heið-
arleg vinnubrögð? Eða læddi han
málinu í gegn um þingið íkrafti
þess, að hann samdi tillögur, sem
lagðar voru fyrir þingið, sem
starfsmaður þingsins og Fram-
sóknarflokksins og fylgdi því allt
til þess að lesa prófarkir í prent-
smiðju. Og tillögurnar um varnar-
Dvalarstyrkir listamanna verða
10 talsins, hver að upphæð 96 þús.
kr. Þessir styrkir hafa verið mjög
eftirsóttir og komið að góðum not-
um fyrir listamenn, sem fara til
útlanda að efla sig í andanum.
Til „Listar um landið“ skal
verja 700 þús. kr. Trúlega er það
þó of lágt áætlað samanborið við
siðasta ár, en þá var varið i sam-
vinnu við félagsheimilasjóð u.þ.b.
1400 þús. kr. Von er til þess á
þessu ári, að „List um landið"
standi undir sér að verulegu leyti
vegna fenginnar reynslu. Tónlist-
armenn hafa sýnt þeirri menning-
arstarfsemi aukinn áhuga undan-
farið. Er nú unnið að ýmiss konar
hljómleikahaldi vfðs vegar um
landið.
Tónlist með plötuútgáfu að
markmiði tekur til sfn 400 þús.
kr. þetta árið. Það verður þá
þriðja platan í hljómplötuútgáfu
Menningarsjóðs. Því fé verður út-
hlutað seinna á árinu.
Samkvæmt lögum ber Mennta-
málaráði að úthluta fé til fræði-
málin voru svo orðfáar, að furðu
gegnir um svo alvarlegt mál. En
Ölafur beið síns tima. Fyrst átti
að samþykkja og svo átti að taka
málið fyrir og blása það upp i
krafti þess, að auðvitað getur eng-
inn ábyrgur frammámaður Fram-
sóknarflokksins viðurkennt að
hafa ekki hugsað um hvað þeir
voru að gjalda jáyrði við, og sitja
svo f þessu svikaneti Ol. R. Grims-
sonar.
Ólafur Ragnar sagði f áður-
nefndum útvarpsþætti, að hann
tryði þvi ekki, að Framsóknar-
flokkurinn sviki þá yfirlýsmgu
ÞINGS framsóknarmanna um, að
herinn færi á kjörtimabilinu.
Hann tekur sérstaklega fram, að
yfirlýsingin sé fram komin á
þingi framsóknarmanna og lætur
það sjaldan í ljós eða knýr ekki
eins fast á um, að rikisstjórnin
standi við stefnuyfirlýsingu sfna
um sama mál, sem er svo til orð-
rétt, samhljóða yfirlýsingu, sem
.samþykkt var á þinginu. Menn
taki eftir þessu. Hann nýr forust-
unni um nasir svik við þingið f
krafti þess og i vissu fyrir því, að
forustan getur ekki viðurkennt
fyrir alþjóð, að hún hafi sofið á
verðinum í því máli, sem varðar
öryggismál landsins, af mönnum,
sem ekkert fylgi hafa innan fram-
sóknarflokksins. Eru einungis
starfsmenn vegna fyrirgangs og
hávaða, en hafa ekki verið kosnir
til neinna trúnaðarstarfa af hin-
um almenna kjósanda i Fram-
sóknarflokknum.
Alþjóð hefur heyrt hvernig
framsóknarmenn deila nú, um
orðalag tillögunnar um brottför
varnarliðsins. Ólafur Jóhannes-
son heldur dauðahaldi í hálmstrá
útúrsnúninga, þó að allir, sem á
annað borð skilja fslenzku, geti
ekki fengið annað út en að varn-
arliðið eigi að fara á kjörtímabil-
inu. En Ólafur R. Grímsson er
ósköp sár yfir að hafa ekki orðað
tillöguna enn skýrar og er argur
sjálfum sér.
Ferill núverandi rikisstjórnar
sýnir, að hægri menn mega ekki
sýna neinn undanslátt. Það er
ekki nóg að vinna vel fyrir kosn-
ingar. Þeir verða af fullri einurð
að krefjast réttar sins eftir hverj-
ar kosningar eins og þeim ber
hverju sinni. Annað er ábyrgðar-
leysi, það hafa varnarmálin kast-
að skýru ljósi á
manna og náttúruvísindamanna.
A fjárlögum er nú um að ræða 800
þús. kr. fjárveitingu.
Til annarrar menningarstarf-
semi er áætlað að verja 800 þús.
kr. og koma þar til ýmsar ófyrir-
sjáanlegar fjárþarfir einstaklinga
og/eða hópa.
Bókamarkaður Menningarsjóðs
fer þessa dagana út um land og
verður á Ráðhústorginu á Akur-
eyri dagana 16.—17. marz. Helg-
ina þar á eftir verður bókamark-
aður á Egilsstöðum, Höfn á
Hornafirði og Neskaupstað. Um
mánaðamótin er fyrirhugaður
markaður á Isafirði, Sauðárkróki
og Blönduósi. Þar verða mættir
forsvarsmenn útgáfunnar til þess
að kynna starfsemi fyrirtækisins.
Sumar eldri bækur eru nú senn á
þrotum.
I vor kemur Arsskýrsla ráðsins
fyrir árið 1973 út, en þar verður
gerð ítarleg grein fyrir starfsemi
Menntamálaráðs það árið og sagt
frá hugmyndum, sem eru í deigl-
unni.
Fjárhagsáætlun Menntamálaráðs 1974:
TÆPAR10 MILL J. KR.
TIL MENNINGARMÁLA