Morgunblaðið - 12.06.1974, Blaðsíða 14

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 12. JUNl 1974
Valgerður Dan, Kjartan Ragnarsson, Sigurður Karlsson og Helgi Skúlason. Steindór Hjörleifsson og Guðmundur Pálsson
Leikfélag Reykjavíkur:
Selurinn____
hefur________
mannsaugu
Höfundur: Birgir Sigurðs-
son □ Leikmynd: Jón Þór-
isson Q Leikstjóri: Eyvind-
ur Erlendsson.
Selurinn hefur mannsaugu
er, eins og ég sé það, tákn-
rænt leikrit í raunsæisstíl.
leikrit um mannlífið í íslenzku
nútímaþjóðfélagi, þjóðfélagi
samkeppni og mikillar eftir-
sóknar eftir efnalegum gæð-
um, um það, sem getur
korpið fyrir manneskjuna,
hvernig manneskjan getur
orðið í þeim hráskinnsleik.
Kostir verksins — sem eru
miklir, því þetta er gott leikrit
— felast aðallega í því, að
raunsæi þess er hversdags-
legt, einfalt og sterkt, nógu
sterkt til að láta verkið rísa í
einfaldleik sínum og hvers-
dagsleik og verða að dæmi-
leik um íslenzkt mannllf í
dag.
Það gerist ekki
Leikstjórinn, Eyvindur Er-
lendsson, ríður verkið á slig,
leysir kosti þess upp I þunga,
væmna, viðklígjandi tilfinn-
ingasósu, sem ég sé ekki
betur en sé andstæð verkinu.
En af því við erum á íslandi,
þar sem samkvæmir leik-
stjórar með hugmyndir eru
fágætir, þá verður að segja
það Eyvindi til hróss, að
hann heldur sinni stefnu,
spennir verkið vel inn í þessa
sýn sína og því vil ég ekki
fella neinn harðan dóm yfir
honum sem leikstjóra, líklega
hefur hann sem slíkur skap-
andi þörf í ákveðna átt, sem
hann hefur ekki ráðið við að
beina frá þessu verki. Eftir
þessa sýningu gæti ég
hugsað mér, að það lægi vel
fyrir Eyvindi Erlendssyni að
sviðsetja ævintýraleik fyrir
fullorðið fólk, verk með mikl
um skáldskap og góðum
boðskap.
Um einstaka leikendur
ætla ég ekki að vera marg-
orður, sýningin ervel unnin I
þeim anda, sem leikstjórinn
hefur blásið í hana, en verkið
sjálft streitist á móti, reyndar
eru hlutar þess misjafnlega
vel til þess fallnir að standa á
móti oki leikstjórans og auð-
vitað finnast mér þeir hlutir
beztir, þar sem það tekst að
nokkru — þar sem það tekst
ekki er varla við leikarana að
sakast.
Fórnarlömb lífsgæðakapp-
hlaupsins, hjónin Hanna og
Hans, eru prýðilega leikin af
þeim Guðrúnu Ásmunds-
dóttur og Guðmundi Páls-
syni. Hanna er hversdagsleg
kona, bitur og óánægð yfir
því að hafa ekki peninga milli
handanna eins og annað
fólk, en þurfa í þess stað að
vinna sem gangastúlka á elli-
heimili, af því að hún er gift
manni, sem hefur reist sér
hurðarás um öxl. Guð-
mundur Pálsson leikur
sveitamanninn, sem flúið
hefúr á mölina, aðstæður eru
ekki góðar, hann er klaufsk-
ur, ógæfulegur, persónan
verður mjög lifandi í túlkun
Guðmundar.
Fulltrúar þeirra, sem eru
ofan á í þjóðfélaginu, eru
Doddi, hinn slyngi, myndar-
legi og velkomni gestur að
nægtaborði velferðarinnar,
smár, huglaus og siðslævð-
ur, vel leikinn af Pétri Einars-
syni. í þeim hópi ersérkenni-
legur peningamaður, undar-
legt sambland af fölskum
hátíðleika og slægð refsins,
sem Steindór Hjörleifsson
leikur í kostulegu gervi.
Fulltrúar hinnar stritandi
alþýðu, þeirra, sem bera
kerfið uppi, eru náungarnir á
verkstæði Hans, Þjófurinn,
sem Helgi Skúlason leikur
eins vel og hann getur innan
hins setta ramma. Höfundur-
inn leggur þessum manni í
munn margar góðar setn-
ingar og líklega túlkar hann
viðhorf, sem er höfundinum
kært — og það viðhorf hefði
Lelkllst
eftir ÞORVARÐ
HELGASON
getað komið skarpar og
naktar fram, ef leikstjórinn
hefði ekki hengt á orð hans
þung lóð síns sérstæða
smekks og þau því oft hnigið
niður í ofannefnda sósu. Sig-
urður Karlsson leikur einfald-
an algjöran kerfisþræl og
tekst vel. Kjartan Ragnarsson
er ungi verkamaðurinn og
um leið fulltrúi hinnar leit-
andi æsku, sem finnur til
andúðar á kerfinu — og því
neistar á milli þegar hann sér
Systu, uppeldissystur Hans,
sem er komin að vestan með
stjúpmóður sinni, sem þarf
að fara í rannsókn. Þessi
stúlka er samkvæmt mínum
leshætti textans ákveðin
stúlka, hún segir það sem
hún meinar kalt Það skal
viðurkennt, að hún er ekki of
skýr í texta leikritsins, en ég
get ekki betur séð en að þau
fáu orð, sem höfundur notar
til að lýsa henni, bendi í allt
aðra átt en leikstjórinn lætur
hana fara. Leikstjórinn gerir
hana að tilfinningasömum
hálfálfi, sem talar suður í
Reykjavík með bergmál blá-
grýtisfjalla Vestfjarðakjálkans
í rómnum! Það hefði farið
betur, ef persónan hefði
verið túlkuð sem manneskja,
sem hefur valið, manneskja,
sem vill ekki vera í Apalandi,
vísvitandi. Valgerður Dan er
hlýleg og Ijúfleg stúlka,
röddin mjúk og ríkari af til-
finningu en kulda og því auð-
veld bráð fyrir tilætlanir Eyv-
inds Erlendssonar — en hún
verðurekki sökuð um það.
Móðirin er i höndum Þóru
Borg. Móðirin er, hún hefur
ekkert að segja, hún er Ijúf
og gæzkufull manneskja. í
náttúrlegrí leikstíl með eðli-
legum hraða hefði verið auð-
veldara að taka við henni.
Leikmynd Jóns Þórissonar
skilar ekki nógu skarplega
gildinu: hús þeirra hjóna,
hálfkarað, en þó með harð-
viðarinnréttingu.
Tónlist Áskels Mássonar
lét kunnuglega í eyrum.
Þorvarður Helgason.
Sigríður E. Magnúsdóttir
og Jónas Ingimundarson
Einhver hefdi haldið, að það
væri að bera í bakkafullan lækinn
að auglýsa tónleika í þann mund,
sem Lístahátíð í Reykjavík var
rétt hafin. Én það gerðu þau
Sigríður E. Magnúsdóttir og |
Jónas Ingimundason, og héldu
sína tónleika upp á eigin spýtur í
Eélagsstofnun Stúdenta á sunnu-
daginn var fyrir fullu húsi og við
hinar beztu móttökur. A efnis-
skránni voru lög úr ýmsum áttum,
innlend og erlend, flest litlar hug-
dettur, en þar að auki eínn mikill
lagaflokkur, Sígaunalög Dvoráks.
Hefði maöur gjarnan viljað heyra
meir af sliku, t.d. ineiri Strauss.
Þau fluttu nefnilega þrjú lög eftir
Riehard Strauss, hvert öðru
voldugra, og í einu þeirra,
Morgen, fékk pianistinn tækifæri
til að músísera sem töluvert sjálf-
stæður einstaklmgur, og sýndi
Tðnllst
eftir ÞORKEL
SIGURBJÖRNSSON
hann, að það gat hann vel. Þarna
heyrði undirritaður líka í fyrsta
skiptið tvö lög eftir þau Skúla
Halldórsson og Jórunni Viðar,
Völvan kvað eftir Skúla og Kall
sat undir kletti eftir Jórun'ni. Það
var skemmtilegt.
Tónleikarnir báru þess merki í
alla staði, að hér voru engir við-
vaningar á ferð. Þau Sigríður og
Jónas hafa undanfarið haidíð tón-
leika víða um land, og má mikið
vera, ef þetta framtak þeirra
skákar ekki allri annarri viöleitni
til „listar um landið ", hvað tón-
leikafjölda snertir. Þau voru full-
komlega örugg og samæfð, léku
sér að viðfangsefnunum af huga
og hjarta. Samtíningur laganna
spannaði mikla breidd, frá ein-
földustu vöggulögum upp i
dramatísk átök. Kunnáttu sína og
hæfileika sýndu þau ekki með
einstökum glansnúmerum, held-
ur gátu þau gefið þessu margvis-
lega og sundurleita efni sam-
felldan heildarsvip. Það er gaman
að heyra, þegar fólk kann svona
vel til verka, kann að dvelja við
.að, sem máli skiptir í „frásögn-
inni” og hraða sér yfir auka-
atriðin. Þetta kunnu áheyrendur
líka vel að meta, og hefðu sumir
þeirra mátt ráða, hefðu þau
Sigríður og Jónas orðið að endur-
taka hér um bil hvert lag.
Þetta voru f.vrstu opinberu tón-
leikarnir í Eélagsstofnun
stúdenta við Hringbraut. 1 ljós
kom, að salurinn hefur öll skil-
yrði til að vera ágætur tónleika-
salur. Hann er hæfilega „lifandi ",
Dálitlar tilfæringar þarf lfklega
samt að gera, og við fyrstu kynni
virðast þær tilfæringar aðallega
þurfa að vera fyrir augað — og
það ekki miklar.