Morgunblaðið - 12.06.1974, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 12, JUNl 1974
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10 1 00.
Auglýsingar Aðalstræti 6, simi 22 4 80.
Áskriftargjald 600,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasolu 35,00 kr. eintakið.
Neyðarástand
hjá húsbyggjendum
Iupphafi þings í októ-
bermánuði sl. lögðu all-
ir þingmenn Sjálfstæðis-
flokksins fram þingsálykt-
unartillögu um útfærslu
fiskveiðilögsögunnar í 200
sjómílur fyrir lok yfir-
standandi árs. Þingsálykt-
unartillaga þessi kom til
fyrstu umræðu um miðjan
nóvember og var að um-
ræðunni lokinni vísað til
utanríkisnefndar. 1 utan-
ríkisnefnd var tiliagan um
útfærslu í 200 sjómílur til
meðferðar mánuðum sam-
an og ítrekað gengu full-
trúar Sjálfstæðisflokksins í
utanríkisnefnd eftir því, að
hún hlyti þar jákvæða af-
greiðslu. Hinn 30. apríl var
sérstaklega óskað eftir því,
að fundur yrði haldinn í
utanríkisnefnd hið allra
fyrsta til að afgreiða tillög-
una og að hún fengi
fullnaðarafgreiðslu á Al-
þingi. En vinstri flokkarnir
beittu meirihluta valdi
sínu í nefndinni til þess að
svæfa tillöguna og
hindruðu þar með, að Al-
þingi samþykkti útfærslu í
200 sjómílur fyrir lok þessa
árs.
Þessi afstaða vinstri
flokkanna til tillögu sjálf-
stæðismanna er aðeins eitt
dæmi af mörgum um
tregðu þeirra við að standa
að útfærslu í 200 sjómílur
nú. Þegar áskorun 50 for-
vígismanna í sjávarútvegi
um útfærslu í 200 jnílur
kom fram í júlímánuði
1973 kom strax í ljós, að
hún hlaut engan hljóm-
grunn hjá vinstri flokkun-
um og nokkru síðar hóf
Þjóðviljinn herferð til þess
að ófrægja forvfgismenn
200 mílna áskorunarinnar.
Tregða vinstri flokkanna
við að samþykkja útfærslu
í 200 sjómílur er þeim mun
furðulegri, sem skilyrði
eru nú tvímælalaust hag-
stæðari til útfærslu í 200
sjómílur en þau voru
haustið 1972 til útfærslu í
50 sjómílur. Nú eru 50 míl-
ur hvergi á dagskrá, en
fylgi við 200 sjómílna efna-
hagslögsögu hefur vaxið
jafnt og þétt, jafnvel hjá
höfuðandstæðingum okkar
í landhelgismálinu, Bret-
um, og allar líkur eru á, að
200 míiurnar hljóti nægi-
legan meirihluta á hafrétt-
arráðstefnunni, sem hefst í
Venezúela síðar í þessum
mánuði.
Sjálfstæóisflokkurinn
hefur markaó skýra stefnu
í útfærslu fiskveiðilögsög-
unnar. Það er stefna
flokksins, að fiskveiðilög-
sagan verði færð út í 200
sjómílur fyrir árslok 1974.
Fyrir þeirri stefnu mun
Sjálfstæðisflokkurinn
berjast í þeim kosningum,
sem nú standa fyrir dyr-
um, og útfærsla í 200 sjó-
mílur er eitt af höfuðmál-
um þessara kosninga. Það
ætti að verða okkur íslend-
ingum hvatning til þess að
nota nú þann byr, sem er í
landhelgismálinu, með því
að færa út í 200 sjómílur,
Fullkomið neyðarástand
ríkir hjá húsbyggjend-
um þessa dagana vegna
þess, að vinstri stjórnin
hefur vanrækt að tryggja
Húsnæðismálastjórn nægi-
legt fé til lánveitinga. Sam-
kvæmt venjum Húsnæðis-
málastjórnar áttu 1229
húsbyggjendur að fá út-
borguð seinni hluta lán í
maí og júní í ár. Þeir hafa
ekki fengið eyri og engin
svör fengið um það,
hvenær þessi lán verði
greidd út. En að sjálfsögðu
hafa þessir húsbyggjendur
miðað fjárhagsráðstafanir
sínar við, að þeir fengju
seinni hluta lánin greidd á
þeim tíma, sem venja hef-
ur verið.
Þá ríkir fullkomin óvissa
um það, hvort hægt verður
að veita fyrri hluta lán til
þeirra, sem eiga rétt á
þeim í ár,'þar sem engir
peningar eru fyrir hendi,
og vinstri stjórnin hefur
engar ráðstafanir gert til
þess að útvega fjármagn til
þeirra lánveitinga. Er tal-
ið, að byggingasjóð vanti
nú um 1300 milljónir króna
til þess að standa undir
að vaxandi áhyggjur eru
meðal fiskifræðinga um
ástand fiskstofnanna á Is-
landsmiðum.
svipuðum lánveitingum og
á síðasta ári.
í janúarmánuði sl. lagði
Húsnæðismálastjórn til, að
lánin yrðu hækkuð úr 800
þús. í 1060 þús. Nú er kom-
inn 12. júní og enn hefur
félagsmálaráðherra ekki
staðfest þessa hækkun lán-
anna, þannig að í dag eru
þau í raun 800 þús. kr. Ef
ián Húsnæðismálastjórnar
hefðu fylgt hækkun bygg-
ingakostnaðar, eins og þau
gerðu í tíð Viðreisnar-
stjórnar, ættu þau i dag að
nema 1,4 milljónum króna,
sem er 640 þúsund króna
hærri upphæð en þau
nema um þessar mundir.
Þetta öngþveitisástand í
húsnæðismálum er aðeins
eitt dæmi af mörgum um
þá ringlureið, sem ríkir í
f jármálum þjóðarinnar. En
ástandið f húsnæðismálum
kemur að sjálfsögðu harð-
ast nióur á þeim stóra hópi
af ungu fólki, sem er að
vinna að því að koma sér
upp þaki yfir höfuðið og
hefur treyst á lán frá Hús-
næðismálastjórn í því
skyni.
Færum
út í 200 mílur
Jóhann Hafstein:
„Það er misskilningur,
ef menn halda , að
Islendingar hafi yfirvegað
að ganga úr NAT0.”
Það var eitt sinn haft eftir
Asgeiri Asgeirssyni, forseta Is-
lands, í viðtali við erlent blað
eftirfarandi:
„Eins og veröldin er í dag.
getur enginn einangrað sig og
ekki heldur Island. Það er mis-
skilningur, ef menn halda, að
íslendingar hafi yfirvegað að
ganga úr Nato. Við liggjum um
miðja vegu í miðjarðarhafi Ivð-
ræðisins, í miðju Atlantshafi, á
leiðinni milli tveggja heims-
álfa, sem þurfa að vinna saman
að málstað lýðræðisins. Þess
vegna getum við Islendingar
ekki staöið f.vrir utan.“
Ör.vggis- og varnarmál eru
jafnan höfuðmál hverrar þjóð-
ar, hvers sjálfstæðs ríkis, og
skapa því tilverurétt með sjálf-
stæði og frelsi borgaranna.
Þetta hefur Islendingum orðið
æ ljósara nú eftir nær þriggja
ára valdaferíi hinnar svoköll-
uðu vinstri stjórnar, þar sem
Framsóknarflokkurínn hefur
haft stjórnarforystu og sam-
vinnu við kommúnista, sem þó
raunverulega hafa ráðið ferð-
inní og skipað málum eftir sínu
höfði.
Ein siðustu varnaðarorð
Bjarna heitins Benediktssonar
fyrir hið sviplega andlát árið
1970 voru þessi:
„Þrátt fyrir, og þó öllu frem-
ur vegna þess, hversu vel hefur
tekizt til með að halda friði í
þessum heimshluta frá því að
Atlantshafsbandalagið var
stofnað, þá er um þessar mund-
ir gerð hörð hríð að bandalag-
inu. Þeir, sem hafa hug á auk-
inni ásælni og vilja ryðja
„sósíalistískri byltingu" braut,
leggja sig fram um upplausn,
eða að minnsta kosti lömun
bandalagsins. Þessir menn
hyggjast skapa skilyrði í Vest-
ur-Evrópu fyrir sams konar at-
burðum og urðu með valdatöku
kommúnista í Tékkóslóvakíu á
árinu 1948 og aílur með innrás
þeirra 1968 (og enn mætti
minna á innrás þeirra í Ung-
verjaland árið 1956). Á meðan
þessi hugsunarháttur er jafn
magnaður, og hann nú er, þá
væri það óðs manns æði fyrir
Íslendinga að hverfa úr
Atlantshafsbandalaginu eða
slaka á vörnum landsins.
Ekkert bendtr til þess, að á
síðari árum hafi dregið úr þýð-
íngu varna á íslandi fyrir ná-
granna okkar. Þvert á móti hef-
ur stóraukin sókn Sovétmanna
á úthöfin aukið þýðingu Islands
frá því sem áður var. Fyrir Is-
land sjálft hafa varnír auðvitað
úrslitaþýðingu. Eða hví skyldi
Island eitt allra þjóðanna geta
verið óvarið og opið fyrir öllum,
er það vilja hremma? Ef menn
vilja halda sjálfstæði verða
þeir nokkuð til þess að vinna.
Óþægindi þau, sem af vörnum
leiða, eru og sináræði miöaö við
þær hættur, sem varnarleysi
mundi samfara."
Þessi víðvörunarorð Bjarna
Benediktssonar voru í fyllsta
samræmi við margar fyrri orð-
ræður hans, sérstaklega af til-
efni þess, að við sögðum við
inngöngu í Atlantshafsbanda-
lagið, að við vildum ekki hafa
hér her ,,á friðartímum '.
Um þetta segir Bjarni löngu
seinna:
„En siðan eru viðhorfin gjör-
samlega breytt, nú er það kom-
ið i ljós, að styrjöld hlýtur að
hafa í för með sér slíka gereyði-
leggingu, að það er tiltölulega
litils virði að vera að tala um,
hvað eigi að gera, eftir að
styrjöldin hefur brotizt út. Alla
áherzlu verður að leggja á, að
það, sem á allt annað hlýt-
ur að skyggja, er að leggja
sitt fram til þess, meðan
hið geigvænlega ástand ríkir,
sem nú er f.vrir höndum, að
koma í veg fyrir, að nokkur
þori að leggja til nýrrar árás-
ar“.
Menn skilja nú æ betur, að
það, sem öllu máli skiptir, ekki
sízt fyrir hinar litlu þjóðir, er
að varðveita friðinn. I ófriði
getur enginn lifað i friði. Litlu
Eystrasaltsríkin þrjú: Eistar,
Lettar og Litháar, reyndu öll
þessi grimmu örlög í síðustu
styrjöld. Þessar sex milljónir
manna voru kúgaðar af Rúss-
um, og ekki aðeins einstakling-
ar, heldur heilar þjóðir voru
fluttar nauðungarflutningum
til Síberíu eða í aðrar Gulagher-
búðir. Eftir að Rússar og Þjóð-
verjar höfðu svo samið sín á
milli um þessi mál 1939, varð
raunin sú, að Baltnesku löndin,
eða Eystrasaltsríkin þrjú, voru
knúin til að samþykkja
rússneskar herstöðvar í löndum
sínum vegna þess, að því er þá
var sagt, að annars væri yfir-
vofandi, að Englendingar og
Frakkar brytu á þeim hlutleysi
þeirra með því í upphafi ófrið-
arins að ryðjast inn um dönsku
sundin og sigla eftir endilöngu
Eystrasalti þar sem Þjóðverjar
höfðu þá öll ráð.
Menn skilja nú betur en áður,
að það er mikilsverðara en
nokkru sinni fyrr, að komið
verði í veg fyrir heimsstyrjöld
og varnir hins frjálsa heíms
verði svo öruggar, að enginn
árásaraðili ætli sér þá dul að
hefja atlögu gegn honum. En
Island á ekki aðeins sinn hlut
undir vernd Bandaríkjanna og
vináttu hinna vestrænu lýðræð-
isríkja, heldur verður það
einnig, ef það vill lífi og frelsi
halda, að leggja sitt fram ásamt
hinum voldugu og stóru, til
þess að varðveita heimsfriðinn.
Það, sem öllu máli skiptir og er
lang veigamest fyrir hinar
minnstu þjóðir, er, að þannig sé
um hnútana búið, að sérhver
friðelskandi þjóð leggi sitt af
mörkum til að koma í veg fyrir,
að nokkur þori að leggja til
nýrrar árásar.
Bjarni Benediktsson minnti
Islendinga oft á þessi sannindi
og sagði eitt sinn:
„Eftir að hin nýju, ógurlegu
vopn komu til sögunnar, flug-
vélarnar, sem hægt er að senda
frá flugvölium innan úr miðj-
um löndum, eldflaugar, sem
hægt er að skjóta frá eldflauga-
stæðum, sem eru fyrir hendi
þegar i dag, þá er hægt að hefja
styrjöld svo að segja gersam-
lega fyrirvafalaust. Þess vegna
er sá fyrirvari, sem um var tal-
að 1949 (þ.e. „á friðartímum")
og við þá í góðri trú gerðum ráð
f.vrir, nú gersamlega úr sög-
unni. — Því er það lika út af
fyrir sig gagnslaust að segja, að
við viljum vera i Nato, í
Atlantshafsbandalaginu, en við
viljum ekki vera í bandalaginu
á þann veg, sem nú skiptir höf-
uðmáli, að leggja okkur fram til
þess, að heimsfriðurinn geti
haldizt, til þess að mynda þann
hlekk i varnarkeðjuna, að árás-
araðili þori síður að leggja út í
þá eyðileggingu, sem af nýrri
heimsstyrjöld mundi leiða."
Það er og verður þungamiðja
málsins að standa með hinum
vestrænu lýðræðisríkjum i sér-
hverri athöfn, ráðstöfun, sem
að því lýtur að viðhalda friðn-
um og koma í veg fyrir, að
árásarríki geti á nýjan leik
hafið styrjöld með geigvæn-
legri afleiðingum en nokkru
sinni fyrr.