Morgunblaðið - 16.10.1974, Blaðsíða 1

32 SIÐUR
201. tbl. 61. árg.
MIÐVIKUDAGUR 16. OKTÓBER 1974
Prentsmiðja Morgunblaðsins.
Herinn heitir
frelsi á Spáni
Kissinger í hópi olfufursta sem hann ræddi við f ferðinni.
B j artsýni eftir
för Kissingers
Rabat, 15. október. AP.
HENRY Kissinger utanrfkisráðherra hélt heim-
leiðis frá Rabat f Marokkó f dag og þar með lauk
sjö daga ferð hans til Miðausturlanda f þvf skyni að
flýta fyrir nýjum friðarviðræðum israelsmanna og
Araba.
Kissinger sagði í Rabat eins og á fyrri viðkomu-
stöðiun f ferðinni, að hann hefði orðið var við
jákvæða afstöðu til friðar f Miðausturlöndum og
kynnt Hassan II konungi skoðanir sfnar. Kon-
ungurinn skýrði Kissinger frá viðræðum, sem
hann hefur átt til undirbúnings fundi æðstu
manna Araba í Rabat 24. október.
Madrid, 15. október. AP.
YFIRMAÐUR spænska hersins
gaf f skyn f dag, að herinn mundi
styðja aukið frjálsræði f spænsk-
um stjórnmálum þegar Juan
Carlos prins tæki við af Francisco
Franco þjóðarleiðtoga.
Hermálaráðherra stjórnarinn-
ar, Francisco Coloma Gallegos
hershöfðingi, sagði í ræðu, sem úr
mátti lesa mikilvægar pólitískar
vfsbendingar, að spænski herafl-
inn væri „sameinaðri en nokkru
sinni fyrr“. Síðan sagði hann:
„Og hann (herinn) er reiðubú-
inn til þess að rýmka þau mörk,
Gheorghiu
og Larsen
eru nú jafnir
Manila, 15. október. AP.
FLORIN Gheorghiu frá Rúmenfu
vann skák sfna f nfundu umferð f
dag og er f efsta sæti með Bent
Larsen frá Danmörku á alþjóða-
skákmótinu á Filippseyjum.
Rúmeninn sigraði Yair Kraid-
man frá Israel í 35 leikjum og er
því með 5'á vinning eins og
Larsen, sem gerði jafntefli í sinni
skák.
Evgeni Vasiukov frá Rússlandi
er einn í öðru sæti með 5 vinn-
inga, en skák hans og Lajos Port-
isch frá Ungverjalandi fór i bið
eftir 42 Teiki.
Ljubomir Ljubojevic frá Júgó-
slavíu vann Eugene Torre frá
Filippseyjum í 38 leikjum. Hann
er í þriðja sæti með 4V5 vinning
ásamt Helmut Pfleger frá Vestur-
Þýzkalandi og Lubomir Kavalek
frá Bandaríkjunum.
sem lögin hafa ákveðið, og á þessu
hvílir tilveruréttur hans.“
Hershöfðinginn gaf þessa
óvenjulegu yfirlýsingu með prins-
inn sér við hlið f borginni
Zaragoza i norðausturhluta lands-
ins.
Hann sagði: „Spánn veit, að
heraflinn sem nú er undir forystu
þjóðarleiðtogans (Franco) og
verður á morgun undir forystu
konungsins, byggir á grundvelli
förðurlandsins allan áhuga sinn á
því að verja það, sem er varanlegt
og sama eðlis, og sömuleiðis allan
viðbúnað sinn í því skyni."
Að svo háttsettur yfirmaður og
nátengdur Franco allan sinn feril
skuli gefa slfkar opinberar yfir-
lýsingar er talið táknrænt fyrir
mikla stjórnmálavakningu, sem
hefur átt sér stað á Spáni á und-
anförnum vikum og á sér enga
hliðstæðu.
Höfundar ritstjórnagreina og
dálkahöfundar kalla prinsinn,
sem Franco tilnefndi konung fyr-
ir fimm árum, helztu vonina um
að friðsamleg valdaskipti geti orð-
ið þegar einræðisstjórn Francos
lýkur.
Her til Boston?
Boston, 15. október. AP.
FRANCIS W. Sargent ríkisstjóri
bað Ford forseta f dag að senda
herlið til Boston vegna kynþátta-
óeirðanna þar og bað yfirmann
Þjóðvarðliðsins að kalla út varð-
liðið.
Hann sagðist mundu senda
Þjóðvarðliðið út á götur Boston ef
forsetinn drægi að svara og óeirð-
irnar héldu áfram. Áður höfðu
sjö særzt í óeirðum f gagnfræða-
skóla.
Embættismenn, sem eru í fylgd
með Kissinger, höfðu áður skýrt
frá þvf, að utanrfkisráðherrann
hefði tryggt samþykki Egypta-
lands, Jórdanfu, Saudi-Arabíu og
Alsírs við samningaviðræður stig
af stigi við ísraelsmenn. Sýrland
er eina landið, sem sagt er, að hafi
tekið dræmt í þessa tillögu.
„Við vonum, að fundur æðstu
manna Araba muni stuðla að
lausn þessara mála,“ sagði Kiss-
inger.
„Eins og ég hef áður sagt fer ég
aftur til þessa heimshluta eftir
fund æðstu manna til þess að
athuga með hvaða ráðum megi
stuðla að því, að friðarvonirnar
fái áþreifanlega mynd,“ bætti
hann við.
Lesa má milli lfnanna í síðustu
yfirlýsingum utanrfkisráðherr-
ans, að hann gerir ráð fyrir því, að
hófsamir Arabaleiðtogar sigrist á
andstöðu herskárra ríkisstjórna
eins og stjórna Líbýu og Iraks
gegn friðsamlegu samkomulagi.
Arabafundurinn getur ráðið úr-
slitum um ráðstafanir þær í
friðarátt, sem Kissinger ræddi í
ferðinni. Samkvæmt góðum heim-
ildum gerir Kissinger ráð fyrir
nýjum brottflutningi ísraels-
Siæmt útlit í Hull
FRED Peart, sem líklega gegnir
áfram embætti landbúnaðar- og
fiskimálaráðherra f stjórn Harold
Wilsons f Bretlandi, er væntan-
legur til Hull á næstunni til við-
ræðna um alvarlega erfiðleika,
sem við er að strfða f brezkum
sjávarútvegi.
Peart ákvað að fara f þessa
heimsókn eftir viðræður, sem
hann átti um heigina við einn af
þremur þingmönnum Hull, James
Johnson.
manna og nýjum samningavið-
ræðum deiluaðila.
Aður en Kissinger fór frá Kaíró
hét Anwar Sadat forseti því að
tryggja stuðning við bráðabirgða-
samkomulag á Arabafundinum og
kvaðst „mjög bjartsýnn" á að það
tækist.
Brezkir útgerðarmenn hafa að-
varað stjórnina um, að vegna
hækkandi tilkostnaðar og lækk-
andi aflaverðs séu horfur í brezk-
um sjávarútvegi ískyggilegar.
Johnson er formaður fiskimála-
nefndar Verkamannaflokksins og
er sagður vilja fund i nefndinni
jafnskjótt og þingið verður aftur
kallað saman eftir kosningarnar í
síðustu viku. Hann mun vilja
meiri upplýsingar áður en nefnd-
in hvetur til þess, að ráðstafanir
verði gerðar.
Vojinalilé tekur
gildi í Angóla
Lissabon, 15. október. AP.
VOPNAHLÉ tók gildi f Angola f
dag er hreyfíngar skæruliða féll-
ust á að hætta innbyrðis átökum
og hef ja viðræður um lokaáfanga
sjálfstæðis landsins.
eru MPLA (Alþýðuhreyfingin til
frelsunar Angola) ogUnita (Sam-
tökin til frelsunar Angola).
MPLA og Unita sömdu um
vopnahlé í fyrrasumar.
Nóbelsverðlaun veittfyrir uppgötvan-
ir um plastiðnað og uppruna alheimsins
Portúgalska fréttastofan Lusi-
tania tilkynnti þetta og sagði,
að samkomulag hefði orðið um
vopnahlé f Kinshasa í Zaire í við-
ræðum Fontes Pereira de Melo
hershöfðingja, sérlegs sendi-
manns Portúgalsforseta, og Hold-
en Roberto, leiðtoga Þjóðfrelsis-
fylkingar Angola. (FLNA).
Strfðið í Angola, auðugustu ný-
lendu Portúgala, hófst fyrir 13 og
hálfu ári. Eftir byltingu hersins í
Portúgal 25. apríl hétu nýju vald-
hafarnir í Lissabon því að veita
nýlendum sínum sjálfs-
ákvörðunarrétt.
Sams konar samkomulag og nú
hefur tekizt í Angola hefur þegar
náðst í Guineu og Mozambipue.
Innbyrðis valdadeila þriggja
frelsishreyfinga hefur torveldað
samninga um frelsi Angola. Land-
ið er augugt af kopar og olíu,
frjósamt landbúnaðarland og eitt
sinn talið „önnur Brasilía".
Þjóðfrelsisfylking Robertos er
elzta frelsishreyfingin en hinar
Stokkhólmi, 15..okt. AP,
BANDARÍSKUR braut-
ryðjandi í efnafræði, Paul
J. Flory, sem gerði grein
fyrir sameindakeðjum og
lagði grundvöllinn að plast-
iðnaði nútímans, hlaut
Nóbelsverðlaunin í efna-
fræði i dag.
Nóbelsverðlaunin í eðlis-
fræði voru veitt tveimur
brezkum útvarpsstjörnu-
fræðingum, sem hafa kann-
að uppruna alheimsins, Sir
Martin Ryles og Antony
Hewish, við hina frægu
Cavendishrannsóknarstofu
Cambridge-háskóla.
Ryle er 56 ára gamall og kom
einnig til greina við veitingu
verðlaunanna í fyrra. Hewish er
aðstoðarmaður hans og sex árum
yngri.
Sænska akademían segir í rök-
stuðningi sinum, að þeim séu
veitt verðlaunin í viðurkenn-
ingarskyni fyrir brautryðjenda-
rannsóknir í útvarpsstjörnu-
fræði — Ryle fyrir athuganir sin-
ar og uppfinningar, einkum í sam-
bandi við uppbyggingu sjónauka-
kerfa, og Hewish fyrir mikilvæg-
an þátt sem hann átti i þvi að
tifstjörnur fundust.
Ryle og Hewish hafa fundið
upp fullkomnar aðferðir, sem
hafa gert þeim kleift að leysa
ýmsar ráðgátur samfara því
hvernig stjörnur deyja og breyt-
ast í fyrirbæri, er kallast hvitir
dvergar, nevtrónustjörnur, tif-
stjörnur, kvasar og ósýnilegar
svartar holur í geimnum.
Vegna sifellt fullkomnari að-
ferða Nóbelsverðlaunahafanna
getur reynzt mögulegt að komast í
samband við hugsanlegar vits-
munaverur á öðrum hnöttum.
Verðlaunahafinn í efnafræði,
Paul J. Flory, er prófessor við
Stanford-háskóla og hefur
stundað rannsóknir sinar i fjóra
áratugi.
Hann er brautryðjandi jðferða,
sem hafa gert plastiðnaði nútím-
ans kleift að framleiða allt frá
regnkápum upp í tungllendingar-
tæki.
Flory fær verðlaunin í viður-
kenningarskyni fyrir „grund-
vallarafrek, bæði fræðileg og
verkleg, í eðlisfræðilegri efna-
fræði stórra sameinda“.
Flestar algengustu plastvöiur
en einnig liffræðileg efnasam-
bönd eins og eggjahvítuefni, trjá-
kvoða, gúmmí og kjarnsýra sam-
anstanda af þessum sameindum.