Morgunblaðið - 16.10.1974, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 16. OKTÓBER 1974
Rockefeller fær
traustsyfirlýsingu
frá Ford forseta
Washington, 18. október. AP.
NELSON A. Rockefeller nýtur
fyllsta stuðnings Fords forseta
sem varaforseti og forsetinn „ber
fyllsta traust til ráðvendni Rocke-
fellers“ að því er talsmaður Hvfta
hússins sagði f dag.
Lýst var yfir þessu þegar
Robert C. Byrd, varaleiðtogi
demókrata f öldungadeildinni
hafði sagt, að bðk um Arthur J.
Goldberg „minnti býsna mikið á
vélabrögð, sem voru höfð í
frammi á Nixontfmanum."
Hugh Scott, leiðtogi
repúblikana í deildinni kvað það
hins vegar lýsa veglyndi hjá
Rockefeller að taka á sig ábyrgð-
ina á útgáfu bókarinnar, sem
Laurance bróðir hans kostaði.
Ron Nessen blaðafulltrúi sagði,
Námskeið fyrir
rjúpnaskyttur
Eins og undanfarin 8 ár gengst
Hjálparsveit skáta f Reykjavfk
fyrir námskeiði f meðferð átta-
vita og landabréfa fyrir rjúpna-
skyttur og ferðamenn. A nám-
skeiðum þessum verða einnig
veittar upplýsingar um ferðafatn-
að og ferðabúnað almennt.
Ætlunin er að halda 2 nám-
skeið, ef næg þátttaka fæst. Hið
fyrra verður 23.—24. október n.k.
en hið sfðara 30.— 31. október.
Hvort námskeið er 2 kvöld.
Fyrra kvöldið er meðferð áttavita
og landabréfa kennd og notkun
æfð innandyra. Síðara kvöldið er
veitt tilsögn í ferðabúnaði og síð-
an farið í stutta verklega æfingu
rétt út fyrir bæinn. Þátttakendum
verður ekið til og frá æfingasvæð-
inu í bifreiðum H.S.S.R. Nám-
skeiðin verða haldin í Ármúla-
skóla, Ármúla 10—12 og hefjast
kl. 20.00 bæði kvöldin. Þátttöku-
gjald er kr. 300,00. Nánari upplýs-
ingar er hægt að fá f Skátabúð-
inni við Snorrabraut, sími 12045.
Þar liggur einnig frammi þátt-
tökulisti fyrir þá, sem ætla að
taka þátt í námskeiðinu.
að hann fengi ekki séð, að Ford
þyrfti að hafa áhyggjur af því, að
uppljóstranir um gjaf ir Rockefell-
ers þyrftu að hafa neikvæð áhrif
að staðfestingu tilnefningar hans
í þinginu.
Nessen var spurður um símtal
Rockefellers við Ford á laugar-
daginn um gjafirnar og fjárhags-
stuðning Laurance bróður hans
við útgáfu fjandsamlegrar bókar
um Arthur Goldberg fyrrum
hæstaréttardómara, sem bauð sig
fram gegn Rockefeller í ríkis-
stjórakosningunum í New York.
Nessen sagði, að viðbrögð for-
setans 'væru þau, að „slfkar bar-
áttuaðferðir væru hörmulegar"
en hann teldi, að Rockefeller
hefði sýnt hver afstaða hans væri
til slfkra baráttuaðferða þegar
hann neitaði því, að hann hefði
komið nálægt útgáfu bókarinnar
en tók á sig alla ábyrgð á útgáfu
hennar og bað Goldberg afsökun-
ar.
„Jafnvel þótt Rockefeller ríkis-
stjóri hafi ekkert vitað um bók-
ina,“ sagði Nessen, „dáist forset-
inn að honum fyrir að taka á sig
ábyrgðina og biðjast opinberlega
afsökunar og forsetinn ber fyllsta
traust til ráðvendni Rockefell-
ers.“
— Hið opinbera
Framhald af bls. 13
kaupið með lagaboði og banna
fyrirtækjum að reikna þær inn í
framleiðslu sfna, rétt eins og
gamla stjórnin. Enda er ólíklegt
að hagfræðiskoðanir Ólafs
Jóhannessonar hafi breytzt
nokkuð við að fara, að eigin sögn,
nauðugur úr sænginni með
kommúnistum yfir í bólið hjá
erkióvininum — íhaldinu.
En þessi ríkisstjórn er rétt eins
og aðrar ríkisstjórnir alveg skýr á
einu. Það er það að ríkið skuli
hafa sannvirði fyrir sína þjón-
ustu, hvað svo sem öðru líður.
Innblásnir leiðarar í Morgun-
blaðinu um nauðsyn þess að taka
upp nýskipun verðlagsmála,
breyta ekki þeirri staðreynd að
fjölmörg einkafyrirtæki eru nú
rekin með tapi af þvf að hið
dæmalausa apparat, verðlags-
nefnd, hreinlega afgreiðir ekki
mál eða fellir órökstudda úr-
skurði, sem taka ekki mið af stað-
reyndum. Þetta tap bætir þeim
enginn, öfugt við opinberu fyrir-
tækin. Þessu til stuðnings hefur
verið tekin saman eftirfarandi
tafla um verðlagsþróun ýmissa
vörutegunda og þjónustu
1965—1974.
Er það tilviljun að vfsitölur
þessarar opinberu þjónustu eru
27 prósent hærri en vísitölur vöru
og þjónustu einkafyrirtækjanna?
Hverjir eru leiðandi í verð-
hækkunum? Hverjir eru látnir
spara og tapa?
12.10.1974.
Halldór Jónsson.
Prestar f æra Skál-
holtsskóla gjöf
AÐALFUNDUR Hallgrímsdeild-
ar Prestafélags Islands var hald-
inn í Reykholti 22. og 23. septem-
ber. Aðalmál fundarins var „Lýð-
háskóli kirkjunnar í Skálholti".
Framsögumaður var séra Heimir
Steinsson, rektor skólans.
Fundurinn samþykkti ályktun,
þar sem fagnað er þeirri endur-
reisn og uppbyggingu, sem orðið
hefur f Skálholti og lýst yfir ein-
dregnum stuðningi við störf Lýð-
háskólans þar. Þá samþykktu
prestar Hallgrfmsdeildar að færa
Skálholtsskóla gjöf í tilefni
vfgslu hins nýja skólahúss hinn 6.
Norðmenn ræða
við V-Þjóðverja
um 50 mílurnar
Bonn, 15. október. NTB.
NORSK sendinefnd undir forsæti
Jens Evensen ráðuneytisstjóra
ræddi f dag við Josef Ertl, land-
búnaðarráðherra Vestur-Þýzka-
lands, og vestur-þýzka sérfræð-
inga i fiskveiðimálum.
Evensen er kominn til Bonn til
þess að skýra ástæðurnar fyrir
þeim áformum Norðmanna að
banna veiði erlendra togskipa
innan nýrrar 50 mílna fiskveiði-
lögsögu til þess að vernda fisk-
stofna.
Heildarafli Vestur-Þjóðverja á
þeim miðum er nýja fiskveiðilög-
sagan nær til nam í fyrra 40.000
lestum og var aðallega lax og
þorskur.
' Norska nefndin kom frá Kaup-
mannahöfn sem var fyrsti áfanga-
staður á ferð hennar til nokkurra
Vestur-Evrópulanda vegna fyrir-
hugaðrar útfærslu landhelginnar.
I kvöld átti nefndin að halda
áleiðis til Brtissel til viðræðna við
fulltrúa framkvæmdastjórnar
Efnahagsbandalagsins um út-
færsluna.
Vill búa í Sviss
Lucerne, Sviss,
10. október Reuter.
október og til að undirstrika
stuðning sinn við skólann.
Á fundinum flutti séra Jón
Einarsson í Saurbæ erindi um
séra Hallgrím Pétursson og af-
stöðu hans til dauðans. Var erind-
ið flutt í tilefni 300 ára ártíðar
séra Hallgríms á þessu hausti.
I tengslum við fundinn mess-
uðu prestar Hallgrímsdeildar á
nokkrum kirkjum í Borgar-
fjarðarprófastsdæmi ofan Skarðs-
heiðar.
Hallgrímsdeild hefur nú i
undirbúningi að gefa út úrval
prédikana eftir séra Þorstein
Briem, fyrrverandi ráðherra og
prófast, sem var formaður félags-
ins fyrstu 15 árin. Er útgáfa bók-
arinnar áformuð hinn 3. júlí n.k.,
en þann dag verða liðin 90 ár frá
fæðingu séra Þorsteins.
Stjórn Hallgrímsdeildar Presta-
félags íslands skipa nú: Séra Jón
Einarsson, Saurbæ, formaður,
séra Hjalti Guðmundsson, Stykk-
ishólmi, ritari, séra Jón Kr. Is-
feld, prófastur Búðardal, gjald-
keri.
Ford sigraði
Washington, 15. október. AP.
FORD forseti vann í dag fyrsta
sigur sinn I fyrstu deilum sfnum
við þingið þegar fulltrúadeild-
inni tókst ekki að hnekkja neit-
unarvaldi hans gegn frumvarpi,
sem hefði svipt Tyrki hernaðarað-
stoð.
Til þess að hnekkja neitunar-
valdinu þurfti tvo þriðju atkvæða
og á skorti 16 atkvæði.
Ný lestrarbók
Ut er komin hjá Ríkisútgáfu
námsbóka Lestrarbók handa 5.
bekk grunnskóla.
Gunnar heitinn Guðmundsson,
fyrrv. skólastjóri, og Tryggvi
Gíslason skólameistari völdu efni
bókarinnar. Hún er 214 bls. í
demy-broti, með 34 teikningum
eftir listamanninn Árna Elfar.
Efnið í þessa lestrarbók handa
11 ára börnum var einkum valið
til að vekja athygli á bókmennt-
um er fjalla um börn í ólíku um-
hverfi og við breytilegar aðstæð-
ur.
SOVÉZKI rithöfundurinn Ana-
toli Levitin-Krasnov, sem fékk
leyfi til að flytjast búferlum frá
Sovétrfkjunum til Israel hefur
ákveðið að setjast að f Sviss. Bíð-
ur hann eftir svari frá stjórnvöld-
um við þeirri beiðni.
Levitin-Krasnov var í tíu ár í
fangelsi vegna skrifa sinna. Hann
er sagnfræðingur að menntun.
Það kostaði rithöfundinn mikla
fyrirhöfn að fá leyfi til að fara frá
Sovétríkjunum. Eiginkona hans
er þar enn. Honum hefur boðizt
að flytja fyrirlestra við Utrecht-
háskólann í Hollandi og við ýmsa
skóla í Bandaríkjunum.
Kvenfélag Kópavogs
þakkar ráðherra
EFTIRFARANDI tillaga var sam-
þykkt einróma á fundi f Kven-
félagi Kópavogs og hefur verið
send menntamálaráðherra.
„Fundur í Kvenfélagi Kópa-
vogs, haldinn í Félagsheimilinu
fimmtudaginn 3. okt. 1974, sendir
Vilhjálmi Hjálmarssyni mennta-
málaráðherra bestu kveðju og
þakkar honum þá ákvörðun að
veita ekki vín í veislum ráðunejd-
is síns.“
— 490 millj. tap
Framhald af bls. 32
stakra greina verslunarinnar,
kemur f ljós, að smásöluverslunin
tapar mjög verulega eða 490 millj.
kr. Árið 1973 nam tap hennar 60
millj. kr. Arið 1972 var hinsvegar
hagnaður, sem nam 17,6 millj. kr.
og árið 1971 var hagnaðurinn
212,3 millj. kr. Miðað við breyttar
aðstæður eftir álgningarlækkun-
ina má reikna með halla upp á
1.072 millj. kr. á ársgrundvelli.
Hagnaður smásöluverslunar f
hlutfalli við veltu hefur breyst úr
1,8% árið 1971 í + 1,3% árið 1974.
Könnunin leiðir einnig í ljós, að
tap á almennri heildverslun verð-
ur væntanlega 41 millj. kr. í ár.
En á ársgrundvelli miðað við nú
verandi aðstæður má búast við
halja upp á 359 millj. kr. Á sfðasta
ári nam hagnaður heildverslunar
126 millj. kr. og árið 1972 124,3
millj. kr. Árið 1971 var hagnaður
upp á 173,1 millj. kr. Hagnaður
heildverslunar í hlutfalli við
veltu hefur lækkað úr 2,2% árið
1971 niður í -s-0,2% í ár.
Þá er reiknað með, að hagnaður
bifreiðaverslunar aukist úr 69 -
millj. kr. frá fyrra ári í 247
millj.kr. Ef mið er tekið af breytt-
um aðstæðum eftir álagningar-
lækkunina yrði hagnaðurinn 156
millj. kr. á ársgrundvelli. Hagnað-
ur í bifreiðaverslun árið 1972 var
100,2 millj. kr. og árið 1971 nam
hann 78,6 millj. kr. Hagnaður bif-
reiðaverslunar í hlutfalli af veltu
er nú 3,4%, en var 1,8% í fyrra,
3,2% árið 1972 og2,6% árið 1971.
Hagnaður í byggingavöruversl-
un er áætlaður 127 millj. kr. á
þessu ári, en var 76 millj. kr. í
fyrra. Árið 1972 var hann 26,6
millj. kr. og árið 1971 nam
hagnaðurinn 34,3 millj. kr. Þegar
miðað er við aðstæður eftir álagn-
ingarlækkunina er gert ráð fyrir,
að hagnaður f byggingavöruversl-
un sé 65 millj. kr. á ársgrundvelli.
Hagnaður byggingavöruverslunar
I hlutfalli við veltu er nú 2,9%, en
var 2,8% f fyrra, 1,5% árið 1972
og 2,2% árið 1971.
— Hljóðgjafi
Framhald af bls. 32
Jón Jónsson í samtalinu við Mbl.
Hann sagði ennfremur, að stofn-
uninni hefði borizt vitneskja um
tilvist þessa tækis, og væri nú í
athugun hvaða möguleika það
gæfi og hvort hægt væri að fá
slfkt tæki með stuttum fyrirvara.
Þá sagði Jón, að í byrjun nóvem-
ber gæfist gott tækifæri til að afla
upplýsinga um þetta mál, þegar
4—5 helztu hvalasérfræðingar á
norðurslóðum halda með sér fund
í Reykjavík. A þann fund kemur
m.a einn helzti sérfræðingur
heimsins f hljóðum hvala.
„Það verður ekki gripið til
neinna sprengjuaðgerða fyrr en
þessi mál liggja ljós fyrir, enda
mikilvægast að finna ráð, sem
nota má í framtíðinni til að hrekja
háhyrningana burtu frá rek-
netunum. Við kunnum ekki neina
skýringu á þessu fyrirbæri, sem
ekki er þó nýtt. Þetta var algengt
vandamál þegar reknetaveiðar
voru stundaðar hér fyrr á árum,
og einnig frá grálúðuveiðum fs-
lenzkra báta fyrir austan land. Þá
átu háhyrningarnir grálúðuna af
önglunum og skildu hausana eina
eftir,“ sagði Jón Jónsson.
— Rjúpur
Framhald af bls. 32
Þá sfmaði Sigurður P. Björns-
son fréttaritari Mbl. á Húsavfk
eftirfarandi í gær: „Hæg suðlæg
átt hefur verið nkjandi hér alla
síðustu viku, og gaf þvf vel til
rjúpnaveióa, sem hófust f morg-
un. 1 hretunum, sem gerði í síð-
asta mánuði, töldu menn sig sjá
töluvert af rjúpu, en nú með góða
veðrinu hefur hún fært sig til
fjalla, forðað sér frá veiðibráðum
skyttum. Margir fóru héðan til
rjúpna í morgun, og var veiði
mjög misjöfn. Bezta veiðin var á
Reykjaheiði, og fékk Jón B.
Gunnarsson 41 rjúpu, en margir
voru með innan við 10 stykki.“
Staðan í
11. skákinni
ÞEGAR 11. einvfgisskák Karpovs
og Kortsnojs fór f bið eftir 41.
leik hvíts var staðan sem hér
segir:
Hvftt: Kortsnoj: Kf2, Hc3, Bd4,
Rd2, a3, c5, e4, g3, h2;
Svart: Karpov: Kd7, Ha5, Bd5,
Bf8, a7, f3, f6, g7, h7;
Áframhald skákarinnar
varð. 41. — Bc6 (biðleikurinn),
42. Kxf3 — Ke6, 43. Ke3 — Ha4,
44. Hb3 — g6, 45. Kd3 — a6, 46.
Be3 — Bb5, 47. Kc2 — f5, 48. exf5
— gxf5, 49. Bf2 — Bg7, 50. He3 —
Kd7 (f þessari stöðu bauð Karpov
jafntefli, sem Kortsnoj hafnaði),
51. Hf3 — Ke6, 52. He3 — Kd7,
53. Hf3 — Ke6, 54. Kb3 — h5, 55.
He3 — Kd7, 56. Rf3 — Bf6, 57.
Hel — f4, 58. Re5 — Kc8, 59. Rf7
— fxg3, 60. Rd6 — Kd7, 61. hxg3
Hg4,62. Rxb5 — axb5, 63.Hhl —
Kc6, 64. Hxh5 — Bd4, 65. Bxd4 —
Hxd4, 66. Hg5 — He4, 67. g4 —
Ha4, 68. Kb2 — Hf4, 69. Kc2 —
Hf2, 70. Kc3 — Hf3, 71. Kd4 —
Hf4, 72. Ke5 — Ha4, 73. Hg8 —
Hxa3, 74. g5 — Kxc5, 75. g6 —
Hg3, 76. Hc8 — Kb4, 77. Kf6 —
Hf3, 78. Ke6 — Hg3, 79. Kf7 —
Ka3, 80. g7 — jafntefli.
Mótmæla
verðhækkunum
MORGUNBLAÐINU hefur borizt
fréttatilkynning frá Félagi járn-
iðnaðarmanna, þar sem mótmælt
er hinum öru verðhækkunum.
Ennfremur segir, að stjórn félags-
ins hafi ákveðið að segja upp gild-
andi kjarasamningum.
— Níræð
Framhald af bls. 20
um fallegustu og gagnsömustu
býlum hins nýja tíma.
Þorbjörn lést árið 1942 i júlí-
mánuði. Sigurður Kristinn, sonur
þeirra, tók við búinu og sat áfram
jörðina. En laust var við, að Þór-
dís léti deigan síga með störf eftir
það. Áfram hefir hún unnið fram
á þennan dag, þótt nú sé nokkuð
dregið úr, sem von er til, enda
aldurinn orðinn hár.
Eftir lát manns sfns dvaldi Þór-
dís ýmist í Neðranesi, þar sem
hún hafði lifað sín athafnamestu
ár. Þar var hún Iöngum á vegum
sonar sfns. Eða hún dvaldi hér í
Reykjavík á vegum dóttur sinnar.
Nú fyrst í sumar fór hún á Dvalar-
heimilið f Borgarnesi.
Þau Neðraneshjón, Þórdís og
Þorbjörn, áttu barnaláni að
fagna. Börn þeirra eru þessi:
Sigurður Kristinn, bóndi í Neðra-
nesi, kvæntur Jórunni Jóhanns-
dóttur frá Fellsöxl, Þórdís, gift
Guðmundi Hjartarsyni, seðla-
bankastjóra, og Halldór, yfirsaka-
dómari, kvæntur Hildi Páls-
dóttur.
Nú í dag situr hinn níræði
heiðursgestur á búinu í Neðra-
nesi og fagnar þar gestum.
R.J.
— Saltfiskur
Framhald af bls. 32
myndu t.d. ferðast um Norður-
Brasilíu, en þangað hafa íslend-
ingar selt lítið af saltfiski, enn-
fremur munu þeir fara um hin
gömlu markaðssvæði S-Brasilíu.
Þá er gert ráð fyrir, að komið
verði til Puerto Rico, Honduras,
Panama og jafnvel Kúbu.
Árið 1972 fóru þeir Tómas Þor-
valdsson og Valgarð Ólafsson í
söluferð til landanna við Kara-
bíska hafið og gaf sú ferð sæmi-
legan árangur. Lönd Mið- og
Suður-Ameríku kaupa mikið af
saltfiski á ári hverju, og með þess-
ari ferð núna er vonazt til, að
Islendingar geti aukið hlutdeild
sína á þessum markaði. Sagði
Tómas, að allur saltfiskur, sem
við seldum til þessara landa, væri
þurrfiskur, en framleiðsla Islend-
inga á þurrfiski hefur aukizt að
undanförnu, enda er það miklu
verðmætari vara en blautfiskur-
inn.