Morgunblaðið - 16.10.1974, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 16. OKTÓBER 1974
fólk — fólk — fólk — fólk
1
Þórhallur D. Krístjánsson fyrir framan noieiayrnar
Reksturskostnaðurinn
hækkar örar en verðlagið
Rætt við Þórhall D. Kristjánsson,
hótelstjóra á Höfn í Hornafirði
EITT myndarlegasta hótel
landsins, utan Reykjavfkur, er
á Höfn f Hornafirði, en hótelið,
sem hefur gistirými fyrir 70
manns var reist 1966 og stækk-
að aftur 1970. Eigendur þess og
hótelstjórar eru þeir Þórhallur
D. Kristjánsson og Árni
Stefánsson. Nú eftir að hring-
vegurinn var formlega opnaður
hefur viðkoma ferðamanna á
Hornafirði margfaldast, og sagt
er að yfir 40 þúsund ferðamenn
hafi komið við á Höfn f sumar.
Af þessum sökum, var eðlilega
gífurlega mikið að gera á hótel-
inu, „en við þurfum enn miklu
fleirí ferðamenn yfir vetrar-
tfmann,“ sagði Þórhallur D.
Krístjánsson, þegar blm.
Morgunblaðsins ræddi við
hann fyrir stuttu, yfir kaffi-
bolla á hótelinu.
„Þótt sumir segi, að hingað
hafi komið 40 þúsund ferða-
menn í sumar,“ segir Þórhall-
ur, „þá vil ég vera varkár og slá
ekki fram neinni tölu, en eitt er
víst að ferðamannastraumur-
inn margfaldaðist, og það kom
ekkí aðeins hótelinu til góða,
heldur öllum þjónustufyrir-
tækjum á staðnum. Því miður
varð útkoman á hótelinu sú,
hvað nýtingu snertir, að aðeins
var fullt f tæpa tvo mánuði eða
frá 15. júní til 15. ágúst. Nú bar
miklu meira á íslenzkum ferða-
mönnum en áður og að sama
skapi dró úr komu erlendra
ferðamanna. Fjölmargar ferða-
skrifstofur höfðu pantað gist-
ingu fyrir erlenda ferðamanna-
hópa s.l. vetur, en þessar pant-
anir voru svo afpantaðar þegar
leið á sumarið."
Hringvegurinn ekki
fullkominn enn
„Hvernig hefur nýtingin á
hótelinu verið á þessu ári?“
„Hún hefur ekki verið meiri
frá áramótum en gengur og ger
ist, en samt er ekki hægt að
neita þvi að hringvegurinn hef-
ur haft áhrif á reksturinn, þó
að tíðarfar hafi ekki verið eins
æskilegt og ég hefði kosið.
Á þessu ári hefur fólk
mikið komið hingað og keypt
sér mat og í því hafa áhrif
hringvergarins margumrædda
komið fram. En úr því að
við erum farnir að ræða
um hringveginn, þá vil ég
benda á það, að fullkominn
hringvegur verður ekki fyrir
hendi fyrr, en búið verður að
lagfæra veginn á Breiða-
merkursandi og leggja veg yfir
eða fyrir Lónsheiði."
„Var staðurinn tilbúinn til að
taka á móti þeim fjölda ferða-
manna, sem hingað kom?“
Reksturskostnaður-
inn hækkar örar
en verðlagið
„Það má kannski segja, að
hálfgert nýja brum hafi verið á
þessu f sumar, og þvi má segja
að hann hafi ekki verið tilbúinn
til að taka á móti slíkum fjölda
ferðamanna, en það er öðru vfsi
að sinna Islendingum en er-
lendum ferðamönnum. Því mið-
ur er verðlag hér innanlands
þannig, að það hefur orsakað
stöðnun í aðstreymi erlendra
ferðamanna og á það einnig
sinn þátt í hvað allur botn dett-
ur úr rekstrinum á haustin og
hann verður þar af leiðandi
ójafn. Við höfum tekið það til
bragðs að leigja kaupfélaginu
hluta af húsinu yfir vetrartím-
ann undir starfsfólk, en það er
neyðarúrræði og hálfgerð eyði-
legging á húsinu að leigja það
undir fólk, sem er i alls konar
vinnu. Við höfum samt reynt að
fegra umhverfið I kringum okk-
Framhald á bls.23.
Mikið er byggt á Höfn og fleiri og fleiri eru þar bundnir þjónustuiðnaðinum.
Ljósm: Mbl.: Þórleifur Ölafsson
Verzlunin er
rekin með 1200
millj. kr. halla
á ársgrundvelli
Rætt við Árna Árnason, forstöðumann
hagdeildar Verzlunarráðs íslands
í sumar hóf Verzlunarráð fs-
lands starfrækslu sérstakrar hag-
deildar, sem vinna á að hagrann-
sóknum og tölf ræðilegri upplýs- -
ingasöfnun. Árni Árnason rekstr-
arhagfræðingur hefur verið ráðinn
til þess að veita deildinni forstöðu.
Hann hefur nú nýverið lokið við
könnun á afkomu verzlunarinnar á
árunum 1973—'74. Þar kemur
m.a. fram. að á árinu 1971 var
hagnaður I verzluninni 498.3
millj. kr., en áætlað er að á þessu
ári verði halli, sem nemur 157
millj. kr., og rekstursskilyrði f
október sýna enn verri afkomu
eða um 100 millj. kr. tap á mán-
uði. Athyglisvert er að afkoma
verzlunarinnar hefur farið jafnt og
þótt versnandi siðan 1971 og er
nú verri en hún hefur nokkurn
tima verið á þessu timabili.
Aðspurður sagði Árni Árnason, að
helztu verkefni hagdeildar Verzlun-
arráðsins yrðu almennar hagrann-
sóknir og gagnasöfnun. Hugmyndin
væri að taka úrtak fyrirtækja og
fylgjast á þann hátt með afkomu
atvinnugreina á hverjum tíma. Þá
væri ætlunin að safna saman töl-
fræðilegum upplýsingum um stöðu
verzlunarinnar i því skyni að auð-
velda aðgang að þeim. Talsverð
gagnasöfnun um einstaka þætti
verzlunar fer nú fram af ýmsum
aðilum i þjóðfélaginu og er ætlunin
að nýta þær betur með frekari úr-
vinnslu.
Árni Árnason sagðí ennfremur, að
hagdeildin gæti orðið eins konar
þekkingarmiðstöð um verðlagsmál,
skattamál, utanríkisviðskipti og
fleira er varðar viðskiptalífið. Hann
sagði ennfremur, að hagrannsókn-
irnar einar út af fyrir sig væru ærið
verkefni, ef unnt reyndist að ná
góðu samstarfi við fyrirtæki. Að
sögn Árna var fyrsta verkefni hag-
deildarinnar athugun á afkomu
verzlunarinnar á árunum
1973—'74. Þessi athugun náði
til byggingavöruverzlunar, bifreiða-
verzlunar, almennrar heildsölu og
smásöluverzlunar, það er þeirra at-
vinnuvegaflokka, sem hafa númerin
614—629. Það sem á vantar að
athugunin nái til allra verzlunar-
greinanna er, að útflutningsverzl-
unin, áfengi og tóbak og olfuverzl-
unin er undanskilin.
Árni sagði, að of langt mál væri
að gefa lýsingu á þeim vinnubrögð-
um, sem beitt væri við gerð áætlan-
anna. Þó væri rétt að taka það fram,
að vinnuaðferðirnar væru þess eðlis
að þær gæfu þvf traustari niður-
stöðu, sem minni sveiflur yrðu á
magni og verði einstakra vöruteg-
unda og gjaldaliða Þetta þýddi, að
heildarniðurstöður áætlunarinnar
gæfu mun áreiðanlegri niðurstöður
en útkoma einstakra greina, svo sem
i byggingarvöruverzlun og bifreiða-
verzlun, þar sem verulegar sveiflur
ættu sér stað.
Árni segir, að hagnaður í verzlun
hafi árið 1971 numið 498,3 millj.
kr., en hrapað í 268 millj kr árið
1 972. Árið 1973 sígi enn á ógæfu-
hliðina. Afkoman hafi þá versnað i
öllum greinum verzlunarinnar og
niðurstöður bendi til 60 millj kr.
halla f smásölunni. Árni segir enn-
fremur, að á yfirstandandi ári megi
búast veð batnandi afkomu bæði í
byggingarvöruverzlun og bifreiða-
verzlun vegna gífurlegrar veltuaukn-
ingar í þessum greinum. Búast megi
við 127 millj. kr. hagnaði f bygg-
ingarvöruverzluninni og 247 millj
kr. hagnaði í bifreiðaverzlun. Hins
vegar sé reiknað með 490 millj. kr.
rekstrarhalla f smásöluverzluninni !
ár, en miðað við aðstæður eftir að
álagning var lækkuð i kjölfar gengis-
lækkunarinnar megi búast við að á
ársgrundvelli verði halli smásölu-
verzlunarinnar um 1000 millj. kr.
Hallinn f almennri heildverzlun
verður 41 millj. kr. árið 1974, en
miðað við þær forsendur, sem
skapazt hafa eftir álagningarlækkun-
ina megi búast við tæplega 360
millj. kr. rekstrarhalla á ársgrund-
velli. Áætlað tap i verzluninni i heild
á þessu ári er 157 millj. kr., en ef
miðað væri við breyttar aðstæður
eftir álagningarlækkunina yrði það
1200 millj. kr. á ársgrundvelli eða
100 millj. á mánuði
Árni benti á, að athugunin leiddi í
Ijós, þegar litið væri á hagnað verzl-
unarinnar í hlutfalli við veltu, að
þróunin hefði stöðugt farið versn-
andi frá 1971. Á því ári hefði hagn-
aður i hlutfalli við veltu verið 1,8%,
árið 1972 hefði þetta hlutfall verið
komið niður í 0,8%, það hefði svo
enn lækkað 1 973 niður í 0,5% og á
þessu ári væri reiknað með, að hlut-
fallið yrði neikvætt um 0,2%.
Um orsakir þessarar þróunar
sagði Árni, að margt kæmi til. Ljóst
væri þó, að verzlunin eins og aðrar
atvinnugreinar þyldu illa mikla verð-
bólgu í þeirri miklu verðbólguöldu,
sem nú hefði riðið yfir, hefðu vöru-
birgðir ekki mátt hækka til jafns við
endurnýjunarverð vörubirgða,
álagning hefði verið ákveðin án til-
Árni Árnason rekstrarhagf ræð
ingur.
lits til dreifingarkostnaðar og Ifta
yrði á, að fastafjármunir væru ein-
ungis um 27% heildarfjármunanna.
Þá sagði hann, að sú lækkun há-
marksálagningar, sem komið hefði f
kjölfar gengisfellingarinnar sfðustu,
gerði verzlunargreinunum enn erfið-
ara fyrir að endurnýja vörubirgðir
sfnar
[ þriðja lagi mætti benda á, að
gengisfellingar væru gamall óvinur
innflutningsverzlunarinnar og þeirra
greina, sem ættu viðskipti við hana.
[ fjórða lagi mætti svo minna á
innborgunargjaldið sem verið hefði í
gildi síðan í maímánuði sl., en f
ágústlok hefðu 1166 millj kr verið
bundnar með þessum hætti. En það
væri álfka upphæð og samanlögð
sjóðseign og bankainnistæður verzl-
unargreina hefðu verið f árslok
1972. [ fimmta lagi mætti svo
minna á, þótt vextir hefðu verið og
væru enn mjög lágir miðað við þann
verðbólguhraða, sem verið hefði að
undanförnu, að vaxtahækkanirnar f
ár og f fyrra hefðu valdið verzluninni
verulegum kostnaðarauka á sama
tfma og verðbólgan hefði rýrt eigin-
fjárstöðuna og aukið lánsfjárþörfina.
Loks sagði Árni, að nefna mætti
að launakostnaður hefði hækkað
gífurlega. Að vfsu væri það verzlun-
inni hagsmunamál að geta greitt
sem bezt laun til þess að hafa yfir að
ráða sem hæfustum starfskrafti, en
minnkandi hagnaður og versnandi
greiðslugeta hefðu þó gert verzlun-
inni erfiðara um vik að inna þetta
hlutverk vel af hendi.