Morgunblaðið - 20.10.1974, Side 7

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 20. OKTÓBER 1974
STRAUMAR
Meðan Bretar barma sér und-
an yfirvofandi kreppu í efna-
hagslífinu, ræðst konunglega
óperan í Covent Garden f það
stórvirki að flytja allan
Niblungahring Wagners, eitt-
hvert viðamesta verkefni
sem óperufyrirtæki getur
ráðist í — bæði í fjárhags-
legu og listrænu tilliti. Slíkt
þykir í sjálfu sér alveg nægi-
leg dirfska á þessum sfðustu
og verstu tfmum, en Covent
Garden lætur ekki þar við
sitja heldur hefur ráðið al-
ræmdan aðkomumann til að
setja Hringinn á svið, mann
sem. hefur orð á sér fyrir að
fara ekki troðnar slóðir í
sviðsetningum sínum á óper-
um og er sóttur austur fyrir
járntjald f þokkabót. Bendir
ýmislegt til þess, að þessi
óperuflutningur geti orðið
með hinum sögulegri í
brezku leikhús- og tónlistar-
lffi hin sfðari ár.
Raunar hefur flutningur á
Hringnum verið alllengi á
döfinni hjá konunglegu óper-
unni. Upphaflega stóð til að
Peter Hall, hinn kunni brezki,
leikhúsmaður, yrði ráðinn
þar óperustjóri ásamt Colin
Davis, hljómsveitarstjóra, og
vitað var að Niblunga-
hringurinn var efstur á blaði
á verkefnaskrá þeirra, þar
sem Hall hugðist setja óper-
una á svið en Davis stjórnaði
tónlistarflutningnum. Á
elleftu stundu hætti Hall við
að taka að sér starfann og
leit þannig um tíma illa út
með að nokkuð yrði af flutn-
ingi á Hringnum, sem er sem
kunnugt er í reynd fjórar
sjálfstæðar óperur — Rínar-
gullið, Valkyrjan, Siegfried
og Ragnarök.
John Tooley, framkvæmda-
stjóra óperunnar, var þannig
töluverður vandi á höndum
er hann leitaði að staðgengli
fyrir Hall til að færa Hring-
inn á svið en fyrir valinu
varð síðan austur-þýzkur
óperumaður að nafni Götz
Friedrich, sem vakið hefur
mikla athygli fyrir mjög
djarfa en umdeilda sýningu á
Tannhauser í Bayreuth fyrir
tveimur árum rúmum. Þykir
mörgum Tooley harla hugað-
ur í þessari ráðningu sinni í
ljósi þess að Friedrich er
töluvert kynlegur kvistur í
röðum óperumanna. Er sýnt,
að Covent Garden tekur
þarna umtalsverða áhættu,
sem er afar óalgengt meðal
svo útgjaldafrekra óperu-
fyrirtækja á borð við Covent
Garden, því að yfirleitt tefla
þau ekki á tvær hættur í
verkefnavali sínu. Öperan
hefði sennilega sloppið án
verulegra skakkafalla frá
hefðbundinni sviðsetningu
Hringsins, en hér getur
vissulega brugðið til beggja
vona — allt eftir því hvort
áhorfendum gezt að frum-
leika Friedrich.
Götz Friedrich hlaut menntun
sína hjá Komische Oper í
Austur-Berlín, en á síðustu
árum hefur hann getið sér
góðan orðstlr við vestræn
óperuhús. Marxískt uppeldið
speglast I sviðsetningum
hans, sem komið hafa vest-
rænum óperugestum dálítið í
opna skjöldu og um leið borið
með sér ferskan andblæ inn í
fremur staðnað óperulff
Vesturlanda.
Friedrich hefur nú sagt
skilið við ættland sitt um
sinn að minnsta kosti — þar
sem yfirvöld þar vildu hindra
hann I að starfa svo mikið á
Vesturlöndum sem hann
sjálfur vildi.
Skoðanir Friedrich á hlutverki
óperunnar I nútfmanum eru
um margt óvenjulegar. Hann
heldur því fram, að unnend-
ur óperunnar verði að leita
eftir meiru í óperum en
skemmtanagildinu einu, því
að óperur séu alltof
kostnaðarsamt fyrirtæki til
að réttlæta svo mikla sóun
fjármuna í þeim tilgangi ein-
eftir BJÖRN
VIGNI SIGURPÁLSSON
Wagner á
marxíska
vísu
um, „Ef óperan hefur engu
þjóðfélagslegu hlutverki að
gegna, þá er engin ástæða til
að halda lifinu í þess háttar
hljómasafni og hrella al-
menning með aukinni skatt-
heimtu til að standa undir
kostnaðinum af rekstri
þeirra. Við verðum ætíð að
huga að þessu hlutverki,
við sem túlkum þær, þið sem
gagnrýnið þær, fólkið sem
sækir þær. Þessi hugsunar-
háttur er enn ekki ríkjandi,
en viljinn fyrir því að gera
þetta, sem við aðhöfumst á
sviðinu, að einhverju meiru
en leik I fílabeinsturni," lét
Friedrich hafa eftir sér ný-
lega I brezku blaði.
Friedrich vill líta á Niblunga-
hringinn sem epfskan ævin-
týraleik um endalok mann-
félagsins, um endalok mann-
félags okkar tima, ef menn
kjósa að skoða Wagner sem
spámann um framvindu nú-
tímans. Hringurinn sé dæmi-
saga um hvað gerzt geti, við-
vörun, þótt hann á ytra borði
líkist helzt nítjándualdar
skáldsögudoðranti. Mestu
skipti þó að hinir f jórir hlut-
ar séu í reynd fjögur ólík
verk og kveðst Friedrich ætla
að láta þennan mismun mill-
um óperanna fjögurra njóta
sfn sem bezt f sviðsetningu
þeirra á Covent Garden.
„Það er f mínum augum
meginatriði," segir Friedrich
ennfremur, „að Hringurinn
greinir frá bölvun valdsins.
Sá sem ber hringinn hverju
sinni er spilltur og afbrigði
legur. Svo lengi sem valdið
helzt í fárra höndum og er
notað til að kúga aðra, mun
þetta helgivald, ef við getum
nefnt það svo, spilla öllum
mannlegum samskiptum.
Aðallega vekur það þó áhuga
minn á efninu, að Hringur-
inn er saga mannkynsins unt“
leið og hann er saga um
menn. Sú saga gerist á leik-
sviði og þar með gefst færi á
að segja sögu leiksviðsins um
leið og sögu mannsins.“ Tel-
ur hann túlkun óperunnar
nái bezt til áhorfenda í formi
lfkinga, en með þvf að höfða f
túlkuninni til veruleikaskyns
áhorfandans. Því að hvar ger-
ist Hringurinn? spyr
Friedrich. Ekki á tslandi,
ekki i Noregi né I Þýzkalandi
nftjándu aldar. Hann gerist á
leiksviði Covent Garden. Og
Friedrich vitnar til Peter
Brooks, að umgjörðin sé leik-
sviðið og leiksviðið sé veröld-
in. Sögusvið Hringsins er
einmitt öll veröldin.
Og af því að hér f upphafi var
Iftillega drepið á Tannhauser
sýningu Friedrich i
Bayreuth, er ekki óviðeig-
andi að nota tækifærið og
minnast með örfáum orðum
Wolfang Windgassen, sem
Iézt f sfðasta mánuði, en hann'
var einn af máttarstólpum
tónlistarhátfðarinnar f
Bayreuth og einn fremsti
Wagnersöngvari veraldar
sfðustu áratugina. Hann var
sextugur að aldri.
Windgassen var búsettur í
Stuttgart og fjögur sfðustu
árin var hann aðalstjórnandi
óperunnar þar í borg. Frama-
ferill hans hófst þó ekki að
ráði fyrr en upp úr 1950, en
sfðustu tvo áratugina eða svo
hefur hann verið talinn
fremsti túlkandi Wagners í
röðum tenórsöngvara og arf-
taki þeirra Lauritz Melcior og
Max Lorenz. Á þessu skeiði
hefur Windgassen verið tal-
inn ómissandi söngkraftur
við allar meiriháttar Wagner-
sýningar í helztu borgum
Evrópu og hann var eins og
áður getur, ein helzta drif-
fjöður Bayreuth-tónlistar-
hátíðarinnar, þar sem hann
söng 159 sinnum á árunum
1951—66.
Wagnersöngkonan kunna
Birgiit Nilsson ritar nýlega
eftirmæli um Windgassen i
New York Times og þar segir
hún að það hafi verið tvö
„W“ sem mikil áhrif höfðu á
söngferil hennar — Wieland
Wagner óperuleikstjóri, og
Wolfang Windgassen tenór.
„Nú eru þeir báðir horfnir af
sjónarsviðinu og með þeim er
farinn stór hluti þess er ég
álft ákjósanlegasta háttinn til
að flytja óperur Richard
Wagners. Það var Wieland
sem sló Wolfang mestu gull-
hamrana er hann sagði eitt
sinn: „Þegar Windgassen
hættir að syngja, getum við
allt eins lokað „das festspiel
haus“... Sjálf er ég þakklát
fyrir að hafa verið uppi á
sama tíma og Windgassen og
vegna hans hefur líf mitt orð-
ið svo miklu rfkara, bæði
hinu listræna og mannlega
sviði."
Götz Fjriedrich ásamt söngkonunni Katalin Kasza við æf-
ingar á Rfnargullinu.
Prjónakonur takið eftir
Kaupum lopapeysur, allar gerðir,
allar stærðir, helzt dekkri liti.
Hækkað verð. Seljum þriþættan
lopa. Móttaka 1—3.
Unex,
Aðalstræti 9.
M. Benz 200 D '66.
Bill i sérflokki til sölu.
Má borgast með 2ja ára skulda-
bréfi eða eftir samkomulagi. Srmi
16289.
Fiat 127 '72
til sölu.
Samkomulag með greiðslu.
Simi 1 6289.
Til sölu
Forhitari fyrir ca. 500 rúmm. Einrv
ig notað baðherbergissett. Upplýs-
ingar i síma 17527 eða að Dun-
haga 1 9, 3. hæð.
Volvo de luxe árg. '72.
Til sölu vef með farinn Volvo de
luxe árg. '72, 4ra dyra.
Uppl. i sima 81 643.
Gullarmbandsur
tapaðist i austurhverfum borgar-
innar. Finnandi ervinsamlega beð-
inn að hringja í síma 34270 á
kvöldin. Fundarlaun.
Range Rover '73
til sölu vel með farinn. Uppl. i
síma 371 62.
íbúð óskast
5 til 6 herb. ibúð eða einbýlishús
óskast til leigu. Fyrirframgreiðsla.
Tilboð sendist Mbl. fyrir 25. þ.m.
merkt: 4637.
Hárgreiðslustofa til sölu.
Til sölu er hárgreiðslustofa á góð-
um stað i Kópavogi.
Upplýsingar veittar í síma 66397.
2ja herb. íbúð
við Njálsgötu til leigu frá 1. nóv.
Tilboð sendist afgr. Morgunblaðs-
ins merkt: „7282", fyrir n.k.
þriðjudagskvöld.
Hálfir nautaskrokkar
úrvals nautakjöt i hálfum skrokk-
um tilbúið i frystikistuna. 397 kr.
kg.
Kjötmiðstöðin,
simi 35020.
Ytri-Njarðvík.
Til sölu glæsileg 4ra herb. ibúð.
Sérinngangur. Laus strax.
Fasteignasala Vilhjálms og Guð-
finns,
Vatnesvegi 20, Keflavik, simar
1263 — 2890.
Hafnarfjörður
Óska eftir atvinnu i Hafnarfirði,
helzt hálfan daginn. Er vön skrif-
stofu- og afgreiðslustörfum. Vélrit-
unarkunnátta. Upplýsingar i sima
53135.
Brotamálmur
Kaupi allan brotamálm langhæsta
verði. Staðgreiðsla.
NÓATUN 27.
simi 25891.
Atvinna óskast
Háskólanemi (í ensku og sænsku)
óskar eftir kvöld- eða helgarvinnu
strax. Góð málakunnátta. Hefur
bilpróf.
Upplýsingar i sima 26509 eftir kl.
7 á kvöldin.
Norska sendiráðið
óskar eftir stúlku til ræsingavinnu
tvisvar til þrisvar sinnum í viku f.h.
Simi 1 3065.
Akranes
Viljum kaupa 12 til 14 fm mið-
stöðvarketil í góðu ástandi. Uppl. í
síma 93-1575 og 1497.
Smyrnateppin vinsælu
komin aftur. Ekta Ryagarn, ready
cut. Ilöng og rúnn, ótrúlegt úrval.
Hof, Þingholtsstræti 1.
Hálfir grísaskrokkar
Nýslátraðir grisaskrokkar, skorið,
hakkað og merkt eftir óskum kaup-
anda. 488 kr. kg.
Kjötmiðstöðin Laugalæk,
sími 35020.
TEAK — EIK
OREGONPINE
W TIMBURVIRZLUNIN VÖLUNOURhf.
Klapparstíg 1, Skeifan 19
Simar: 18430—85244
A
Caterpillar D7E
til leigu í bæði stór og smá verk. Athugið
leigukjör.
Ingvi H. Ingvason,
sími 52421.
Lóubúð — Nýkomið
Jólakjólarnir á telpur komnir. Glæsilegt úrval.
Sími Lóubúð,
13670 Bankastræti 14, II hæð.