Morgunblaðið - 20.10.1974, Blaðsíða 28
28
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 20. OKTÓBER 1974
Skfrnarfontur Thorvaldsens
sem er f Þrenningarkirkj-
unni f Kaupmannahöfn.
Samkvæmt áletrun á honum
var ætlunin að hann færi til
íslands.
Saga skírnar-
fonts Thorvaldsens
í Kirkju heilagrar þrenn-
ingar f Kaupmannahöfn er fer-
hyrndur skfrnarfontur fyrir
framan altarið. Hann gerði
myndhöggvarinn Bertel Thor-
valdsenárið 1827.
Á framhlið fontsins sést er
Jóhannes skírari skfrir Krist.
(Fyrirmyndin að Kristi var Is-
lendingurinn Sveinn Stefáns-
son sem vann þá sem stein-
höggvari í vinnustofu Thor-
valdsens).
Vinstra megin sést Kristur
blessa börnin, á hægri hiið situr
María mey með Jesúbarnið f
kjöltu sér. Ofan á fontinum er
blómakrans, sem skfrnarskálin
er látin hvíla á.
En það sem kemur á óvart er
latnesk áletrun á bakhlið fonts-
ins. Þar stendur: Opus hoc
Romae fecit et Islandiae terra
sibi gentiliciae pietatis causa
donavit Albertus Thorvaldsen
A.MCCCCXXLL.
I lauslegri þýðingu útlegst
það, að Bertel Thorvaldsen hafi
unnið þetta verk í Rómaborg
árið 1827, og hafi af sonarást
gefið þaðættlandi sínu, Islandi.
Hér stöndum við sem sé and-
spænis skírnarfonti, sem upp-
runalega hefur verið ætlaður
sem gjöf til Islands, en hefur
lent hér. Öhjákvæmilegt er að
spyrja hvernig á þessu standi.
Með athugun á skjölum í
Thorvaldsensafninu í Kaup-
mannahöfn má finna skýring-
una, en einnig' koma fram þar
upplýsingar um að skírnar-
fontur þessi sé allvíða, annað-
hvort nokkuð breyttur eða
eftirlíking af frummyndinni.
Upphaf þessa máls má rekja
allt aftur til ársins 1805, þegar
Thorvaldsen teiknaði nokkrar
skissur í Rómaborg og gerði
nokkur frumdrög að fontinum
úr leir, sem hann hugðist gefa
Miklabæjarkirkju.
Faðir Thorvaldsen var mynd-
skurðarmaðurinn Gottskálk
Þorvaldsson (1740—1806) sem
var fæddur á Miklabæ í Skaga-
firði. Þar var afi Thorvaldsens,
Þorvaldur Gottskálksson
prestur. Kona hans hét Guðrún
Ásgrimsdóttir.
Það er ekki undarlegt, þó að
Thorvaldsen sem var kominn af
virtum og grónum íslenzkum
ættum, fyndi til sterkra tengsla
við land sítt og langaði til að
sýna því þann sóma að færa
kirkju feðra sinna skírnarfont
að gjöf.
Árið 1807 var hann kominn
svo langt áleiðis með undirbún-
ingsvinnu sína, að hann gerði
myndina í marmara. Þetta verk
var flutt til Danmerkur árið
1815 og sýnt þar í tilefni af
krýningu Friðriks VI.
Charlotte Schimmelmann
greifafrú hreifst svo mjög af
skírnarfontinum, sem hinn
heimsfrægi myndhöggvari
hafði gert, að hún tók sér sam-
stundis ferð á hendur til Róma-
borgar og taldi Thorvaldsen á
að selja sér verkið. Það var ekki
erfitt því að hann var ekki full-
komlega ánægður með gæði
marmarans og langaði hann að
breyta fontinum nokkuð. Sú út-
gáfa af skírnarfontinum, sem
greifafrúin keypti er nú í
Brahe Trolleborg kirkju á
Fjóni.
Thorvaldsen var einn fremsti
listamaður heims og höf-
undaréttur var óþekkt hugtak
þá, því er ekkert einkennilegt
við það, að eftir þessari mynd
hafi verið gerðar eftirlíkingar
bæði í gipsi og marmara.
Að frumkvæði Th. Stein pró-
fessors og undir nákvæmri leið-
sögn hans var gerð eftirlíking í
marmara af fontinum og vann
hana Rasmus Andersen mynd-
höggvari. Hafði verið ætlunin
að koma henni fyrir f væntan-
Málverk Horace Vernets frá 1838 af Bertel'Thorvaldsen. Það ár
sendi myndhöggvarinn fontinn til tslands.
legu Thorvaldsensafni. En
þegar dróst úr hömlu að lokið
yrði við safnið, endaði fontur-
inn þess í stað í Vonsildkirkju
við Vejle.
Eintak af fontinum úr
brenndum leir var gert og því
komið fyrir i Jungshoved
kirkju, en þar var enginn
myndhöggvari sem hætti á að
höggva blómakransinn í mar-
mara svo að hann var steyptur
úr tini.
Við getum furðað okkur á því
að svo margar eftirlikingar
voru gerðar af þessum skírnar-
fonti, en hvort tveggja er að !
hann er mjög fagur og sömu-
leiðis var Thorvaldsen sjálfur
engan veginn andsnúinn þvi að
gera eftirlíkingar af verkum
sínum. Góður vinur hans, holl-
enzki málarinn Otto Haag, varð
svo hrifinn af teikningunum af
skírnarfontinum, að hann fékk
Thorvaldsen til að gera eftirlík-
ingu, sem er nú í Esslingen í
Hollandi. Þessi eftirmynd var
boðin Thorvaldsensafninu árið
1906, en það hafði ekki áhuga á
að afla sér hennar.
önnur mjög falleg eftirlík-
ing, en áritunarlaus, var gjöf
Thorvaldsens til kirkjunnar
Evangelica Tedesca í Via Tos-
cana í Rómaborg. En að henni
lokinni hafði Thorvaldsen
fengið sig fullsaddan af því að
gera eftirlíkingar af eigin verk-
um og lét nú hér við sitja.
Árið 1820 ákvað Thorvaldsen
svo, að nú ætlaði hann loksins
að koma í verk að gera skírnar-
font þann, sem hann hafði í
upphafi hugsað sér að senda til
ættjarðar sinnar, Islands.
Hann valdi sjálfur marm-
arann sem fonturinn skyldi
unninn úr. Hann hafði breytt
fyrstu gerð teikningarinnar í
ýmsum atriðum og því næst tók
hann ákvörðun um að hann ætl-
aði að vinna verkið algerlega
einn. Hann lagði alveg sérstak-
lega mikla vinnu f blómakrans-
inn ofan á fontinum.
Árið 1827 var fonturinn til-
búinn og Thorvaldsen sagði
sjálfur að „þetta væri eitt af
þeim verkum, sem væri sér
mjög hjartfólgið".
Var nú búið vel um skfrnar-
fontinn og hann sendur með
seglskipi til Kaupmannahafnar.
Minnstu munaði hann kæmist
ekki þangað, þvf að skipið
hreppti aftakaveður úti fyrir
strönd Jótlands og lá við sjálft
það lenti i skipakirkjugarðin-
um úti fyrir Jótlandsströnd-
inni, þar sem mörg skipin hafa
sokkið.
Þegar fonturinn kom til
Kaupmannahafnar 1827 var
hann settur í geymslu, þar til
menn bjuggust til að bíða eftir
heppilegri skipsferð til Islands.
En kannski sú hugmynd hafi
bært á sér að hann yrði geymd-
ur til að sýna hann á safninu,
sem nú varð senn að veruleika.
Þegar Thorvaldsen kom til
Kaupmannahafnar árið 1838
varð hann þess vísari, að
fslenzki skírnarfonturinn hans
var enn í Kaupmannahöfn og
hafði verið f geymslu þar allan
tfmann.
Það er vægilega til orða tekið
að segja að hann varð fjúkandi
reiður. Hann greip nú sjálfur f
taumana og annaðist persónu-
lega um að fonturinn var snar-
lega sendur til tslands, eins og
hann hafði ákveðið f upphafi.
Fonturinn er nú í Dómkirkj-
unni í Reykjavfk.
En svo við vfkjum aftur að
skírnarfontinum f Þrenningar-
kirkjunni f Kaupmannahöfn,
skal það tekið fram, að þegar
Thorvaldsen vann að honum í
Rómaborg uppgötvaði hann
nokkrar rispur í efninu og lit-
brigði í marmaranum, sem
hann gat ekki lagfært.
Jarlinn af Caledon, sem kom
oft í vinnustofu Thorvaldsens
setti þessa galla ekki fyrir sig
og keypti fontinn fyrir digran
pening. Honum var komið fyrir
á setri hans og var þar til ársins
1939. Þá var hann boðinn upp
hjá Christie f London og keypti
þá Thorvaldsensafn fontinn og
kom honum upp í Þrenningar-
kirkjunni.
Nýja
bílasmiðjan
auglýsir
Tökum að okkur yfirbyggingar, réttingar, rúðu-
ísetningar, málningu, sætasmíði, innréttingar
og klæðningu á allar gerðir bifreiða.
Nýja bílasmiðjan h.f.,
Tunguhálsi 2. Sími 821 95 og 82544.
HÖFUM FYRIRLIGGJANDI
NYLON
UFSANETASLÖNGUR
ÚR GARNI NR. 15 OG 18.
STEINAVÖR H/F
________Tryggvagötu 4 REYKJAVÍK Sími 27755 (4 línur)