Morgunblaðið - 20.10.1974, Síða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 20. OKTOBER 1974
SLÁTURTÍÐ stendur nú sem
hæst og daglega myndast bið-
röð við sláturafurðasölu Slátur-
félags Suðurlands við Skúla-
götu. Þangað koma reykvískar
húsmæður með bala, potta og
kirnur, kaupa mör, blóð og
vambir og síðan er gert slátur.
Þetta er gamall íslenzkur siður,
sem enn helzt vel við á hverju
hausti. En fæstir vita kannski,
að i vinnslustöð Sláturfélagsins
er slík vinna ekki árstíðabund-
in. Þar vinna konur allt árið við
að búa til blóðmör, lifrarpylsu
og því um líkt. Sláturfélag
Suðurlands er nú mesti mat-
væladreífandi á Reykjavikur-
svæðinu og því skyggndumst
við sem snöggvast þar inn fyrir
veggi í trausti þess, að svona
mitt í sláturtfðinni hefðu menn
sérstakan áhuga á fyrirtæki
sem Sláturfélagi Suðurlands.
Brezk lög ýttu undir
stofnun Sláturfélagsins
Sláturfélag Suðurlands var
stofnað 28. janúar 1907. Tildrög
stofnunarinnar voru erfiðleik-
ar, seni íslenzkir búvörufram-
leiðendur áttu í með að full-
vinna afurðir sínar og fá fyrir
þær viðunandi verð. Ennfrem-
ur ýtti það undir stofnun
félagsins, að tíðkazt hafði allt
fram undir aldámót, að ís-
lendingar flyttu út lifandi sauð-
fé, m.a. til Bretlands. Árið 1896
gerðist það svo, að brezka þing-
ið setti lög, sem bönnuðu inn-
flutning á lifandi sauðfé ■ og
lokaðist þar með helzti markað-
ur íslenzkra bænda.
Þegar þessi brezki markaður
lokaðist, urðu bændur að bregð-
ast við því á einhvern hátt og
Sláturfélagið var aðilinn, sem
leysti málið fyrir þá sem búa á
félagssvæði þess. Félagssvæðið
nærfrá Skeiðarársandi að aust-
an og að Hvítá í Borgarfirði að
vestan. Upphaf lega voru félags-
menn 565, en í dag er tala
þeirra 4.220, en þó ber þess að
geta að margir þessara félaga
eru ekki lengur framleiðendur
búvöru og hafa því ekki afurða-
viðskipti við félagið, þótt þeir
haldi féiagsréttindum sfnum.
Byggingaframkvæmdir
hófust strax
á fyrsta ári
Strax á fyrsta starfsári félags-
ins hófust byggingafram-
kvæmdir og var þá reist
vinnslustöð við Lindargötu í
Reykjavík. Sláturhús félagsins
tók til starfa 2. október 1907.
Miklar byggingaframkvæmdir
urðu síðan 1930, er reist var
niðursuðuverksmiðja, en mesta
framkvæmdaárið á athafna-
svæði félagsins milli Lindagötu
og Skúlagötu var árið 1937.
Voru þá hús öli stækkuð mikið
og frystihúsið endurbætt og
stækkað. Síðan hefur stöðugt
verið unnið að endur-
bótum „til þess að unnt
væri að fylgjast með kröf-
um tímans/1 eins og Jón H.
Bergs, forstjóri orðaði það
f viðtali við Morgunblaðið.
„Þróunin hérlendis," sagði Jón,
„er eins og víðast hvar erlendis,
að vinnslustöðvar fyrir land-
búnaðarafurðir hafa flutzt út í
framleiðsluhéruðin, en þær
deildír, sem eftir verða í þétt-
býli eru einungis dreifingar-
stöðvar. Á þeim 67 árum, sem
félagið hefur starfað, hefur það
byggt upp 7 vinnslustöðvar úti
á landi.“ Sláturhús félagsins eru
nú á Seifossi, Kirkjubæjar-
klaustri, Vík í Mýrdal, Djúpa-
dal, Hellu, Laugarási og við
Laxá. Þegar sláturtíð stendur
sem hæst á haustin er slátrað í
þessum húsum nálega 7000 fjár
á dag í um það bil 6 vikur.
Sláturfélag Suðurlands tekur
við afurðum á öllu félagssvæði
sínu, en þess ber þó að geta, að
markaður félagsins er um land
allt og viðskiptavinir þess ein-
skorðast ekki aðeins við félags-
svæðið.
Samvinnufélag
búvöruframleióenda
Jón H. Bergs skýrði Mbl. frá
uppbyggingu félagsins og
Jón H. Bergs, forstjóri.
sagði: „Skipulagslega séð er
Sláturfélag Suðurlands sam-
vinnufélag búvöruframleið-
enda. Stjórn þess er skipuð ein-
um fulltrúa úr hverri sýslu á
félagssvæðinu, en siðan skiptist
hver sýsla í deildir. Reglan er,
að hver hreppur sé deild út af
fyrir sig og í hverri deild starf-
ar fulltrúi framleiðendanna,
sem þeir velja sér og er hann
tengiliður milli framleiðend-
anna og starfsstöðva félagsins.
Stærsti mat
sgm er þar enn, þótt ekki sé
hún í sínu upphaflega húsnæði
þar. Allt frá þessum tíma hefur
verzlununum fjölgað og árið
1930 voru verzlanirnar orðnar
fjórar. Nú eru verzlanirnar 10,
lokað hefur verið tveimur á
þessu ári og um áramót verður
hinni þriðju lokað. Hins vegar
er búizt við því, að ein stór-
verzlunin bætist við eftir um
það bil hálfan mánuð. „I rekstri
matarbúðanna hefur orðið at-
hyglisverð þróun hin síðari ár,“
sagði Jón H. Bergs. „Kjörbúða-
fyrirkomulag hefur rutt sér til
rúms og vorum við með þeim
fyrstu að tileinka okkur það
fyrirkomulag. Þegar kjörbúð-
irnar tóku við jókst vöruval
til munaogverzlanirnar breytt
ust úr kjötbúðum i matarbúðir
með mikið úrval af innfluttri
matvöru. Sjálfir stofnuðumvið
þá innflutningsdeild matvæla
m.a. til þess að geta boðið ýmsa
vöru, semokkurfannst vanta á
markaðinn, og þar með gáfum
við fjölbreyttari möguleika á
matargerð. Lögðum við áherzlu
á kryddvörur, sósur ýmiss kon-
ar, grænmeti o.fl. Hins vegar
höfum við ekki flutt inn mjöl-
vöru eða þess háttar sekkjavör-
ur.
— Fólk telur nú ekki eftir sér
að fara lengri leið til mat-
vörukaupa en áður tíðkaðist.
Það gerir hins vegar mun
stærri innkaup nú og
kaupir því til lengri tíma í einu.
Þetta hefur í för með sér að
verzlununum fækkar og
stórverzlanir taka við af
þeim minni. Stórverzlanir-
ar hafa miklu meiri möguleika
á að veita viðskipavinunum
þjónustu, t.d. í vöruvali og
veltuhraði þeirra tryggir t.d.,
að grænmeti, sem þar er á boð-
stólum, er ávallt nýtt. Þetta
kemur allt vegna örari sölu í
stórverzlununum."
Jón H. Bergs sagðist hafa
heyrt það, að Sláturfélaginu
hafi verið álasað fyrir að setja
upp stórar og miklar verzlanir
og jafnvel héldu menn því
fram, að félagiðstefndiað ein-
okun mavöruverzlunarinnar í
Reykjavík. Um þetta sagði Jón:
„Það er alrangt, að stjórnendur
Sláturfélagsins vilji einoka
matvöruverzlunina eða sölsa
hana undir sig. Hitt er stað-
reynd, að félagið hefur rekið
matvöruverzlun í Reykjavík
lengur enn nokkur annar aðili,
eða allt frá árinu 1908 og með
þvf haft mun nánara samband
við neytendur en það hefði ella
haft. Þetta samband hefur ver-
ið öllum til góðs og með því
höfum við getað komizt af eigin
raun að því, hvers neytendur
helzt óska. Þá ber og að gæta
þess', að Sláturfélagið selur
miklum fjölda kaupmanna
bæði kjíit og unnar kjötvörur
og þegar lítið er um kjöt áður
en slátrun hefst á haustin,
standa okkar eigin búðir ekkert
betur að vígi með að fá kjöt en
aðrir viðskiptavinir félagsins.
Það höfum við kappkostað og
munum gera.
Sláturtíðin mikill
annatfmi fyrirtækisins
Að jafnaði starfa allt árið hjá
Sláturfélaginu um 470 manns.
Af þeim fjölda eru um 250
manns starfsmenn á mánaðar-
launum, en um 220 manns taka
Slátursala hjá Sláturfélaginu.
Félagið rekur nú 7 sláturhús og
frystihús að auki, en það sem í
raun gerir starfsemi félagsins
f jölbreytta er ýmis iðnaður, þar
sem unnið er úr sláturvörun-
um. Má þar nefna kjötiðnaðinn,
en innan hans er m.a. pylsu-
gerð, niðursuðuverksmiðja og
yfirleitt framleiðsla á unnum
kjötvörum. Ennfremur er úr-
vinnsla úr gærum og húðum,
sérstök sútunarverksmiðja er
starfrækt og hefur starfsemi
hennar farið vaxandi allt frá
því er hún tók til starfa 1965.
Utflutningsverðmæti félágsins
f fullunnum skinnum og húðum
er nú orðið um 100 milljónir
króna á ári. Auk þess er deild,
sem annast gerð alls kyns
skinnavöru, framleiðir fatnað,
púða, teppaábreiður o.s.frv. Þá
starfræktir Sláturfélagið einn-
ig heildsöluafgreiðslur, sem
annast dreifingu á innlendum
markaði og selur skinnavörur á
erlendan markað. Kjötvörur
flytur félagið ekki úr landi og
eins og kunnugt er rekur félag-
ið allmargar verzlanir í Reykja-
vík og eina á Akranesi."
Verzlunarrekstur í
Reykjavík síðan 1908
Sláturfélagið hefur rekið
matarbúðir í Reykjavík frá ár-
inu 1908. Fyrsta verzlunin var
Matardeildin f Hafnarstræti,
Úr Matardeildinni í Hafnarstræti, elztu matarbúð Sláturfélagsins.
vörndreífandi á höfnö-
borgarsvæðinn