Morgunblaðið - 06.03.1975, Side 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 6. MARZ 1975
Útfærsla fiskveiðilögsögu í 200 mílur:
ið 10. maí —13. nóvemberl975
SVO SE1W Mergunblaðið skýrði frá I frétt I gær svaraði Geir HaUgrfms-
son, forsætisréðherra, fyrirspurn frá EHert B. Schram, alþingismanni,
um (ímaákvérðnn átfærslu íslenzkrar fiskveiðilögsögu, f fyrirspurna-
tfma í saraeinuðu þingí f gær. t svari ráðherra er aðdragandi málsins,
undifbúningur «g framvinda rakin, sem eg það kynningarstarf, sem
stjórnvöld haMi uppí á alþjóðavettvahgi. Svarið fer f heild hér á eftir.
Með lögunum um vísindalega
verndun fiskimiða landgrunns-
ins, nr. 44, 5. apríl 1948, sbr. lög
nr. 45, L3. maf 1974, um breytingu
á þeim lögum, Var lagður grund-
völlur að þeirri stefnu íslendinga,
að allar vetðar á landgrunnshaf-
inu umhverfi.s Island skuli háðar
islenskum reglum og eftirliti.
Jafnframt áttai íslendingar frum-
kvæðið að þvf að Sameinuðu þjóð-
irnar tóku hafréttarmálin til
heildarmeðferðar á árinu 1949.
Siðar hefur markvisst verið að því
unnið að færa fiskveiðimörkin við
Island út með hliðsjón af þróun
þjóðaréttar.
Fyrsta hafréttarráðstefna S.þ.
var haldin á árinu 1958. Þar
náðist að visu ekki endanlegt sam-
komulag, en mikið fylgi var þar
við 12 milna mörk. Einnig gekk
ráðstefnan frá ályktun um, að for-
gangsréttindi strandríkja, sem
byggja afkomu sína á fiskveiðum,
skyldu viðurkennd með samn-
ingum hlutaðeigandi þjóða.
Sendinefnd Islands tók fram við
þá afg. eiðslu, að slikir samningar
mundu aldrei geta komið i stað
fiskveiðimarkanna sjálfra, enda
þótt þeir gætu komið að gagni
utan þeirra. Eftir þessa ráðstefnu
voru mörkin við ísland færð út í
12 mílur.
Önnur hafréttarráðstefna S.þ.
var haldin árið 1960 og munaði
þar aðeins einu atkvæði að 12
mílna mörk væru staðfest. ísland
greiddi atkvæði gegn slíkri af-
greiðslu.
Þau riki, sem fylgjandi voru
frekari útfærslu gerðu sér grein
fyrir því, að nægilegt fylgi á
þriðju ráðstefnunni fyrir út-
færslu umfram 12 mílur, myndi
ekki fást fyrr en fjölmörg
ný ríki hefðu bætzt I hóp
samfélagsþjóðanna. Á alls-
herjarþingi S.þ. haustið 1970
var talið rétt að kveðja saman 3.
hafréttarráðstefnuna, en ísland
átti þá aðild að flutningi tillögu
þess efnis. Undirbúningur ráð-
stefnunnar fór síðan fram og
meðan á honum stóð færði Island
út fiskveiðilögsögu sína i 50 mil-
ur. Ráðstefnan hófst í New York
haustið 1973 og hélt annan fund
sinn í Caracas s.l. sumar. Þriðji
fundurinn verður haldinn í Genf
17. mars — 10. mai 1975 og er nú
ráðgert að ráðstefnan ljúki
störfum sínum á þessu ári. Er nú
svo komið að mikið fylgi er fyrir
allt að 200 mílna efnahagslögsögu
á ráðstefnunni og hefur þátttaka
Islands í henni verið miðuð við að
fylgja því sjónarmiði fram til
sigurs.
Þetta er sá alþjóðlegi rammi,
Lánareglum
Byggðasjóðs
breytt
ÖLAFUR Einarsson, alþingis-
maður, gat þess I þingræðu í
fyrradag, að lánareglum
byggðasjóðs hefði verið breytt
af stjórn Framkvæmdastofn-
unar ríkisins á þá lund, að
fallið hefði verið frá fyrri
ákvæðum um að „lána ekki á
svæðið frá Þorlákshöfn til
Akraness". Þetta þýðir, að lán
til nýsmíði fiskiskipa eða
endurbóta á fiskiskipum, sem
að þvf er byggðasjóð varðar
hafa verið bundin svæðum
utan svokallaðs Faxaflóa-
svæðis, ná nú til allra lands-
hluta.
sem mótaður hefur verið i haf-
réttarmálum. Mörg ríki hafa lýst
því yfir, að þau muni hvorki taka
ákvörðun um útfærslu efnahags-
lögsögu sinnar i 260 sjómílur né
tilkynna fyrirætlanir um hana,
fyrr en hafréttarráðstefnu Sam-
einuðu þjóðanna er lokið.
I stefnuyfirlýsingu sinni á síð-
asta ári lýsti ríkisstjórnin því yfir,
að hún mundi færa efnahagslög-
sögu Islands í 200 sjómílur á ár-
inu 1975. Þótt enn sé gengið út frá
því, að hafréttarráðstefnunni
ljúki á þessu ári, er það ekki
fullvíst. Ákvörðun íslensku ríkis-
stjórnarinnar um útfærslu í 200
mílur á árinu stendur óbreytt án
tillits til þess, hvort ráðstefnunni
lýkur fyrtr árslok eða ekki. Hins
vegar veróur ekki gefin út til-
kynning um það, hvenær útfærsl-
an fer fram, fyrr en eftir 10. mai,
þegar fundum hafréttarráðstefn-
unnar í Genf lýkur. Voru menn
sammála um þessa málsmeðferð á
fundi í landhelgisnefnd, sem i
eiga sæti fjórir ráðherrar og full-
trúar þingflokka. Nefndin hefur
haldið einn fund í byrjun ársins
og mun hittast aftur innan
skamms.
Ég býst við því, að fyrirspyrj-
andi vilji fá svör um einstakar
aðgerðir stjórnvalda til undirbún-
ings útfærslunni í 200 milur. Þar
er af mörgu að taka og vil ég með
upptalningu nefna það helsta:
1) Pólitísk ákvörðun hefur ver-
ið tekin um að útfærslan verði á
þessu ári.
2) Með hliðsjón af bráðabirgða-
samkomulaginu við Breta, sem
rennur út 13. nóv. 1975, og ný-
gerðu samkomulagi við Færey-
inga, er líklegast aó útfærslan
verði á timabilinu frá 10. mai til
13. nóvember 1975.
3) Rikisstjórnin hefur kallað
saman að nýju eöa endurskipað
landhelgisnefndina svonefndu,
þar sem allir þingflokkar hafa
samráð.
4) tslenska sendínefndin á
fundum hafréttarráðstefnu Sam-
einuðu þjóðanna í Genf verður
skipuð embættismönnum og full-
trúum þingflokkanna. Af hálfu
Islands hefur verið lögð á það
áhersla frá upphafi, að Islending-
ar sjálfir geti hagnýtt alla fisk-
stofna, sem eru innan 200 milna
markanna, að strandríkið sjálft
verði að ákveða leyfilegt aflahá-
mark og möguleika sina á að nýta
það, að strandríkið kveði sjálft á
um rétt annarra þjóða til fisk-
veiða innan lögsögunnar, svo og
að úrskurður þriðja aðila komi
ekki til greina varðandi þessi
atriði.
5) Fiskifélag Islands hefur
unnið skýrslu um afrakstursgetu
Islandsmiða og afkastagetu fiski-
skipastólsms, og Hafrannsókna-
stofnunin hefur unnið skýrslu um
þol fiskstofna á svæðinu milli 50
og 200 sjómílná frá tslandi. Þessi
gögn, sem nú hafa verið útbúin
eru ómissandi við mat á hagsmun-
um okkar varðandi 200 milurnar
og verða Rjgð fram á fundi land-
helgisn. sem haldinn verður
næstu daga.
6) I ráðuneytum og rikis-
stofnunum er unnið að alhliða
undirbúníngi undir útfærsluna.
Samkvæmt 18. gr. laga nr.
102/1973 um veiðar með botn-
vörpu, flotvörpu og dragnót í fisk-
veiðilandhelginni, skal láta
endurskoóa þau lög fyrir 31. des-
ember 1975. Þessi endurskoðun
er hafin, verður haft samráð við
hagsmunaaðila og frumvarp um
breytingar á lögunum lagt fyrir
Alþingi næsta haust.
Dómsmálaráðuneytið hefur til
athugunar eflingu landhelgis-
gæslunnar vegna útfærslunnar. I
þvi sambandi beinist athyglin
einkum að því að efla flugvéla-
kost gæslunnar. Þá þarf einnig
sérstaklega að koma upp full-
komnu staðsetningarkerfi fyrir
flotann umhverfis landið.
Eftir útgáfu reglugerðar um út-
færslu fiskveiðilögsögunnar í 200
sjómílur er nauðsynlegt að breyta
botnvörpulögunum nr. 102/1973
til að fastákveða, að ákvæði lag-
anna, þ. á m. um veiðiheimildir,
veiðitakmarkanir, leyfakerfi og
niðurlög við brotum taki í heild
til ailrar hinna nýju 200 mílna
lögsögu.
7) Akvörðun islensku ríkis-
Framhald á bls. 20
Konur á þingí
ÞÁTTUR kvenna f íslenzkum
stjórnmálum, bæði I sveitar-
stjórnum og á Alþingi, er vax-
andi, þó sá vöxtur sé hægur og
mismunandi eftir stjórnmála-
flokkum. Nú sitja 5 konur I neðri
deild Alþingis, fjórar fyrir Sjálf-
stæðisflokkinn og ein fyrir Al-
þýðubandalagið. Ljósmyndari
Mbl, Emilfa Björnsdóttir, tók
þessa mynd af umræddum fimm
þingmönnum: Geirþrúður Hildur
Bernhöft (S), Reykjavfk, Sigrfð-
ur Guðvarðardóttir (S), Norður-
land Vestra, Sigurlaug Bjarna-
dóttir (S), Vestfirðir, Ragnhildur
Helgadóttir (S), Reykjavfk, for-
seti neðri deildar Alþingis, og
Svava Jakobsdóttir (K), Reykja-
vfk.
fliwnci
Geir Hallgrímsson um kjaramálin:
Ríkisstjórnin geri það sem
unnt er til að auðvelda samninga
S.l. föstudag flutti Geir Hall-
grfmsson forsætisráðherra
ræðu í efri deild Alþingis við
umræður um söluskattshækk-
un. 1 ræðu þessari fjallaði for-
sætisráðherra m.a. um óskir
verkalýðssamtakanna um
skattalækkanir sem þátt f nýj-
um kjarasamningum og sagði:
1 fjárlögum yfirstandandi árs
er gert ráð fyrir því, að unnt sé
að veita 700 millj. kr. til lækk-
unar beinna skatta, þ.e.a.s. að
áætlunarupphæð tekna af bein-
um sköttum eru 700 millj. kr.
lægri heldur en gildandi skatta-
lög mundu gefa í aðra hönd
við álagningu. Það hefur síður
en svo verið krafa launþega-
samtakanna, að frá þessari fyr-
irætlan væri horfið. Hins vegar
hafa fulltrúar launþegasamtak-
anna mjög ætlast til, að þessi
upphæð væri hækkuð og tekið
fram að visu, að aðrir sérskatt-
ar væru ekki á lagðir. En þegar
velja skal á milli hópeigna-
skatta annars vegar eins og
söluskatts og beina skatta hins
vegar, eins og tekjuskatts, þá
var það stefna fulltrúa laun-
þegasamtakanna á s.I. vetri við
gerð kjarasamninga þá, að meta
lækkun beinna skatta svo mik-
ils, að hækkun söluskatts um
5% stig var talin jafngilda
þeirri lækkun. Hækkun sölu-
skatts varð þó ekki meiri af
þessum sökum en 4% stig, þótt
lækkun beinna skatta væri
fyllilega sú, sem fulltrúar laun-
þegasamtakanna ætluðu sér á
móti 5 söluskattsstigum. Ég tel
í þessu fólgið ákveðið mat full-
trúa launþegasamtakanna á
þessum tveim skattformum.
Hinu skal ég ekki neita, að
það verður erfitt og ég sé ekki
fram á það í dag, að unnt sé að
verja hærri upphæð en 700
milij. kr. í þessu skyni eða öðru
til þess að koma til móts við
kröfur launþega sérstakiega
miðað við þá nauðsyn sem er á
þvi, að draga saman útgjöld rík-
issjóðs aó öðru leyti. En vita-
skuld mun ríkisstj. gera það,
sem í hennar valdi stendur til
þess að þær ráðstafanir verði
gerðar, sem auðvelda samninga
milli vinnuveitenda og laun-
þega, en á það ber þó fyrst og
fremst að líta, að ætlast verður
til að þessir aóilar semji sin á
milli um kaup og kjör og geri
það sem í þeirra valdi stendur
til þess að ná saman. Það er
ekki ávallt hægt að ætlast til
þess af hinu opinbera, að það
grípi inn í samningana og raun-
ar er það stefna beggja aðila,
hvort heldur er launþegasam-
taka eóa vinnuveitenda, að óska
eftir því, að rikið gangi al-
mennt séð ekki inn i kjara-
samninga, þótt það hafi verið
nauðsynlegt oft á tíðum, þegar
sérstakir erfiðleikar hafa verið
á ferðinni.
Ég vil láta það koma hér
fram, að öllum háttvirtum þing-
mönnum er áreiðanlega ljóst og
lika hv. síðasta ræðumanni, að
kjarasamningar á s.l. vetri voru
því miður óraunhæfir, jafnvel
þótt byggt væri á þeim við-
skiptakjörum, sem þá voru til
staðar, jafnvel þótt byggt væri
þá á því útflutningsverði, sem
við fengum fyrir sjávarafurðir
okkar. Nú þegar viðskiptakjör-
in hafa rýrnað um meira en
30% frá þeim tima, þá liggur í
augum uppi, að viðmiðunar-
grundvöllurinn getur ekki ver-
ið þeir kjarasamningar, sem
gengið var frá með þessum
hætti á s.I. vetri.
Ég vil svo aðeins leiða hjá
mér umræðu um launajöfnun-
arbætur, upphæð þeirra eða
fyrirkomulag m.a. til þess að
halda það heit, sem ríkisstjórn-
in hefur gefið launþegasamtök-
unum og vinnuveitendasamtök-
unum, að biða með framlagn-
ingu þeirra tillagna og þar á
meðal biða með umræður um
þær, þar til aðilar sjálfir hafa
fjallað um málið.