Morgunblaðið - 06.03.1975, Page 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 6. MARZ 1975
17
Þróttmikill fundur sjálfstæðisfólks í Reykjavík;
Höfuðatriði aðtryggja rekstrar-
grundvöll atvinnufyrirtækjanna
— atvinnuöryggi almennings
og áframhaldandi verð-
mætasköpun í þjóðarbúinu
Sjálfstæðisfélögin í Reykjavík efndu til almenns fundar í
Glæsibæ sl. mánudagskvöld um efnahagsmál og ráðstafanir
rikisstjórnarinnar í þeim efnum. Fundurinn var fjölsóttur og
fluttu ráðherrar flokksins framsögu um efnahagsmálin, en
síðan hófust fjörugar umræður, fyrirspurnir og svör. Mikill
þróttur og áhugi einkenndi fundinn, sem sýndi mikinn
sóknarhug sjálfstæðisfólks í borginni. Skoðanaágreiningur
um einstök mál var óverulegur og Ijóst, að sjálfstæðisfólk
stendur heilshugar að baki forystumanna flokksins í erfiðum
ákvörðunum en nauðsynlegum til að rétta við þjóðarskútuna,
tryggja rekstrargrundvöll atvinnufyrirtækja og atvinnuöryggi
almennings i landinu.
Frá v. Jónína Þorfinnsdóttir, fundarritari. Matthías Á. Mathiesen, Matthías Bjarnason, Geir
Hallgrtmsson, Ragnar Júlíusson, Gunnar Thoroddsen.
Forsætisráðherra, Geir Hallgrims-
son, gerSi í upphafi máls síns grein
fyrir viðskilnaði vinstri stjórnar og
þeim vanda, sem nýrri ríkisstjórn var
á höndum á vettvangi efnahags-
mála. Þær ráðstafanir, sem gripið
var til á siðasta hausti, hafi haft
þann megintilgang, að tryggja
rekstrarstöðu atvinnuveganna, at-
vinnuöryggi almennings og áfram-
haldandi verðmætasköpun i þjóðar-
búinu. Við þær aðstæður, sem þá
voru, og miðað við þær upplýsingar
og spár á sviði efnahagsmála, er þá
lágu fyrir, var það hald manna, að
þessar ráðstafanir myndu nægjan-
legar.
Þróunin hefði hins vegar orðið á
annan veg en efnahagsspár bentu
til. Viðskiptakjör þjóðarinnar hefðu
ekki einungis haldið áfram að versna
heldur hefði sú þróun orðið örari og
neikvæðari en séð var fyrir.
Viðskiptakjör þjóðarinnar hefðu frá
því í haust versnað um 15% og
hefðu þvt versnað um 30% á einu
ári. Rakti ráðherrann þróunina i
verðlagi sjávarafurða, sem væru
undirstaða gjaldeyristekna okkar,
verðfall og sölutregðu, samhliða
stórhækkuðu verðlagi innflutnings,
sem rýrt hefði kaupmátt gjaldeyris-
tekna þjóðarinnar svo mjög, að ekki
væri dæmi um svo öra rýrnun áður.
Aukning þjóðartekna á yfirstandandi
ári væri ekki fyrirsjáanleg og spár
væru fyrirliggjandi um, að þjóðar-
tekjur á ibúa myndu minnka um allt
að 7% á yfirstandandi ári. Fyrir-
sjáanlegur halli þjóðarbúsins út á við
hefði verið 14—1 7 milljarðar króna.
Þó reiknað hefði verið með mestu
mögulegum lántökum erlendis, rúm-
lega 9 milljörðum, var fyrirsjáanlegt,
að gjaldeyrisstaðan mundi versna
um 6—8 milljarða, enda gjaldeyris-
varasjóðurinn uppurinn.
IMauðsyn nýrra ráðstafana var þvi
auðsæ á hinu nýja ári. Þrir valkostir
hefðu verið fyrir hendi: í fyrsta lagi
gengislækkun með tilheyrandi
hliðarráðstöfunum. í öðru lagi
styrkjastefna, sem þýtt hefði:
umfangsmiklar nýjar álógur á þegn-
ana til styrktar atvinnuvegunum.
Þriðja leiðin hefði verið niðurfærslu-
leið. Sú leið reyndist að athuguðu
máli pólitiskt ófær, m.a. vegna af-
stöðu og samráðs við stéttarfélög.
Þær leiðir sem hafnað var hefðu þá
vankanta að skila minni árangri,
vera seinvirkari, stuðla að mis-
rrftinun milli atvinnugreina, örva
siður til gjaldeyrisöflunar. Þær hefðu
þýtt dauðadóm yfir ýmsum iðngrein-
um, frekar leitt til samdráttar og
atvinnuleysis, brotið í bág við við-
skiptasamninga okkar við aðrar
þjóðir og spillt lánsfjáröflun erlendis.
Samhliða gengislækkun þyrfti að
draga verulega úr útgjaldaáformum
fjárlaga og opinberra aðila, draga úr
útlánum fjárfestingarsjóða og banka,
finna lausn á tekjuskiptingarvanda
innan sjávarútvegsins, beina fjár-
magni til forgangsverkefna á sviði
orkumála (er væru í senn gjaldeyris-
sparandi og gjaldeyrisskapandi) —
en verja jafnframt hlut láglaunafólks
með skattalækkunum, hækkun bóta
tryggingarkerfis og hækkun lægstu
launa með lögskipuðum launajöfn-
unarbótum eða samningum aðila
vinnumarkaðarins, sem æskilegra
væri.
Síðan gerði forsætisráðherra grein
fyrir hugmyndum rikisstjórnarinnar,
varðandi láglaunabætur, skatta-
lækkanir og bótagreiðslur trygginga-
kerfis. Áform um láglaunabætur
hefðu falið í sér 9—10% hækkun
lægstu launa (til viðbótar fyrri launa-
jöfnunarbótum og almennri launa-
hækkun um 3% 1. desember sl.),
tekjutrygging elli- og örorkuþega átti
að hækka um 10% og lifeyris-
greiðslur um 4%, skattalækkun, sem
samsvaraði allt að 7% launahækkun
og samruna tekjuskatts og fjöl-
skyldubóta i eitt kerfi. Þá hefði og
verið til umræðu hækkun á persónu-
frádrætti skattþegna varðandi út-
svarsálagningu.
Forsætisráðherra sagði rikisstjórn-
ina hafa mætt gagnrýni fyrir síðbún-
ar hliðarráðstafanir. En menn yrðu
að gæta þess, að samráð yrði að
hafa við aðila vinnumarkaðarins i
þessu máli, til að tryggja raunhæfari
árangur aðgerðanna, frið á vinnu-
markaði og áframhaldandi verð-
mætasköpun atvinnuveganna. Aðilar
vinnumarkaðarins hefðu óskað þess,
að framlagning ákvörðunar um lág-
launauppbætur o.fl. yrði frestað,
meðan þeir reyndu samningaleið i
málinu, og við þeim óskum hefði
rikisstjórnin orðið. Rikisstjórnin biði
þvi átekta um stund, en myndi
leggja sig fram um að þær sættir og
lyktir tækjust, er tryggðu fulla at-
vinnu, sem minnstar byrðar á þá
lægst launuðu og þann árangur, að
hægt væri að byggja upp raunhæfari
hagsmunagrundvöll starfshópanna i
þjóðfélaginu i framtiðinni en verið
hefði til þessa.
Gunnar Thoroddsen, iðnaðar- og
orkuráðherra, ræddi m.a. um orku-
kreppuna i heiminum og afleiðingu
hennar á efnahagslif þjóða og þegna.
Hann sagði Island eina landið i Norð-
ur- og Vestur-Evrópu, sem ætti um-
talsverðar orkulindir ónýttar.
Fallvötn og jarðvarmi íslendinga
fælu i sér framtiðarmöguleika á sviði
orkumála, sem leyst gætu oliuna af
hólmi á sviði húshitunar i landinu og
þann veg orðið i enn rikara mæli
gjaldeyrissparandi en nú, og undir-
staða i iðnvæðingu þjóðarinnar, m.a.
stóriðju, og þannig nýtzt til umfangs-
mikillar gjaldeyrisöflunar. Hann
ræddi um forystu Sjálfstæðisflokks-
ins i orkumálum, bæði i rikisstjórn-
um og i borgarstjórn, en Reykjavik-
urborg hefði löngum verið leiðandi
framtaksaðili í virkjun jarðvarma og
vatnsfalla.
Þá gerði ráðherrann i itarlegu máli
grein fyrir þeim athugunum og fram-
kvæmdum á sviði orkumála, sem nú
væru á döfinni, rakti viðskilnað
vinstri stjórnarinnar á þessu sviði,
sem hefði verið bágborinn, ekki sizt i
Norðlendingafjórðungi. Ræddi hann
sérstaklega raforkumál hvers lands-
fjórðungs fyrir sig og lagði sérstaka
áherzlu á virkjunarmöguleika og
nauðsyn virkjunarf ramkvæmda á
Norðurlandi. Fjallaði hann i þvi sam-
bandi m.a. um Kröfluvirkjun og þá
breytingu sem orðinn væri i þróun
og framkvæmdahraða þeirrar virkj-
unar, eftir að Jón G. Sólnes hefði
tekið að sér stjórnarforystu hjá
Kröfluvirkjun.
Ráðherrann rakti og tiltæka mögu-
leika á sviði jarðvarmanýtingar, þær
hitaveituframkvæmdir, sem eru á at-
hugunar- og framkvæmdastigi i ein-
stökum byggðum tandsins og stór-
bætta aðstöðu til könnunar á þessu
sviði með tilkomu hins nýja jarðbors,
sem nú yrði keyptur til landsins og
gæti borað niður á 3600 m dýpi.
Með tiikomu hans opnuðust nýir og
óvæntir möguleikar, sem timinn
myndi leiða i Ijós.
Þá ræddi ráðherrann um húsnæð-
ismál, nauðsyn meiri hagkvæmni i
byggingu íbúðarhúsnæðis, m.a. með
einingarhúsum, en húsnæðismálin
væru eitt helzta hagsmunamál alls
þorra landsmanna, ekki sizt unga
fólksins, sem stefndi að heimilis-
stofnun. Sagði ráðherrann að lána-
mál Húsnæðismálastofnunar væru
nú i sérstakri athugun i ráðuneyti
hans og óhjákvæmilegt væri að
hækka verulega lán þeirrar stofnun-
ar til samræmis við hækkandi bygg-
ingarkostnað.
Matthías Bjarnason sjávarútvegs-
ráðherra ræddi sérstaklega þýðingu
sjávarútvegsins, fiskveiða og fisk-
vinnslu. fyrir þjóðarbúið og afkomu
fólksins í landinu. Hann ræddi þann
vanda, sem nú væri við að eiga i
sjávarútvegi, og þær ráðstafanir,
sem gripið hefði verið til af hálfu
rikisvaldsins, til að tryggja rekstrar-
grundvöll fyrirtækja i sjávarútvegi
og atvinnuöryggi almennings.
Ráðherrann sagði fjárþörf fisk-
veiðasjóðs á þessu ári 3750
milljónir. Ráðstöfunarfé sjóðsins
væri 90Ö milljónir, svo á vantaði um
2900 m. kr. Til að greiða erlendar
skuldir vegna fyrri fjárfestingar
þyrfti 1225 m. kr. og vegna skipa-
smiða innanlands 1120 m. kr. eða
samtals 2345 m.kr. Hér væri að
meginhluta til um að ræða fjárskuld-
bindingar, sem við hefði verið tekið,
er fyrri stjórn fór frá. — Á fjárlögum
yfirstandandi árs væru aðeins 2100
m. kr. til sjávarútvegs, þar af 680
m.kr. til fiskveiðasjóðs og til rekstrar
Hafrannsóknastofnunar.
Þá ræddi ráðherrann kostnaðar-
hlið tryggingakerfisins og heilsu-
gæzlustof nana i landinu (sjúkra-
húsa). Þessi mál væru lang stærsti
kostnaðarliður fjárlaga, tæpir 16
milljarðar. Nauðsynlegt væri að at-
huga þessi mál öll frá grunni og leita
hagkvæmni og aðgæzlu i meðferð
þeirra. Sagði ráðherrann. að hann
hefði falið Guðjóni Hansen
tryggingafræðingi að taka út trygg-
ingakerfið í heild og gera tillögur um
úrbætur, og myndu niðurstöður hans
liggja fyrir til athugunar i september-
mánuði nk.
Matthías Á. Matthiesen, fjármála-
ráðherra ræddi fjármál rikissjóðs og
rikisstofnana. Hann sagði viðskipta-
kjör hafa versnað, milli áranna 1973
og 1974, um 11% og halli rikissjóðs
og rikisstofnana á liðnu ári næmi um
3 milljörðum króna. Fjárlög ársins
1975 hefðu orðið hærri en nokkru
sinni i sögu fjárlagagerðar. og væri
nú fjórföld á við siðustu fjárlög fyrri
fjármálaráðherra Sjálfstæðisflokks-
ins, Magnúsar Jónssonar. Orsök
þessa væri að sjálfsögðu fólgin i
þeirri verðlagsþróun sem hér hefði
orðið á vinstristjórnarárunum,
stjórnunaraðgerðum þeirrar stjórnar,
innfluttri og heimatilbúinni verð-
bólgu. Verðbólguvöxtur á árinu
1 974 hefði orðið u.þ.b. 50%.
Ráðherrann sagði meginhluta
hækkana fjárlaga 1975 vera i 4
gjaldaflokkum: niðurgreiðslum,
launagreiðslum, tryggingakerfinu og
vegna markaðra tekjustofna eða um
10Vz milljarð. Hækkun á öðrum
liðum fjárlaga væri 4'/2 milljarður.
Ráðherrann sagði að yfir 80% fjár-
laga væri bundinn i ýmiss konar
löggjöf, sem fyrir væri, svo nauðsyn-
legur og óhjákvæmilegur niður-
skurður fjárlaga kæmi einkum fram i
minni framkvæmdum, nema laga-
breytingar kæmu til á undan. Hann
hefði beitt sér fyrir breytingu á lög-
um um ráðningu starfsmanna rikis-
ins, flutt frumvarp til laga um lán-
tökur rikisfyrirtækja og endurskoðun
á margháttaðri löggjöf og útgjöldum
ráðuneyta, til að þrýsta á um sparn-
að og aðhald i rikisrekstrinum.
Þegar núverandi fjárlög hefðu
verið unnin, hefði verið reiknað með
þáverandi spá þjóðhagsstofnunar um
5,7% rýrnun viðskiptakjara. Siðari
niðurstöður hefðu raskað þessum
fjárlagagrundvelli. þar eð þær sýndu
11% rýrnun Endurskoðun þessara
fjárlaga væri þvi óhjákvæmileg,
frestun opinberra framkvæmda og
samdráttur i rikisútgjöldum. Væri nú
að þvi verki unnið i samræmi við
yfirlýsingar rikisstjórnarinnar á opin-
berum vettvangi.
Aðrir sem til máls tóku á fundinum
voru: Árni Gestsson, Guðjón Tómas
son, Karl Jóhannsson, Snorri Hall-
dórsson, Eggert Hauksson, Hjörtur
Hjartarson, Magnús Sigurjónsson,
Þorvaldur Moby, Sverrir Runólfsson,
Pétur Mock, Sigurður Haraldsson,
Árni Bergur, Sigriður Valdimars-
dóttir, Svan Friðgeirsson og Sig-
urður Ágúst Jensson.
Að loknum ræðum og fyrirspurn-
um fundarmanna tóku ráðherrar
flokksins til máls, svöruðu fyrir-
spurnum og fluttu hvatningarorð.
Frá fundi sjálfstæðisfélaganna.