Morgunblaðið - 26.09.1975, Blaðsíða 16

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 26. SEPTEMBER 1975
Þeir láta hverjum degi nægja sína þjáningu
Litlir drengir meö körfur sem framleiddar eru f Tanzanfu og þykja
ágætis varningur.
ÞÓ SVO að lslendingar séu vfö-
föruiir eru trúlega fáir Islend-
ingar sem hafa dvalið f Afrfku-
rfkinu Tanzanfu. íslenzk
stúlka, Selma Salin, sem er gift
sænskum manni, hefur verið
búsett þar f ár og var á dögun-
um stödd hér heima f stuttri
heimsókn. Sfðan mun hún
halda á ný til Tanzanfu og vera
þar að mínnsta kosti ár tif við-
bótar. Eiginmaður hennar er
byggingartæknir og starfar hjá
dansk-sænsku byggingarfyrir-
tæki sem er að byggja sykur-
verksmiðju og rafstöð f Kidatu.
sem er alllangt uppi f landi og f
þvf þorpi eru þau búsett.
Blaðam. Mbl. hitti Selmu og
spurði hana frétta úr þessu
fjarlægalandi.
— Tanzanía er allt öðru vísi
en ég hélt, segir Selma — En
maður gerir sér enga grein fyr-
ir svona fyrr en farið er að búa
í landinu. Kidatu þar sem við
búum ér eiginlega þrjú smá-
þorp. Við búum þar á svæði
starfsfólksins. Húsin eru úr tré
og þau eru afleit því þau vilja
rotna. En okkar hús er tiltölu-
lega nýtt og harla gott. Hiti er
venjulega 35—40 stig og loft-
.kæling er vitaskuld í öllum her-
.bergjunum. Við höfum þarna
til umráða þrjú herbergi og eld-
hús og stóra verönd. Þetta er
góður staður að mörgu leyti, en
við erum nokkuð afskekkt, það
er til dæmis 5—6 tíma akstur
inn til höfuðborgarinnar Dar
Es Saalam.
Meginþorri fbúanna eru inn-
fæddir sem hafa komið til að
vinna við verksmiðjuna. Þeir
búa í leirhúsum og fátækt með-
al þeirra er ákaflega mikil. Raf-
magn hafa þeir ekki og elda á
hlóðum og allt annað er eftir
því. Þeir sem hafa komizt
lengra fá þó sæmilegt húsnæði
og jafnvel rafmagn sumir en
það tekur langan tíma fyrir þá
að læra að nota þessi „þægindi"
sem við köllum svo. Ég hef
hús„dreng“ og hann á fjölda
barna og tvær konur enda er
slíkt leyft í landinu og algengt.
Hús,,drengurinn“ minn veit
ekki hvað hann er gamall, en
hann kann dálftið að lesa og
skrifa og er ákaflega ljúfur og
góður starfsmaður.
— Hvað með skólagöngu
barna?
— Upp úr henni er ekki lagt
neitt á við það sem gerist á
Vesturlöndum og víðar. Aðalá-
herzlan er lögð á að rækta jörð-
ina og mér skilst að heldur hafi
dregið úr skólagöngu barna sið-
ustu árin. Sumir segja að hvfti
maðurinn hefði aldrei átt að
koma, koma hans hafi aðeins
orðið til að spilla og til að vekja
upp óánægju Afríkumanna
með sína stöðu. Nú sjá þeir til
dæmis hvað hvíta fólkið þarna
lifir miklu betra lífi en það og
auðvitað elur slíkt af sér óá-
Selma Salin
Rabbaö við
Selmu Salin
sem hefur verið
í Tahzaníu í ctr
nægju. En ég býst við að mennt-
unarkerfið sé betra í höfuð-
borginni en vfða út í sveitinni.
— Hver er aðalatvinna Tanz-
aníumanna?
— Þeir rækta mafs og sykur-
plöntur og geysimikið af banön-
um. Þeir eru þurftalitlir að þvf
er virðist og oft hef ég furðað
mig á þvf hvað þeir virðast
þurfa lítið. Kannski helzt kjöt
og hrfsgrjón og banana mat-
reiða þeir á ýmsa vegu. Yfir-
leitt finnast mér konur vinna
miklu meira en karlar og þeirra
dugnaður er áberandi meiri.
— Hefurðu verið í höfuðborg-
inni?
— Já, og hún er ósköp óhöf-
uðborgarleg, ef svo má segja.
Hún er ákaflega skitug og þar
er fátækt mikil. Þó er þar fjöldi
Indverja og það eru helzt þeir
sem komizt hafa í álnir með
verzlunum sfnum. Nókkuð er
þar einnig af Englendingum og
Hollendingum sem eru læknar
og kennarar. Þar eru einnig
kennarar frá fleiri þjóðum á
vegum Sameinuðu þjóðanna.
Það er lítið um ferðafólk til Dar
es Salam og reyndar til Tanzan-
fu enda ekkert lagt upp úr því
að laða þá til landsins, þjónusta
er yfirmáta léleg og óþrifnaður
alveg ótrúlegur.
— Hvernig fólk eru Tanzan-
íumenn að þfnum dómi?
— Þeir eru barnalegir og
glaðlegir, virðast fljótir að
gleyma því sem þeir eiga að
læra eða er sagt. En þeir syngja
mikið og eru kátir. Mér virðast
þeir talsvert þjófóttir og þeir
svífast einskis að þvf leyti. En I
ýmsu birtist hjálpsemi þeirra
sérstaklega innbyrðis. Þeir eru
múhameðstrúar og kristnir og
færa sér frfdaga beggja f nyt. Á
kvöldin drekka þeir áfengan
bjór, hafa uppi trumbuslátt og
dansa sér til skemmtunar fram
á rauða nótt. Brennivín drekka
þeir ekki enda er það alltof
dýrt. Masaiar, sem eru kyn-
þáttur f Tanzaníu, eru sagðir
fegursta fólk í heimi. Þeir eru
yfirleitt efnaðri en hinir, setja
leir í hárið á sér til skrauts og
ganga alltaf með spjót. Af þeim
má ekki taka mynd og þeir
halda sig í sérþorpum og hleypa
engum að sér. Þeir reka bú-
sfcap, eiga aðallega nautgripi.
— Hefurður ferðazt um land-
ið?
— Dálftið höfum við farið.
Norður-Tanzanía er afar falleg,
þar eru skógar og fjöll og mikil
ræktun en austurströndin er
aftur Iáglendari. Dýragarðar
eru vfða, meðal annars einn
rétt hjá okkur. Dýrin halda sig
innan viss svæðis sem ekki eru
afmörkuð og maður getur ekið
um þessa garða en vissara að
fara ekki út úr bílnum. Þarna
eru allar dýrategundir sem
höfnum tjáir að nefna og
ólýsanlegt ævintýri að sjá dýrin
þarna í sínu rétta og eðlilega
umhverfi. Við reynum að fara
út að ströndinni, þegar við eig-
um frí, en nú er í gildi bann við
akstri á sunriúdögum til að
spara bensín, svo að við erum
minna á ferli en ella.
— Er heilbrigðisástand
slæmt í landinu?
— I þorpinu hjá okkur er
spítali og þar vinnur hollenzkur
læknir. En margir, sérstaklega
börn deyja úr mislingum. Það
er hörgull á meðulum og það
gengur seint að gera endurbæt-
ur. Þeir segja að ástandið hafi
Verið betra, meðan Bretar réðu
landinu. Svo ganga allir ber-
fættir og skordýrabit getur ver-
ið afar slæmt og leitt til veik-
inda og jafnvel dauða. En það
sem fyrst og fremst gerir þeim
erfitt um vik sem vinna að heil-
brigðismálum er hve lands-
menn eru sjálfir kærulausir
hvað snertir þrifnað. Sorpi og
úrgangi er hent hvert sem er,
fólk þvær sér ekki árið út og öll
slík umhirða er vægast sagt öm-
urlega slæm.
— Það mun vera töluvert af
útlendingum f landinu?
— Já, nú eru Kínverjar að
byggja járnbraut, Italir vegi og
ýmislegt er verið að gera á veg-
um Sameinuðu þjóðanna, svo
og fjölda erlendra fyrirtækja
sem eru að reyna að efla at-
vinnuvegi í landinu og bæta
aðstöðuna. En allt á langt I
land. Mér finnast Tanzaníu-
menn barnalegir og einlægir og
beir virðast ekki hafa áhyggjur
af morgundeginum — það er
miklu nær sanni að segja að
aðrir hafi áhyggjur fyrir þá,
sem þeir telja óþarfar. Það er
yfirleitt ákaflega mikið ævin-
týri að vera þarna — og okkar
aðstæður eru náttúrlega ákaf-
lega góðar. Við höfum verzlanir
fyrir okkur útlendingana þarna
i þorpinu, þótt þær verzlanir
þættu víst frumstæðar á okkar
mælikvarða hér, við fáum
stundum frystan fisk frá Kenya
og svo kaupum við kjötvörur
beint frá bóndabæjunum og
enda þótt mataræðið sé heldur
fábreytt höfum við nóg af öllu.
Loftslagið er dásamlega gott og
það er ómögulegt annað en láta
sér líka vel við fólkið, sem er
svo glaðlynt og jákvætt.
Þorpsverzlunin f Kidatu.
Hugur og hönd
Kynnir þjóðlegar vinnuaðferðir
RITIÐ „Hugur og hönd“ kemur
nú út f 10. sinn, En Heimilis-
iðnaðarfélag íslands hefur sfðan
1966 gefið út eitt hefti árlega.
Ritið er eitt hið vandaðasta, sem
hér er gefið út, og m.a. prýtt
fallegum litmyndum.
Hugur og hönd er gefið út I
þeim tilgangi að kynna þjóðlegar
vinnuaðferðir, jafnframt því sem
ávallt eru í því fyrirmyndir að
ýmiss konar handavinnu og upp-
skriftir. Er vandað mjög til
greinanna. T.d. hefur Kristján
Eldjárn, forseti Islands, ritað
greinar í sum blöðin, og skrifar
nú um forn leikföng undir fyrir-
sögninni „Leikur er barna yndi“,
þar sem hann tekur fyrir doktors-
ritgerð hollenzkrar konu að nafni
Martina Wilhelmina Stein-
Wilkeshuis um barnið í forn-
íslenzku þjóðfélagi. I rit síðasta
árs skrifaði hann um handaverk
Fjalla-Eyvindar. Þá skrifaði
Halldór Laxness grein um hand-
verkið, upphaf og endi listar. Og
fleiri hafa á umliðnum árum
skrifað merkilegar undirstöðu-
greinar um íslenzkan heimilis- og
Iistiðnað. Jafnframt því eru vakin
upp gerð gamalla hluta og gefnar
uppskriftir sem fáir kunna
lengur. T.d. að laufaviðarvettl-
ingum, roðskóm, o.fl.
I ritinu, sem nú var að koma út,
er mikið fjallað um gullastokka
og gömul Ieikföng, en litfagrir
saumaðir boltar eftir Sigrúnu
Ragnarsdóttur prýða forsfðu-
myndina. Inni í ritinu er gefin
uppskrift af hekluðum bolta og
saumuðum leikföngum. Auk fyrr-
nefndrar greinar skrifa Hulda
Stefánsdóttir um gullastokkinn.
Þá eru uppskriftir að hekluðum
skírnarkjól og teppi og fleiri
barnaflíkum, prjónuðum eða
saumuðum, og myndir eru af
hnýtingum og knipplingum.
Greinar eru í ritinu um gömlu
baðstofuna, stafgólf, gömlu hnút-
ana,sigurlykkju og sigurhnút, um
þyrilinn, sortulyngslitað skinn og
um horfin handbrögð. Þar er að
finna mynd af viðgerðum kaffi-
bolla, sem hefur verið saumaður
saman eftir að hann brotnaði og
nákvæmlega lýst hvernig slík við-
gerð fer fram. A nútímafólk sjálf-
sagt erfitt með að gera sér slfkan
hagleik í hugarlund eða þvílfka
nýtni. 1 miðju ritinu er sagt frá
sýningu á heimilisiðnaði Sama f
Norræna húsinu og fjórar lit-
HUGUB OG HÖND
RIT HEIMILISIÐNAÐARFÉLAGS ISLANOS 1975
Á forsfðu nýjasta ritsins eru út-
saumaðir litfagrir boltar og upp-
skrift af hekluðum bolta inni f
ritinu.
prentaðar síður með myndum af
handiðnaði þeirra.
Ef flett er þessum 10 ritum,
sem komið hafa út síðan 1966, sést
að ekki hefur verið slegið af kröf-
unum um vandaðan frágang.
Fyrsta ritinu er fylgt úr hlaði. Þar
segir m.a.: „Heimilisiðnaðarfélag
íslands er að stofni til gamalt
félag. I stofnlögum þess frá 1913
segir m.a.: „Það er tilgangur
félagsins að auka og efla þjóðleg-
an heimilisiðnað á Islandi, stuðla
að vöndun hans og fegurð og
vekja áhuga manna á því að fram-
leiða nytsama hluti." Þjóðleg
menningarverðmæti eru margvís-
leg. Ein grein þeirra er heimilis-
iðnaðurinn. Tóvinna var almennt
stunduð á hverju heimili, enda öll
klæði heimagerð og vaðmál og
smáband útflutningsvara þjóðar-
innar. Fallegur vefnaður frá fyrri
tíð f böndum, dúkum og dreglum
ber vitni um hagar hendur og
listfengi. Amboð og ílát voru
smíðuð og gjarnan prýdd út-
skurði, en tréskurður hefur verið
veigamikill þáttur í íslenzkri
alþýðulist. En tímarnir breytast.
Iðnaðurinn hefur færst af heimil-
Framhald á bls. 26