Morgunblaðið - 07.03.1976, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. MARZ 1976
Það þykja aó vonum tíðindi,
að Leikfélag Húsavíkur skuli
hafa ráðizt í sýningu á Pétri
Gaut Ibsens. En einföld skýring
mun vera á því, nefnilega sú, að
þeir Gunnar Eyjólfsson og Sig-
urður Hallmarsson sammæltust
um það, þegar þeir unnu saman
að gerð myndarinnar Lén-
harður fógeti. Þetta þótti að
vonum djarft tiltæki, en um
léið heillandi viðfangsefni,
enda menningarlegur
metnaður þeirra, er starfa í
Leikfélagi Húsavíkur, slíkur,
Pétur
Gautur
r
a
Húsavík
sök á leikurinn vissulega erindi
til okkar Islendinga núna. Við
höfum sannarlega þörf fyrir að
láta ýta duglega við okkur,
vekja í hugum okkar þá spurn-
ingu, hvort við höfum staðið
okkur eins og efni standa til,
eða hvort við — eins og
þursarnir — látum okkur vel
líka að vera sjálfum okkur
nægir.
Þýðing Einars Benedikts-
sonar er vafalaust meðal mestu
snilldarþýðinga á íslenzkri
tungu. Svo að vitnað sé til
Gunnar
Eyjólfsson leikur
gestaleik
að vafalaust hefur aldrei
hvarflað að þeim að láta sér
slikt happ úr hendi sleppa sem
það, að Gunnar Eyjólfsson
skyldi fús að taka að sér titil-
hlutverk leiksins.
Af þessu tilefni er full ástæða
til að fagna því sérstaklega, að
einum af höfuðleikurum Þjóð-
leikhússins og um leið snjöll-
ustu leikurum þessa lands skuli
hafa verið gefið tækifæri til
þess að leika þennan gestaleik
á Húsavík. Það er oft um það
rætt, að Þjóðleikhúsið hafi
skyldur við hinar strjálu byggð-
ir, og vissulega er það rétt
athugað. Nú gerir það að vísu
sitt gagn, þegar Þjóðleikhúsið
efnir til farandsýninga. Ég
hygg þó, að heimsókn Gunnars
Eyjólfssonar og aðrar slikar
hafi dýpri áhrif og langærri;
þær róta upp i mönnum og
hvetja þá til dáða; þær færa
nýja Ieikþekkingu út um byggð-
irnar — og ég held líka að
Gunnar Eyjólfsson hafi haft
bæði gagn og gaman af
heimsókninni til Húsavíkur.
Þar er leikgleði áhugamannsins
í algieymíngi, óeigingjarnt
framlag góðra vina.
Heildarblær sýningarinnar
er mjög góður. Þar kemur
kannski mest á óvart, hversu
einföld og snjöll lausn var
fundin á leiktjöldum, og hefur
þurft töluverða hugkvæmni til,
svo lítið sem sviðið er. Þannig
urðu nær engar tafir milli
atriða. Húsvíkingar hafa 1
komið sér upp góðum ljósa-
búnaði og beita myndvarpa við
leiksýningar með góðum
árangri. Leikmynd gerði ungur
Húsvíkingur, Hallmar Sigurðs-
son, en hann stundar nú nám í
leíkhúsmenntum í Svíþjóð.
á þvi, þegar slíkir listamenn |
leika á móti áhugafólki, að túlk-
un þeirra verði of sterk.
Gunnari tókst að komast hjá
því. Leikur hans var í jafnvægi
allan tímann.
Með hlutverk Asu fer Herdís
Birgisdóttir. Hún náði góðum
tökum á þessu erfiða hlutverki;
sérstaklega er hún minnisstæð í
andlátssenuninni. Sólveig er
leíkin af Guðnýju Þorgeirs-
dóttur, og fórst það vel úr
hendi. Ingimundur Jónsson
bregzt ekki frekar en fyrri
daginn i gervi Dofra og
Kristjana Helgadóttir sýndi það
með túlkun sinni á græn-
klæddu konunni að" hún er
mjög vaxandi leikkona. Eins og
ég gat um áður er sýningin góð
í heild og var enginn veikur
hlekkur í henni. Sýnir það öðru
fremur, hversu vel hefur verið
til hennar vandað og myndar-
lega er að henni staðið.
Ég þarf ekki að hafa mörg
orð um ljóðaleikinn Pétur
Gaut. Hann er eitt af höfuð-
verkum Ibsens, eftirsótt við-
fangsefni leikara og leikstjóra
um allan heim. I því beinir höf-
undurinn örvum háðs og
beizkju að löndum sínum fyrir
andlegan doða, sjálfsbirgings-
hátt og sinnuleysi fyrir hinum
raunverulegu verðmætum i lifi
einstaklings og þjóðar. Fyrir þá
Sveins Skorra Höskuldssonar
„hefur Einari tekizt frábærlega
að flytja orðfæri og stíl frum-
ritsins yfir á nýtt mál. Þegar í
heildina er litið virðist helzti
munur sá, að viða er norski
textinn ljóðrænni og léttari,
sem hæfir rómantísku hugar-
flugi Ibsens, en þýðing Einars
er þyngri og vitsmunalegri, sem
hæfir alvarlegum siðlegum
kjarna leikritsins".
Pétur Gautur var frum-
sýndur á Húsavík 24. febrúar
sl. og var leikurum og leikstjóra
fagnað innilega að sýningu lok-
inni. A þeim degi voru 100 ár
liðin frá fyrstu frumsýningu
verksins, og svo skemmtilega
vildi til, að saman fór 50 ára
afmælishóf Gunnars Eyjólfs-
sonar leikara. Og til að fylla
þrenninguna er rétt að geta
þess, að nú stendur yfir 75.
leikár Leikfélags Húsavíkur.
Þegar Pétur Gautur var frum-
sýndur, var miðhluta verksins
sleppt, og að sjálfsögðu var
sami háttur hafður á nú.
Með sýningu sinni á Pétri
Gaut, því stórbrotna, bráð-
skemmtilega og síunga leikhús-
verki, hefur Leikfélag Húsa-
víkur unnið mikið menningar-
afrek. Ég óska þeim, sem unnu
þar að, til hamingju.
Halldór Blöndal.
— Ljósm.: Ljósmyndastofa Péturs, Húsa-
vik.
Pétur Gautur (Gunnar Eyjólfs-
son) I hópi brúðkaUpsgesta.
| Leikstjóri Péturs Gauts er
Sigurður Hallmarsson, sá
E snjalli leíkari og fjölhæfi lista-
maður. Sú dirfska að ráðast í
þetta erfiða viðfangsefni lýsir
vel þreki hans, þegar leiklistin
er annars vegar. Mér er
kunnugt um, að þetta hefur
f lengi verið draumur hans, —
* og nú hefur hann rætzt. I stuttu
máli sagt virðist mér sýningin
stórkostleg og bera vott um
sterkaleikstjórn og hugkvæma.
Gunnar Eyjólfsson fer með
hlutverk Péturs Gauts og fer á
kostum. Það er alltaf viss hætta
Sólveig (Guðný Þorgeirsdóttir) og Asa (Herdfs Birgisdóttir).
Uppstilling I, nr. 2 í sýningarskra.
Sýning Sigurðar
Örlygssonar
Sigurður Örlygsson hefur
ásamt félaga sínum og skóla-
bróður Magnúsi Kjartanssyni
1 markað sér nokkra sérstöðu
meðal íslenzkra myndlistar-
manna með því að þeir hafa
lagt sérstaka rækt við amerísk
viðhorf innan nýgeometríunn-
ar. Sú geometría á lítið skylt við
hina takmörkuðu reglustiku-
geometriu í Evrópu á sjötta ára-
tugnum þótt sumir dýrki ennþá
stíft hinar beinu línur. Þessi
tegund geometríu er miklu lif-
rænni og hafnar ekki með öllu
þátttöku þekkjanlegra forma
úr umhverfinu og á stundum
bregður jafnvel fyrir áhrifum
frá pop-listinni. Hér er þannig
ekki að jafnaði myndrænt
meinlæti á ferð þótt stórir fletir
séu gjarnan I hávegum hafðir
og þessi tegund myndlistar
getur verið bráðskemmtileg
fyrir augað.
Það er lika þannig að gervi-
efni ásamt vélrænum hjálpar-
tækjum taka stöðugt meira rúm
í lífi nútímamanneskjunnar og
við það skapast þörf fyrir and-
verkandi áhrif, lífræna til-
breytningu.
Sigurður Örlygsson hefur
haft þörf fyrir að glima við
stóra fleti allt frá fyrstu árum
sínum í listaskóla, hann var
mjög frábitinn nostri og smá-
atriðum og var gjarn til að eyði-
leggja slíka vinnu með yfirmál-
un stærri og ábúðarmeiri flata.
Þessi elska hans við stóra
fleti kom mjög vel fram á
fyrstu sýningu hans í Unuhúsi
við Veghúsastíg árið 1971 og
svo aftur á sýningu hans og
Magnúar i Norræna húsinu árið
eftir. Síðan hefur hann gert
viðreist, stundað nám við fagur-
listaskólann i Kaupmannahöfn
hjá prófessor Richard Mortens-
sen, eins margslungnasta snill-
ings lífrænnar geometriu i Evr-
ópu, en þó án beinna áhrifa
þótt margt hafi hann vafalaust
lært af meistaranum í hand-
verki. Þá dvaldi Sigurður við
nám í Bandaríkjunum á sl. ári,
sem fólst aðallega i því að
ganga á mrlli safna og sýninga
og viða að sér áhrifum og þekk-
ingu og kynnast listalífinu þar.
Eg átti von á því að sýning
Sigurðar í Norræna húsinu yrði
eftirtektarverð og því er fjarri
að ég yrði fyrir vonbrigðum er
ég skoðaði hana fyrst hér á dög-
unum. Ljóst má vera að Sigurð-
ur er á rifandi þroskabraut
hvað meðferð lita og forma
snertir og einkum kemur þetta
vel fram í Collagemyndum
hans en þar kemur fram rík
tilfinning fyrir hrynjandi og
fjölbreytileg hugkvæmni. Mál-
verkin á sýningunni eru stórum
Myndlist
eftir BRAGA
ÁSGEIRSSON
misjafnari en þó komaþar fram
mjög formsterk verk og vafalít-
ið er myndin „Uppstilling" I,
sem er nr. 2 á sýningarskrá
heilsteyptasta mynd sýningar-
innar mild í lit og ákaflega sam-
ræmd í formi. Samræmdur fjöl-
breytileiki formanna gerir hana
lifandi fyrir augað og lyftir um-
hverfinu.
Þær myndir, sem eru collage
— og málverk í bland eru oft
mjög áhugaverðar og hér gæti
Sigurður vafalítið víkkað sviðið
til muna til hags fyrir nýja
landvinninga.
Sýning Sigurðar Örlygssonar
í Norræna húsinu er eftirtekt-
arvert framlag ungu kynslóðar-
innar til íslenzkrar nýlistar og
menn taki eftir því hve gjörólík
þessi sýning er framlagi Gunn-
ars Arnar, sem sýndi þar á und-
an. Þannig á þetta einmitt að
vera, því að öllu heilbrigðara er
að unga kynslóðin sé bendluð
við víðsýni og fjölbreytileika en
einstrengingshátt og ofstæki.
Ég þakka svo Sigurði Örlygs-
syni fyrir framtakið og hvet
sem flesta til að skoða sýmng-
una en henni lýkur í dag og
verður ekki framlengd þar sem
listamaðurinn er á förum utan
eftir helgi.
Bragi Ásgeirsson