Morgunblaðið - 07.03.1976, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. MARZ 1976
19
Petta gerðist líke ...*
Dgrt verði drottins orðið
Vísindamenn sem starfa að krabbameinsrannsóknum við háskólann
I Oxford vilja að stjórnvöld gangi svo frá hnútunum, að ef táningarnir,
sem nú eru að byrja að reykja, sjái sig ekki um hönd, þá verði sá
munaður að minnstakosti orðinn þeim æði dýrkeyptur um það leyti
sem þeir ná fimmtugsaldrinum: að slgarettupakkinn verði þá nefnilega
kominn I litlar 12,000 krónur stykkið! Talsmaður krabbameinsfræð-
inganna, sem fjallar um þetta mál í bresku læknariti, telur stjórnvöld-
um skylt að gera allt hvað þau megni til þess að hleypa slgarettuverð-
lagi upp, enda forði þau þar með þúsundum manna frá bráðum bana
Hann leggur til að tóbkasskattur verði héðan i frá hækkaður jafnt og
þétt um ekki minna en tíu prósent á ári, sem mundi hafa það f för með
sér, að pakkinn yrði kominn í 450 krónur þegar árið 1980, miðað við
„eðlilega" verðbólgu. Fimm árum slðar yrði andvirði eins sfgarettu-
pakka síðan orðið um 1200 krónur þarna á Bretlandseyjum sem
samkvæmt fyrri reynslu ætti að þýða um helmingi færri reykingamenn
en þar eru núna. Árið 2010 yrði fyrrgreindu 12,000 króna marki svo
loksins náð, og með þeim árangri (spá vísindamennirnir) að 12,000
færri Tjallar reyktu sig þá f hel en núna, eða „aðeins" um 18,000
manns á ári.
Víetnam: dálítill eftirmáli
í nýlegri og umdeildri bandarfskri heimildamynd um stríðið í
Vfetnam má heyra bergmálið af þeim sjónarmiðum Bandarfkjamanna,
sem klufu þá að lokum f tvær andstæðar fylkingar eftir afstöðu þeirra
til þessa hrikalega leiks. Tveir bandarískir orrustuflugmenn koma fram
f myndinni og
tjá hug sinn til
strfðsins —
Öðrum (hermir
gagnrýnandi
Sunday Times)
Finnst ennþá
sem þetta hafi
alltsaman verið sjálfsagt og er hreykinn af framlagi sfnu. Hann segir
orðrétt: „Maður dengir sér f þetta og árásin gengur snurðulaust;
maður kemur sprengjunum beint f mark og sfðan fréttir maður að
skotmarkinu hafi bókstaflega verið sópað burtu. Svo skilar maður sér
heilu og höldnu til baka og lendir vélinni þó í niðamyrkri á flugvéla-
móðurskipi. Þetta er stórkostlegt!" Hinn flugmaðurinn (segir gagnrýn-
andi Sunday Times enn) er hinsvegar farinn að efast. „Maður gat
aldrei séð þetta fólk," segir hann núna. „Maður heyrði ekki sprenging-
arnar, sá ekki blóðið, heyrði ekki heldur kvalaópin. Þetta var allt svo
snyrtilegt, rétt eins og hver önnur vinna. Og ég var tæknimaðurinn,
sem kunni starf sitt út f æsar."
Ekki aldeilis!
Það hefur eins og týnst t fréttunum, en feiknharðbrð grein birtist
fyrir skemmstu i vikuriti sovézka rithöfundasambandsins, þar sem þvi
er ákaft mótmælt, að sovésk yfirvöld loki andófsmenn inni á geð-
veikrahælum eða beiti þá öðru ofbeldi. Höfundur lýsir þetta uppspuna
frá rótum, „óþverralegar dylgjur afturhaldsaf lanna (eins og hann orðar
það) sem stefna að hvorutveggja i senn: að ófrægja þjóð okkar og eitra
andrúmsloftið einmitt þegar spennan i alþjóðamálum er að minnka."
— Í fréttastofufregnum af fyrrnefndri grein segir að höfundur viki að
ýmsum andófsmönnum með þviliku orðbragði að viðast fyrir vestan
tjald yrði honum stefnt fyrir meiðyrði. Þá segir og að greinin beri það
með sér að höfundur hennar hafi bæði átt aðgang að sjúkraskrám
spitala og skýrslum leynilögreglunnar.
Smjörþefurinn af auðlegðinni
Ofvaxtarhneigðin í smjörfjalli Efnahagsbandalagsins er aftur farin að
valda þvi áhyggjum. Fjallið hjaðnaði að visu um hrið en stefnir nú aftur
i sama óskapnaðinn sem það var orðið fyrir þremur árum, þegar það
rauk upp i 400,000 tonn. Ástæðan er enn sú sama, nefnilega vaxandi
framleiðsla plús hækkandi verðlag sem leiðir siðan til minnkandi
eftirspurnar. Fyrir þremur árum tókst bandalagslöndunum að klóra sig
uppúr feninu með þvi að selja Sovétmönnum 200,000 smjörtonn fyrir
verð. sem var vel helmingi lægra en til neytenda i framleiðslulöndun-
um. En þar sem þessi sala dró pólitfskan dilk á eftir sér, er talið fremur
óliklegt að pólitikusarnir bregði aftur á þetta ráð að sinni.
Strípalingar af lœknisráði
Að sögn Colins nokkurs Brewer, prófessors við læknadeild háskól-
ans i Birmingham, eru klámrit og klámmyndir ýmiskonar nú meðal
þeirra „læknisráða", sem sifellt fleiri breskir læknar miðla þeim
sjúklingum sinum, sem eiga við kynferðisleg vandamál að striða. Dr.
Brewer upplýsir I grein um þetta efni, að ýmis sjúkrahús lumi orðið á
myndarlegustu klámsöfnum, þó að þau
fari að visu ekki hátt með það. The
Guardian hefur eftir honum, að sjúkra-
samlag Bretanna hafi milligöngu um að
útvega sjúkrahúsunum gögnin, sem sé
einkanlega allskyns klámvarningur,
sem lögreglan hafi gert upptækan.
Hann bætir við: „Fólk sem að öðrum
kosti kynni að hafa keypt sér klám-
myndir á laun og varið til þess ærnum peningum á nú kost á þvi að
komast i þær fyrir atbeina sjúkrasamlagsins." Og dr. Maurice Yaffe.
sálfræðingur við Guys-sjúkrahúsið i London, lætur The Guardian hafa
eftir sér að i vissum tilvikum geti „klám af ýmsu tagi verið mjög til
bóta. Það sýnir (þeim sem kunna að þarfnast þess) hvað aðrir hafast
að i þessum efnum. Og i öðrum tilvikum getur það fullnægt þörf."
Sitt lítið af hverju
i opinberri skýrslu. sem birt hefur verið i London. segir að tala
eiturlyfjaneytenda i Hong Kong sé nú komin upp í hundrað þúsundir.
Það þýðir að tiundi hver karlmaður i borginni er ofurseldur nautninni
. . . Hinum ótrúlega Amin (mynd) hefur enn hlotnast nýr heiður.
Makerere-háskólinn i riki hans er búinn að dubba
hann upp i heiðursdoktor i lögum . . . Lungiso
Mkhize. kunnasti blakki hjólreiðagarpurinn i Suður-
Afrtku, gisti eina nótt í steininum fyrir skemmstu.
Honum var stungið inn, þegar lögreglan stöðvaði
hann á æfingaferð, og stóð hann að þvi að vera ekki
með blökkumannapassa . . . Og svo Lockheed málið, ■ vHHH-.
sem virðist ætla að verða framhalds-hneyksli ársins: Eitt vitnið bar
fyrir skemmstu. að fúlgurnar. sem einn japanski mútuþeginn þáði
hefði verið svo riflega skammtaðar, að útsendarar Lockheed, sem sáu
um að koma peningunum til skila hafi orðið að færa honum þá i
trékössum!
EITURLYF
I LIBAN0N hefur geisað blóðug borgarastyrjöld
undan farið. I Líbanon er líka mikil hassfram-
leiðsla og útflutningur. Þykir miklu varða, að hann
verði ekki fyrir áföllum. í borgarastyrjöldinni varð
alvarlegur skortur á mat og lyfjum i höfuðborginni,
Beirút, og almennt ófremdarástand rikti þar. Þrátt
fyrir það sáu líbanskir ráðamenn til þess, að hassi
væri skipað út i friði og það kæmist klakklaust úr
höfn.
Ekki er að sjá á ofangreindu, að
hassrækt sé ólögleg í Líbanon. En
svo er nú samt. Hins vegar er ekki
nema eins og hálfs tíma ferð frá
Beirút til héraðs þar sem allir lifa
af hassrækt einvörðungu. Það eru
að visu útlagar, sem þar búa,
a.m.k. í orði kveðnu. En þeir eru
undir verndarvæng valdamanna.
Hassbændur eru iskyggilegir
náungar margir hverjir. Hafa
þeir sumir um si| her manna. Er
enginn maður nokkurn tíma
vopnlaus þar í sveit. En það er
líka mikið í húfi. Fyrir þremur
árum voru framleidd ein 25 þús-
und tonn af hassi í Líbanon. Það
mun vera svo sem 5 milljóna ster-
lingspunda virði (meira en 1700
millj. ísl. kr.) og verð hefur hækk
að talsvert frá þvi þetta var.
Framleiðslan fer til Evrópu og
Bandaríkjanna mestan part.
I Líbanon er lénsskipulag enn
við lýði í flestum sveitum.
Drottna smáfurstar yfir nokkrum
hundruðum eða þúsundum
manna og liggja að staðaldri í
ófriði sin á milli. Er þó sýnu ófrið-
legast í hassræktarsveitunum. En
það tefur ekki heyskapinn. Um miðjan ágúst á
hverju ári er farið að hirða hassið og koma þvi í hús
áður en regntíminn gengur í garð. Svo er það
þreskt og sáldað og gengur öll fjölskylda bónda að
því verki.
Bezta hassið rýkur upp í fingerðu dufti og er það
skafið af veggjum og loftum með mikilli ná
kvæmni og samvizkusemi. Lakasta hassið fæst þeg-
ar þreskt er i fjórða sinn. Er það blandað vatni og
pressað í plötur. Þetta hass er algengast í Evrópúr
Eftirsóttust er hassolía svonefnd. Það er svar-
grænn vökvi. Kíló af olíu þessari jafngildir fimm
kílóum af ágætu hassi eða tiu kílóum af löku. Það
er þvi hægast að smygla henni.
Það eru milliliðir og ýmsir stjórnmálamenn, sem
græða mest á hassinu. Bændur sjálfir fá ekki nema
svo sem 50 sterlingspund (á 18. þús. ísl. kr.) fyrir
kilóið, þótt gæðavara sé. Þeir láta
þó vel yfir hlut sínum, enda fá
þeir stundum ábót. Svo er mál
með vexti, að libönsk stjórnvöld
taka mjög hart á afbrotum útlend-
inga, þótt þau séu væg við sina
heimamenn. Sitja fjölmargir
Vesturlandamenn i fangelsi í
Beirút fyrir hasssakir. Eru
þriggja ára dómar algengastir en
flestir brotamennirnir ungir að
árum. Hafa margir orðið furðu
lostnir, þegar lögreglan kom að
sækja þá og þeir rétt búnir að
ganga frá kaupunum. En skýring-
in er sú, að bændum er lofað
borgun fyrir það að koma upp um
viðskiptavini sína, og gera þeir
það fúslega með góðri samvizku.
Kunna þeir bráðskemmtilegar
sögur af útlendingum, sem
keyptu af þeim tonn af hassi eða
meira, greiddu það með vopnum
eða dollurum — og voru hand-
teknirstundu seinna.
Því heimta hassbændur oft
borgun í vopnum, að þeir vilja um
fram allt geta haldió áfram að
fljúgast á, en það er þjóðaríþrótt i
Líbanon. Ég hitti vestur-þýzkan
hippa á þessum slóðum; hann
kvaðst vera vinnumaður, þótt mér þyki trúlegra, að
hann sé milligöngumaður bænda og útlendra hass-
kaupenda. En hann hafði athyglisveróa hugmynd
um það, hvernig mætti eyða hinum stanzlausu
illdeilum í Líbanón. „Ef Libanar reyktu meira hass
sjálfir", sagði hann, „mundu þeir fljótlega missa
áhugann á blóðsúthellingum." Og kem ég þessu hér
með á framfæri við líbönsk yfirvöld.
—JOSEPH FITCHETT.
Hassið matreitt — og steínsnar
frá Beirút rækta þeir það.
Þeir Heyja
vel í Líbanon
— hassið
GLÆPIR
I JAPAN er auðvelt að fá fóstri éytt. Samt fjölgar
smábarnamorðum þar alltaf. Er þaó kennt því aðallega,
að ungar stúkur kunni ekki lengur að fara með börn.
A hverju ári undanfarið hafa ein 200 kornabörn verið
drepin i Japan. Flest voru drepin nokkurra stunda eða
daga gömul. Morðaðferðirnar voru ýmislegar, en sú einna
algengust að skilja börnin eftir i læstum farangurs-
geymslum og vitja þeirra ekki aftur.
Það er gamall siður i Japan að bera út börn. En sá siður
var sprottinn af fátækt. Það var ekki fátækt, sem vakti
hann upp aftur; það er virðingarleysi fyrir mannslifum,
sem ræður ferðinni núna. Sumir kenna frjálsum fóstur-
eyðingum um þennan ófögnuð. Segja þeir, að þær hafi
slævt tilfinningar kvenna til barna sinna. Þær telji þau
ekki lengur mannverur og þyki naumast meira að bera
þau út en fleygjatómum dósum og flöskum.
Japanskir bændur fyrr á öldum báru oft út börn i
uppskerubresti og hungursneyð. Voruþaðstúlkurmestan
part. Fátækir borgarbúar skildu sín börn eftir á götum og
dyraþrepum. En nú er fátækt ekki lengur til að dreifa.
Ástæðan til barnsmorðs er oftast sú, að móðirin kærir sig
ekkert um barnið og nennir ekki að annast það. Þetta á
sér rætur í þvi m.a., að forna stórfjölskyldan japanska er
liðin undir lok. Áður fyrr bjuggu stúlkur áfram í föður-
garði þótt þær giftust. Stundum fluttust þær þó til
tengdafólkssins.En ævinlega voru við höndina reyndar,
fullorðnar konur að leiðbeina stúlkunum við uppeldi og
meðferð barna. Þessar fullorðnu konur léttu stúlkunum
barnauppeldið mikið. En þessi háttur er ekki lengur við
lýði. Ungt fólk, sem nú gengur í hjónaband, stofnar eigin
heimili. Verður það svo saga margra, að eiginmaðurinn
vinnur daglangt og drabbar flest kvöld með vinum og
kunningjum, en unga konan situr heima í öngum sínum.
Verður hún að ráða fram úr öllum vanda, sem að steðjar,
Framhald á bls. 15
Menningar-
fylgja
Japana: —
Barnamorð
SJONVARPIÐ
Erum við að glápa frá okkur allt vit?
SJÓNVARP hefur lengi veriS mjög
snar þáttur I iífi flestra manna á
Vesturlöndum. Þó hafa völd þess
llklega aldrei orðið meiri en nú. Það
hefur komið I Ijós, að bandarisk börn
verja að jafnaði meiri tima við sjón-
varpið en þau sitja i skólanum!
Ástandið i Bretlandi er litlu betra.
Sagt hefur verið um sjónvarpið, að
það spitli gömlum og gengnum við-
horfum, en skilji ekkert eftir nema
blekkingarvimu og ákafa löngum til
þess að kaupa vörurnar. sem aug-
lýstar eru á skerminum. Einn and-
stæðingur sjónvarps hefur likt þvi
við brjóst. Segir hann, að menn séu
lagðir é það á barnsaldri og aldrei
vandir af þvi. heldur verði æ háðari
þvi. er stundir ' liða. Munu margir
geta tekið undir þessa skoðun.
Sjónvarpið rænir Breta meiri tima
en bækur. útvarp, blöð og leiksýn-
ingar allt i senn. Meðalmaður i Bret-
landi horfir á sjónvarp i rúma niu
tima á viku á veturna, en sjö tima og
fjörutiu minútur á sumrin. Sum börn
sitja við sjónvarp i meira en fjörutiu
tima á viku. Fyrir tveimur árum
bannaði brezka stjórnin um stutt
skeið sjónvarp eftir klukkan hálf-
ellefu á kvöldin. Átti að spara raf-
magn með þes*”! móti. Það skipti
engum togum, að ramakvein mikið
upphófst um allt land. Varð fljótlega
að aflétta banninu.
Einu sinni voru einhverjir sjón-
varpsáhorfendur fengnir til að hætta
sjónvarpsglápi. Þetta voru þrjar fjöl-
skyldur. Átti að reyna á það, hve
lengi þær gætu haldið sér I skefjum.
Þeir . sem lægstar höfðu tekjurnar
stóðust prófið I viku. Hinir , sem
betur voru settit þraukuðu I hálfan
mánuð og kváðust ekki hafa komizt i
verri raun. Þetta var ( Bretlandi.
Svipuð tilraun var gerð I Þýzkalandi.
Þraut menn örendið misfljótt. en ein
fjöæskylda þoldi sjónvarpsvelti i
hálft ár. Þá kom á dagskrá glæpa-
myndaflokkur, sem allir fjölskyldu-
meðlimir vildu sjá, og brast þá þrek
að neita sér um hann.
Ekki eru allir svo sjónvarpsfiknir.
Sumir hafa aldrei keypt sjónvarps-
tæki og ætla ekki að gera það. Þeir
telja. að sjónvarpið sýni falsaða
mynd af heiminum og vilja ekki sjá
hana. Aðrir hafa hætt að horfa á
sjónvarp. af þvi þeim fannst það
spilla fjölskyldulifinu Þá eru þeir,
Framhald á bls. 11