Morgunblaðið - 02.06.1976, Blaðsíða 2

2 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 2. JUNI 1976
Viðt >rögð 1 Bretlandi
Hattersley á sök á
því hvemig komið er
— sagði brezkur verkalýðsforingi í brezka útvarpinu
—ÞAÐ er samdóma álit manna hér í
Grimsby að þessi samningur sé algjör
uppgjöf af hálfu Breta, sagði Jón
Olgeirsson ræðismaður tslands í
Grimsby, þegar Mbl. náði tali af
honum I gærkvöldi. Jón kvaðst hins
vegar vera sjálfur í sjöunda himni
með samninginn. „Það má segja að
sanngirnin hafi þarna unnið sigur,“
sagði Jón.
Jón sagði að Mike Burton, forseti
Brezka togarasambandsins, hefði lýst
því yfir að þessi samningur væri alger
uppgjöf. Svo virtist sem brezki fisk-
iðnaðurinn væri brezku stjórninni
einskis virði og hún hefði með þessum
samningi látið hann fara á útsöluverði.
— Almennt eru menn hér mjög reiðir
og tala um samninginn sem þann
versta, sem þeir hefðu nokkurn tíma
heyrt um.
Þegar Jón var að því spurður, hvað
það talið væri að margir myndu nú
missa atvinnuna vegna samdráttar í
sókn Breta á íslandsmið, svaraði hann
því tii að þeir svartsýnustu töluðu um
9000 manns. Þetta væri að sinu mati
allt of há tala, nær lagi væri tala sem
verkalýðsforinginn David Cairns hefði
sett fram, en það væri 2000 manns. Þá
sagði Jón að fækkun skipanna kæmi
ekki svo mjög illa niður á Grimsby, en
aftur á móti myndi ástandið vera verra
í Hull.
Jón Olgeirsson sagði að fyrrnefndur
David Cairns hefði i útvarpsviðtali á
sunnudaginn sakað Roy Hattersley
aðstoðarutanríkisráðherra um það
hvernig málum væri nú komið. Hann
og að hluta Fred Peart fiskimálaráð-
herra, ættu sök á þvi að samningar
tókust ekki i fyrri samningatiiraunum
með stífni sinni. Sagði hann að
ástandið hefði verið allt annað nú ef
Hattersley og Peart hefðu haldið
þannig á spilunum s.l. haust, að
samningar hefðu tekizt.
Jón sagði að lokum að það væri
almennt túlkun í Bretlandi að þessi
samningur væri mikill sigur fyrir
íslendinga. Fréttaskýrendur hefðu
sagt, að ein helzta ástæðan fyrir af-
stöðu Breta nú væri sú, að þeir hefðu
séð fram á að ekki væri hægt samtímis
að krefjast að veiða við ísland og
krefjast á sama tíma aukinna réttinda
við Bretland á hafréttarráðstefnunni
og innan EBE, Jón sagðist vilja nota
tækifærið og óska tslendingum til
hamingju með þennan kærkomna sigur
í þorskastríðinu. Það mikilvægasta
væri að nú væru ekki lengur mannslíf í
hættu.
Þið hafið svipt okkur
lífsbjörginni -Senom
„ERUÐ þið ekki búnir að taka fram
kampavínið?" var það fyrsta sem Tom
Nielsen, framkvæmdastjóri samtaka
brezkra togaraskipstjóra, sagði þegar
Morgunblaðið hafði tal af honum f gær
til að leita álits hans á samkomulaginu
milli Islands og Bretlands.
„Þið hafið að minnsta kosti ein-
hverju að fagna, það get ég sagt ykk-
ur,“ bætti hann sfðan við. „Stjórnmála-
menn okkar hafa hins vegar gersam-
lega svikið okkur, allan úthafsflotann
sem veiðir við lsland.“
Nielsen var síðan spurður hvaða
áhrif þetta nýja samkomulag hefði á
afkomu togaranna í fiskibæjunum
brezku.
„I fyrsta lagi mun þetta hafa í för
með sér að um 60 togarar hér stöðvast,"
svaraði hann. „Ef við reiknum með um
20 manna áhöfn á hverju skipi eru
þetta orðnir um 1200 menn sem þarna
missa vinnu sína. Ef við síðan tökum
tillit til þess, að hver maður til sjós sér
fyrir um fimm manns í landi, þá eru
þetta orðið um 6 — 7 þúsund manns,
sem atvinnuleysi bitnar á, fer á sveit-
ina eins og það er stundum kallað. Ég
held, að þið getið þannig verið mjög
stoltir yfir vel unnu dagsverki.“
Tom Nielsen kvaðst viðurkenna, að
íslendingar ættu allt sitt undir fisk-
veiðum komið en slikt hið sama gilti
einnig um togaramennina brezku sem
nú misstu vinnuna. Hann kvaðst mæla
af reynslu 40 ára sjómennsku og þann-
ig vita um hvað hann væri að tala.
Nielsen spurði síðan hvort hann
mætti koma eftirfarandi auglýsingu að
í Morgunblaðinu: „Togaraskipstjórar
með mikla reynslu að baki á íslands-.
miðum, stýrimenn og áhafnir óska eftir
atvinnu,“ — og hann bætti við „við
höfum engan áhuga á stjórnmálum, við
viljum vinnu.“
Hann var þá spurður hvort hann
væri mjög bitur út af þessu nýgerða
samkomulagi. „Nei, ég læt aldrei bitur-
leika hlaupa með mig i gönur,“ svaraði
hann. „Þið hafið unnið mikinn sigur og
hann vil ég ekki taka frá ykkur. Hið
dapurlega við þetta er hins vegar, að
þið hafið svipt helvíti marga menn,
góða, harðduglega menn, atvinnunni."
Nielsen var þá spurður að því hvort
það stæði ekki rikisstjórn hans næst að
sjá þessum mönnum þá fyrir atvinnu.
„Við skulum vera alveg einlægir,"
svaraði hann, ,,en rikisstjórnin i þessu
löndi er algjörlega getulaus, allir eru
meira og minna atvinnulausir í þessu
iandi. Þetta samkomulag er okkur
þannig á allan hátt mikil vonbirgði, því
að þar með hafa fiskimenn okkar misst
lífsbjörgina — þeir koma til íslands til
veiða svo að þeir geti komið heim,
landað afla og grætt peninga. Þetta er
okkar einasta markmið í lífinu — og
þið hafi svipt okkur þvi.“
„Áfall til langs tíma”
segir James Johnson
hafsflotinn getur ekki leitað á önnur
mið. Við höfum 35.000 tonna kvóta á
Norðvestur-Atlantshafi og eini staður-
inn sem hann gæti farið á er Suður-
Atlantshaf. Hull-flotinn getur ekki
veitt í Norðursjó, við eigum engan flota
sem getur veitt á nálægum miðum og
innmiðum og þess vegna verða 60 skip
að hætta veíðum, og 9.000 menn verða
atvinnulausir. Við getum ekki útvegað
þeim aðra vinnu —- nú þegar er rúm
ein milljón manna atvinnulausir. Auk
þess kunna sjómennirnir enga aðra
grein svo þeir geta til dæmis ekki
fengið sér vinnu í kolanámum eða
skipasmíðastöðvum. í Hull er tíundi
hver maður atvinnulaus. Þess vegna
erum við mjög daprir og flestir höfum
við algera andstyggð á samningunum
samkvæmt þeim kjörum sem þeir
kveða á um. íslendingar eru gömul
grannþjóð og við héldum að þeir gætu
reynzt hjálpsamari.
Ég er viss um að ef við hefðum
haldið heildaraflanum niðri í 225. 000
tonnum eins og ykkar menn vildu
gætum við veitt hálfa milljón lesta
1980. Við vitum að við verðum að
komast að samkomulagi, en þið hljótið
að vita að 24 skip er óverulegt, það
liggur við að það sé móðgun, þegar við
minnumst þess að margir okkar menn
hafa veitt á þessum slóðum á liðnum
árum. Þetta er sama sem rothögg fyrir
Hull sem hefur ekkert nema þessi út-
hafsskip. Grimsby getur bjargað sér að
vissu marki því þeir geta veitt á
nálægari miðum og á Norðursjó og
innmiðum, en ekki Hull. Við verðum í
gífurlegum erfiðleikum.
En fyrr eða sfðar verða íslendingar
að semja við okkur um síldveiðar. Þið
viljið halda áfram að veiða síld vestur
af Skotlandi. Þegar EBE tekur^ér 200
mílur segjum við einfaldlega við ís-
lendinga: þið getið ekki veitt á miðum
Framhald á bls. 31.
Túlkað sem ótvlræður
sigur fyrir íslendinga
SAMNINGARNIR í Ósló eru ótvírætt
túlkaðir í Bretlandi sem ósigur Breta
og sagt er að líta megi á þá sem sigur
Islendinga að sögn Helga Ágústssonar
starfsmanns tslandsdeildar norska
sendiráðsins í London í samtali við
Mbl. f gærkvöldi.
Hann sagði að samningarnir og við-
ræðurnar sem leiddu til þeirra hefðu
verið eitt aðalfréttaefni fjölmiðla í
Bretlandi f gær.
Frétt um viðræðurnar birtist á for-
síðum flestra morgunblaðanna, yfirlits-
grein um sögu þorskastrfðanna birtist i
Daily Telegraph og sum blaðanna birtu
skopmyndir um þorskastríðið. Síðan
var það aðalfréttin í útvarpinu að sjá
mætti fyrir endann á þorskastríðinu og
loks var frá því skýrt í sjónvarpsfrétt-
um að þorskastriðinu væri lokið.
í aðalfréttatíma BBC-sjónvarpsins
kl. 9 að staðartíma í gærkvöldi var
fjallað um þorskastríðið í ellefu og
hálfa mfnútu en alls stóð fréttatíminn í
24 mínútur, sagði Helgi. Einnig var
fjallað um þorskastríðið í frétta-
skýringaþættinum Tonight.
í sjónvarpinu var vitnað til ummæla
forystumanna fiskiðnaðarins, sjó-
manna í Hull og Grimsby og þing-
manna sem kalla samningaiia
„sellout", svikasamninga. Sagt var að
leggja yrði 60 brezkum togurum þar
sem þeir gætu ekki leitað á önnur mið,
en þó var einnig reynt að horfa fram á
veg og sagt að marka yrði nýja stefnu í
brezkum fiskveiðimálum í samvinnu
við Efnahagsbandalagslöndin, til
dæmis með því að auka veiðar á heima-
miðum. Þetta kom meðal annars fram í
viðtölum við Austen Laing og Tom
Nielson.
í viðtali við Anthony Crosland kom
fram að hann vildi ekki líta svo á að um
nauðungarsamninga væri að ræða.
Hann sagði að þær raddir hefðu heyrzt
að ekki ætti að semja í Ósló og að það
„MÉR finnast samningarnir óhag-
stæðir. Mér finnst alls ekki nóg að 24
skip fái að veiða. Þeir munu valda
miklu atvinnuleysi, einkum i Hull.
Þetta er áfall til langs tfma fyrir HuII
sem hafnrborg."
Þannig komst Hull-þingmaðurinn
James Johnson að orði þegar Mbl.
leitaði álits hans á samningunum f
Ósló f gærkvöldi og hann hélt áfram:
Ég fæ ekki skilið hvers vegna
íslendingar gátu ekki veitt rausnar-
legri skilmála. Hvers vegna var ekki
komizt að samkomulagi um kvóta, t.d.
65.000 tonn? Ég held ekki að 24 skip
muni komast nálægt þvf að veiða
65.000 tonn og floti okkar getur ekki
horfzt í augu við slíkt.
Samningarnir þýða það að leggja
verður að minnsta kosti 60 togurum og
það hefur í för með sér að um það bil
9.000 menn verða atvinnulausir í Hull,
Grimsby og Fleetwood og það er ósann-
gjarnt.
Við höfum viðurkennt tölur
íslendinga um 235.000 tonna heildar-
afla. í hreinskilni sagt held ég að með
tilliti til gamalla og nýrra tengsla
okkar að við hefðum að minnsta kosti
getað fengið tryggingu fyrir 65.000
tonnum, sem þið buðuð i upphafi. Út-
væru svik. Hann sagði að fundizt hefði
skynsamleg lausn sem hefði rekið á
fjörur samningamanna hvort sem var
eins og hann komst að orði. Ekki væri
hægt að kenna íslendingum um þá
erfiðleika sem við væri að stríða í
brezkum fiskiðnaði. Bretar yrðu að
taka sig á og reyna að leysa þessa
erfiðleika. Hann taldi til lítils að velta
vöngum um hvað hefði verið hægt að
semja um, Bretar yrðu að horfa fram á
veginn og mestu skipti að þessu væri
lokið.
Crosland var spurður um hver við-
brögð kjósenda hans í Grimsby yrðu og
kvað ekki gott að segja um það en bætti
því við að samningarnir hefðu verið
bezta leiðin úr því sem komið væri —
almenningasálitið í heiminum væri á
móti Bretum og 200 mílurnar væru að
verða alþjóðalög og Bretar væru að
taka sér 200 mílna lögsögu.
Vitnað var til ummæla Einars
Ágústssonar utanríkisráðherra um að
íslendingar væru sigurvegarar í
þorskastríðinu og við hefðum unnið
þann sigur við samningaborðið. Frétta-
flutningur ITN-sjónvarpsins var mjög f
svipuðum dúr, sagði Helgi Ágústsson
að lokum.