Morgunblaðið - 02.06.1976, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 2. JÚNl 1976
Utgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Dagsins í gær, 1. júní
1976 mun lengi verða
minnzt í sögu islenzku þjóðar-
innar. Þessi dagur markar þátta-
skil í áratuga langri baráttu fyrir
fullum yfirráðum yfir auðlindum
okkar, fiskimiðunum við Island.
Með samkomulagi því, sem
undirritað var í Ósló í gær, við-
urkenna Bretar 200 mílna físk-
veiðilögsögu íslands og skuld-
binda sig til þess að hætta veið-
um á íslandsmiðum eftir 1 des-
ember n.k. nema þeir geti náð
samningum við íslenzk stjórn-
völd um slíkar veiðar. Þeir
skuldbinda sig til þess að láta af
því hernaðarofbeldi við íslands
strendur, sem þeir hafa þrisvar
sinnum á tveimur áratugum
gripið til. Freigáturnar, sem
hurfu úr íslenzkri fiskveiðilög-
sögu um miðnætti á sunnu-
dagskvöld, sígldu i siðasta sinn
frá íslandsmiðum. Þær koma
aldrei aftur.
f ræðu, sem Bjarni Benedikts-
son flutti er samkomulag var
gert við Breta í febrúar 1961
við lok hins fyrsta þorskastríðs,
komst hann svo að orði, að
þetta samkomulag væri ,,einn
merkasti stjórnmálasigur, sem
íslenzka þjóðin hefði fyrr og
síðar unnið'. Þá viðurkenndu
Bretar 12 mílna fiskveiðilög-
sögu íslands. Morgunblaðið vill
nú heimfæra þess orð Bjarna
Benediktssonar upp á það sam-
komulag, sem gert var í Ósló í
gær. Það er einhver hinn mesti
stjórnmálasigur, sem íslending-
ar hafa unnið frá því að lýðveldi
var stofnað á íslandi árið 1 944.
Sú þjóð, sem hefur sýnt okkur
mestan fjandskap í baráttu okk-
ar fyrir fullum yfirráðum yfir
auðlindum okkar og þrívegis
farið með hernað á hendur okk-
ur, hefur nú með samningi
skuldbundið sig til að gera slikt
aldrei aftur og hætta hér veið-
um eftir 1. desember n.k ,
nema samkomulag takist um
slíkar veiðar. Hér er um að ræða
slík þáttaskil í landhelgismálum
okkar, að engum getur blandazt
hugur um, að íslendingar hafa
unnið mikinn stjórnmálasigur
með þessum samningum.
Með samningunum við Breta
1961 og samningunum nú
náðist í báðum tilvikum það
meginmarkmið íslendinga að fá
fulla viðurkenningu Breta á fisk-
veiðilögsögu íslands. Árið 1961
fékkst viðurkenning á 12 míl-
um, en nú viðurkenning á 200
mílum. Slík viðurkenning fékkst
hins vegar ekki með
samníngunum, sem gerðir voru
í nóvember 1973, og voru þeir
samningar þó mikilsverður
áfangi í landhelgisbaráttu okk-
ar. En I raun er ekki hægt annað
en að vorkenna þeim íslenzkum
stjórnmálamönnum, forystu-
mönnum stjórnarandstöðunnar,
sem hafa lýst sig andvíga þeim
tímamótasamningum, sem nú
hafa verið gerðir. Það er eftir-
tektarvert, að menn á borð við
forystumenn Alþýðubanda-
lagsins, sem samþykktu
samningana 1973, sem fólu
ekki í sér viðurkenningu á 50
mílunum þá, skuli nú snúast
gegn samningum, sem fela ekki
í sér viðurkenningu Breta á 50
mílum — heldur 200 mílum.
Kommúnistar eru samir við sig.
En það er beinlínis sorglegt að
fylgjast með þeirri niðurlægingu
Alþýðuflokksins, sem lýsir sér í
því, að sá flokkur skuli einnig
snúast gegn þessum samning-
um.
Þótt ekkert annað ákvæði
þessara samninga, sem nú hafa
verið gerðir, kæmi til, réttlætti
viðurkenning Breta á 200 míl-
unum, gerð samkómulagsins.
En þar við bætist, að hér er að
öllu öðru leyti um ótrúlega hag-
stæða samninga að ræða fyrir
okkur. Næstu 6 mánuði verður
aðeins 24 brezkum togurum
heimilt að vera við veiðar á
íslandsmiðum að meðaltali á
dag. Þetta eru helmingi færri
togarar en voru við veiðar yfir
sumarmánuðina í fyrra og
helmingi færri togarar en hafa
verið við veiðar undanfarnar
vikur. Þessi mikla fækkun
togara veldur því, að aflamagn
Breta á næstu 6 mánuðum
verður margfalt minna en það
ella hefði orðið. Gert er ráð fyrir,
að þessir 24 togarar geti veitt
um 30 þúsund tonn af fiski á
þessu tímabili þar af um 85%
þorsk. En í raun má búast við,
að aflamagn þeirra verði heldur
minna vegna aukinna friðunar-
aðgerða. Á sama tímabili í fyrra
veiddu Bretar hér við land um
70 þúsund tonn af fiski. Jafnvel
þótt gert sé ráð fyrir eitthvað
r
minni afla í ár vegna þess að
þeír hefðu orðið að veiða undir
herskipavernd er Ijóst, að með
þessum samningum hefur tekizt
að tryggja minnkun aflamagns,
sem nemur 35—40 þúsund
tonnum. Þessi stórkostlega
minnkun afla Breta á sama tima
og þorskstofninn er í alvarlegri
hættu er svo mikilsverð, að
furðulegt má teljast, að þau
stjórnmálaöfl skuli vera til á
íslandi, sem leggjast gegn slík-
um samningum.
Á undanförnum mánuðum
höfum við orðið að horfa upp á
það,að Bretar hafa haft að engu
friðunaraðgerðir okkar á fiski-
miðunum, að þeir hafa haldið
uppi veiðum á friðuðum
svæðum, sem eru lokuð
íslenzkum fiskiskipum. Fréttir
hafa borizt frá Bretlandi um, að
þangað hafi togarar komið
fullhlaðnir af smáfiski, sem
hefur jafnvel verið seldur í
gúanó. Með þessu samkomu-
lagi hafa Bretar skuldbundið sig
til að virða friðunarsvæði og
aðrar friðunaraðgerðir
íslendinga og er það ákvæði
samningsins svo verðmætt, að
það er í raun ómetanlegt. Jafn-
hliða því að virða friðunarsvæði
hefur veiðisvæði Breta verið
fært fjær landi. Þar sem þeir
áður máttu, skv. samningunum
frá 1973, veiða upp að 12
mílum mega þeir nú veiða upp
að 20 mílum og þar sem þeir
áður máttu veiða upp að 20
mílum mega þeir nú ekki veiða
nær landi en 30 mílur. Þetta
ásamt þvi,að þeir virða friðunar-
svæðin þýðir, að nú verða 52
þúsund fkm. hafsvæðis alger-
lega lokaðir Bretum, en skv.
samningum 1973 voru 9000
fkm. lokaðir Bretum. Sú viðbót,
sem nú lokast Bretum alger-
lega, er því 43 þúsund ferkíló-
metrar.
Loks lýsa Bretar því yfir skv.
hinum nýja samningi að þeir
muni beita sér fyrir því að
bókun 6 hjá Efnahagsbandalagi
Evrópu taki gildi, eins og hún
hefðí alltaf verið I framkvæmd,
þ.e. að þegar i stað lækki tollar
jafn mikið og þeir hefðu nú
lækkað um, ef þessi bókun
hefði frá upphafi komið til fram-
kvæmda en skv. henni áttu
tollar á íslenzkum útflutningsaf-
urðum i EBE-löndum að lækka í
áföngum. Þetta þýðír, að
markaður í EBE-löndum opnast
á ný fyrir ísfisk, freðfisk, lag-
meti, rækju o.fl. og hefur það
verulega fjárhagslega þýðingu
fyrir okkur. Það er hins vegar
Ijóst, að ekki verður sagt um
það með vissu, hversu fer um
bókun 6 eftir 1. desember
n.k. Reynslan á eftir að leiða
það i Ijós. Jafnframt mun
markaður opnast á ný fyrir
islenzkan fisk í Bretlandi og
hefur það einnig fjárhagslega
þýðingu fyrir okkur.
Athyglisvert er, að viðbrögðin
í Bretlandi við samkomulaginu,
sem gert var í gær, eru mjög
svipuð því og var 1961. Þá eins
og nú lýsa talsmenn brezka fisk-
iðnaðarins yfir því, að um upp-
gjöf Breta sé að ræða í
landhelgisdeilunni við íslend-
inga. Nú er því haldið fram
af fulltrúum brezka fiskiðnaðar-
ins, að samkomulag þetta muni
leiða til þess, að um 9000
manns verði atvinnulausir í
fiskibæjunum í Bretlandi. Þessi
viðbrögð gefa glögga mynd af
þvi, hvað þeir Bretar, sem málið
snertir, telja samkomulagið vera
þeim óhagstætt, en íslending-
um hagstætt.
Öll þau rök, sem hér hafa
verið fram talin vega þungt,
þegar afstaða er tekin til samn-
inganna, sem undirritaðir voru í
Ósló í gær. En þó skiptir mestu
máli, að með þessum samning-
um hefur friður verið tryggður á
fiskimiðunum við ísland. Starfs-
menn landhelgisgæzlunnar,
sem unnið hafa frábært starf á
undanförnum mánuðum, þurfa
nú ekki lengur að leggja sig í
beina lífshættu við skyldustörf
sín á miðunum og fjölskyldur
þeirra þurfa ekki lengur að hafa
áhyggjur af því, að átök milli
varðskipa og herskipa leiði til
manntjóns, en oft hefur munað
mjóu i þeim efnum eins og
kunnugt er.
í dag fögnum við íslendingar
mesta áfanga, sem við höfum
náð í landhelgisbaráttu okkar.
En um leið og við fögnum,
skulum við gera okkur grein
fyrir því, að lokasigur er ekki
unninn. Það væri rangt að
halda því fram. En framvegis
verður barátta okkar fyrir fullum
yfirráðum yfir fiskimiðunum háð
á allt öðrum grundvelli. I fram-
tíðinni getum við tekið ákvarð-
anir um hagnýtingu fiskimið-
anna út frá hagsmunum okkar,
frjálsir af öllum hernaðarlegum
þvingunum. Bretar hafa viður-
kennt 200 mílurnar og að sex
mánuðum liðnum geta þeir ekki
veitt innan 200 mílna fiskveiði-
lögsögunnar nema með leyfi ís-
lenzkra stjórnvalda.
Það er sannfæring Morgun-
blaðsins, að mikill meirihluti
þjóðarinnar muni fylgja þessum
samningum, þvi að hér er um
að ræða raunverulega sigur-
samninga fyrir íslenzku þjóðina.
Málstaður íslands hefur
sigrað.
Málstaður Islands
hefur sigrað
28 24 20 16 12
KORT þetta sýnir þau svæði, sem verða algerlega lokuð brezkum togurum skv. samkomulaginu, sem gert var f Oslð f gær. Bretar hafa heimild til að veiða upp að 20 til 30 mflum,
eins og kortið sýnir og þeir hafa samþykkt að virða friðunarsvæði tslendinga, sem eru auðkennd sérstaklega ð kortinu. Með samkomulagi þessu eru 32 þúsund fkm. hafsvæði
algerlega lokuð Bretum. Er það 43 þús. fkm. aukning frá samkomulaginu 1973 en þá voru 9000 fkm. algerlega lokuð Bretum.