Morgunblaðið - 02.06.1976, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 2. JUNt 1976
Frá Arnarstapa — Stapafoll
Ferðafélag Islands hefur um
næstum hálfrar aldar skeið efnt
til ferðar á Snæfellsjökul um
hvítasunnuna. Þessi hefð er enn I
gildi. Framan af árum var þetta
ýmsum erfiðleikum bundið,
meðan ekki var akfært nema
nokkurn hluta leiðarinnar vestur
á Snæfellsnes, varð þá að sæta
skipaferðum til Ölafsvíkur eða
Arnarstapa og ganga þaðan á
jökulinn. Eigi að síður flykktist
múgur og margmenni f þessar
jökulferðir, stundum á annað
hundrað manns og létu enga
erfiðleika hefta för sína. Á siðari
árum, eftir að akfært varð alla
leið vestur, er stigið i langferða-
bilana á Umferðarmiðstöðinni,
setzt i þægileg sæti og eftir það
þarf ekki mikið fyrir lífinu að
hafa, fyrr en komið er i tjaldstað
austan undir Stapafelli í Breiðu-
vikurhreppi. Þaðan er venjulega
gengið á jökulinn.
Hvítasunnuferðir Ferða<
félagsins á Snæfellsnes eru ár-
vissar og meðal vinsælustu ferða
féiagsins. Þær hafa aldrei fallið
niður vegna þátttökuleysis. Jafn-
vel misjafnlega elskuleg veðurspá
og veðurútlit hefur ekki dregið
kjark'nn úr mönnum, enda bjart-
sýnin ,em gildir. Enginn kemst á
jökulinn með því að sitja heima.
En hvað er það sem dregur fólk
í þessar hvítasunnuferðir á
Snæfellsnes, fær það til að taka
þær fram yfir aðrar ferðir, sem á
boðstólum eru, og gerir þær svona
eftirsóttar og vinsælar? Aður en
því er svarað væri kannski ekki
úr vegi að víkja lítillega að lands-
lagi og leiðum þarna á Snæfells
nesinu og þá sérstaklega jöklin-
um. Kannski verður
spurningunni líka bezt svarað ein-
faldlega með því að benda á
jökulinn.
nóg að skoða annað og þó meiri
tími væri til umráða en hvíta-
sunnan.
Ekki má heldur gleyma fugla-
lífinu á þessum slóðum. Bjarg-
fuglinn hreiðrar sig á hverri syllu
og býr þarna búi sínu vel og
myndarlega, enda stutt á fengsæl
mið úti af nesinu, jafnt að sunnan
sem norðan. Um það vitna líka
hinar mörgu gömlu og góðu ver-
stöðvar undir Jökli.
Það kemur fyrir, að fróðleiks-
fúsir menn, sem eru að fara i
fyrsta sinn á Snæfellsnes, koma
til mín og spyrja mig, hvort ekki
sé eitthvað til á prenti um
Snæfellsnes sem þeir geti lesið
sér til sálubótar áður en þeir leggi
upp i reisuna. Ég nefni þá venju
lega verk þriggja höfuðsnillinga
islenzkra, þótt auðvitað komi
fleiri til greina: Árbók Ferða-
félags íslands um Snæfellsnes
eftir Helga Hjörvar, sem er að
vísu úrelt orðin að sumu leyti;
ævisögu Árna Þórarinssonar
færða I letur af Þórbergi Þórðar-
syni og Kristnihald undir Jökli
eftir Halldór Laxness. Það verður
held ég enginn svikinn á þessum
bókmenntum. Þær lýsa hver á
sinn hátt Snæfellsnesi, Snæ-
fellingum — og Snæfellsjökli. Og
þá er ég kominn að spurningunni
sem ég varpaði fram i upphafi
þessa greinarkorns: Hvað er það
sem dregur fólk ár eftir ár I hvíta-
sunnuferðirnar á Snæfellsnes og
Snæfellsjökul og fyllir bíla Ferða-
félagsins þangað vestur, jafnvel
þó að rigni eldi og brennisteini og
veðurgurðirnir hafi allt á hornum
sér?
Því er fljótsvarað. Það er i
fyrsta lagi Snæfellsjökull, I öðru
lagi Snæfellsjökull og i þriðja lagi
Snæfellsjökull, sem þarna á hlut
að máli.
Sumum þykir Snæfellsjökull
fegurstur íslenzkra jökla. Ég held
ég geti tekið undir það en uni
slikt má að sjálfsögðu deila. Alltaf
verður hann að minnsta kosti
framarlega i röðinni. Utsýni er
mikið og frítt af jökultindinum í
góðu veðri og skyggni. Gangan
sjálf á jökulinn I sól og veður-
bliðu, þótt hún komi út á manni
svitadropunumer áreiðanlegaeitt-
hvað í ætt við sjálfa lífsnautnina.
Þarna fær maður ómælda brúnku
á hörundið, kannski jafnmikið á
einum sólrikum degi og I
mánaðardvöl í Afriku eða á Spáni
og freknurnar á andlitinu aukast
og margfaldast með ótrúlegum
hraða. Þess eru jafnvel dæmi að
fólk hefur varla þekkt sjálft sig
að kvöldi, þegar það hefur litið í
spegilinn, feftir gönguferð á
Snæfellsjökul.
Allt þetta og reyndar miklu
fleira er ástæðan fyrir vinsældum
hvítasunnuferðanna á Snæfells-
nes.
✓----------------------\
*
Aslóðum
F er ðafélagsins
________________j
Gestur
Guðfinnsson:
Snæfellsjökull blasir við
úr Reykjavík eins og allir höfuð
borgarbúar vita. Fjarlægðin er
nokkuð mikil, en formfegurð
jökulsins leynir sér ekki. Hins
vegar verður reisnin auðvitað
meiri þegar nær dregur, og ýmis
smáatriði og sérkenni koma í ljós.
Snæfellsjökull ber höfuð og
herðar yfir önnur fjöll á Snæfells-
nesi. Hann er 1446 m yfir sjávar-
mál. Hins vegar er hann ekki ýkja
stór um sig, líklega um eða innan
við 10 ferkílómetrar að flatar-
máli. Um skeið fór hann ört
minnkandi, en gengur nú fram að
nýju síðustu árin. Hann er viðast
hvar nokkuð brattur en sprungu-
laus að mestu og greiðfær, a.m.k.
framan af sumri. Austan í jöklin-
um ofariega rís þrítypptur
klepptahaus upp úr hjarnbreið-
unni og kallast Þríhyrningur eða
Þríhyrningar. En þarna er fleira
þríeitt. Efst uppi á jöklinum eru
sem sé þrír tindar eða þúfur:
Norðurþúfa, Miðþúfa og Vestur-
þúfa. Einu nafni kallaðar Jökul-
þúfur. Þúfurnar eru bergnibbur
huldar sjón, og er Miðþúfan
þeirra hæst og bröttust og getur
verið erfið viðureignar án
hjálpartækja. En illt þykir til af-
spurnar meðal fjallamanna að
hverfa á braut án þess að hafa
gengið á þúfuna.
Snæfellsjökull er gamalt eld-
fjall og á keilulögunina því að
þakka eins og mörg fegurstu fjöll
jarðar. 1 jökulkollinum er heljar-
mikil gígskál, um 200 m djúp, girt
snarbröttum íshömrum. Jökul-
þúfurnar eru á barmi gigskálar-
innar. Ekki er talið, að gosið hafi
þarna síðan land byggðist og lík-
lega ekki siðustu tvö þúsund árin.
Hins vegar eru langtum yngri eld-
Hvíta-
sunnu-
ferðir
á Snæfellsjökul
stöðvar þarna í nágrenninu og þvi
skyldi enginn sverja fyrir gos í
Snæfellsjökli, en við reiknum
samt ekki með þvf um hvítasunn-
una!
Ekki er ýkjalangt siðan fyrst
var gengið á Snæfellsjökul, svo
vitað sé, en það var fyrir rúmum
200 árum eða nánar tiltekið 1. júlí
1754. Það voru þeir félagarnir
Eggert Ólafsson og Bjarni Páls-
son, sem til þess urðu fyrstir
manna. Þeir lögðu upp frá
Ingjaldshóli og voru 8 tíma upp.
För þeirra þótti hin mesta of-
dirfska og voru þeir lattir mjög
fararinnar. Nú er oftast gengið á
jökulinn að sunnanverðu, upp
með Stapafelli austanverðu, en
það er hvassbrýnt, strýtumyndað
móbergsfell skammt frá Arnar-
stapa. Gera má ráð fyrir,
að gangan upp taki 4—5 tima og
er þá ffekar rólega farið, en auð-
vitað fer þetta eftir dugnaði hvers
og eins, sömuleiðis færi á jöklin-
um.
Auðvitað kemur iðulega fyrir,
að ekki gefur á jökulinn í þessum
hvítasunnuferðum. Hann er
þokusæll eins og verða vill um há
fjöll og þá er að leita annarra
kosta. En þeir eru margir og góðir
á Snæfellsnesi. Ströndin um-
hverfis nesið er öll hin sérkenni-
legasta og býður upp á marga
fallega staði, ef grannt er skoðað.
Talning og tíundun á þeim yrði
alltof löng og fyrirferðarmikil I
þessu greinarkorni. Það þarf þess
vegna enginn að láta sér leiðast á
Snæfellsnesi, þótt ekki gefi á
jökulinn. Það er miklu meira en
Á Snæfellsjökli
Rekstur heimila Styrktarfélags
vangefinna gengu vel á sl. ári
AÐALFUNDUR Styrktarfélags
vangefinna 1976 var haldinn fyrir
skömmu. Mikil gróska hefur ver-
ið I starfi félagsins á s.I. starfsári
og hefur rekstur heimila félags-
ins, sem eru dagheimilið Lyngás
með 42 vistmönnum og vinnu- og
dagheimilið Bjarkarás með 41
vistmanni, gengið mjög vel miðað
við aðstæður.
Fjáröflun félagsins gekk ágæt-
lega á liðnu ári og einkanlega hið
árlega happdrætti þess og kann
félagið öllum velunnurum þess
bestu þakkir fyrir góðan skilning
og veitta aðstoð.
Félagið festi kaup á húseign,
einbýlishúsi, í okt. s.l. og hófst
starfsemin þar þegar í marzmán-
uði s.I., en þetta einbýlishús er
ætlað sem fjölskylduheimili
(pensionat) fyrir vangefna. Ráð-
gert er að rúm fáist fyrir 5—7
stúlkur á þessu fjölskylduheimili,
en það er liður í því að gera þeim,
sem mögulegt er, að komast áleið-
is út í lífið og er þetta eitt þrepið i
þeirri keðju.
Þau grundvallarmál, sem
stjórnin hefur hvað mest barist
fyrir á s.l. ári, er áframhaldandi
tilveruréttur Styrktarsjóðs van-
gefinna, sem hefur staðið undir
byggingarkostnaði við flest heim-
ili vangefinna í landinu síðan árið
1958. Ekki er enn útséð um það
hvert framhald hans verður, en
unnið er að þeim málum af kappi
‘með góðum skilningi félagsmála-
ráðuneytisins. Þá hefur og mikið
verið barist fyrir að vangefnir fái
þá tannlæknaþjónustu í landinu,
sem aðrir njóta samkvæmt lögum
um tannlæknaþjónustu. Stjórn fé-
lagsins hefur oftsinnis ýtt undir
þetta mál við trygginga- og heil-
brigðisráðuneytið og telur mjög
brýnt að úrlausn fáist á fullnægj-
andi tannlæknaþjónusu fyrir van-
gefna í landinu, en árangur af því
starfi er ekki þesslegur, að von sé
til þess að þau mál komist í höfn á
næstu mánuðum a.m.k., að
óbreyttum aðstæðum.
Þá hefur stjórnin unnið ötul-
lega að því, að sett verði á heildar-
löggjöf fyrir alla þjónustu og
menntun vangefinna í landinu,
en ísland mun nú vera hið eina af
Norðurlöndunum, sem ekki hefur
heildarlöggjöf fyrir vangefna.
Þetta telur stjórnin mjög mikil-
vægt, því að þessi mál eru öll í
hinni mestu ringulreið og sýni-
legt er, að vangefnir fá ekki sin
réttindi að lögum i þjóðfélaginu,
fyrr en komið verður á heildarlög-
gjöf um þeirra málefni.
Ur stjórn Styrktarfélagsins
gengu Hörður Ásgeirsson og Sig-
urbjörg Siggeirsdóttir eftir langt
og gott starf. Stjórn félagsins í
dag skipa: Magnús Kristinsson,
Gunnar Þormar, Jóhann Guð-
mundsson, Kristrún Guðmunds-
dóttir, Davíð Jensson, Sveinbjörg
Klemenzdóttir, Ragnheiður Jóns-
dóttir, Sigurður Hallgrimsson,
Halldóra Sigurgeirsdóttir og Ölaf-
ur Ölafsson.