Morgunblaðið - 12.06.1976, Blaðsíða 23

Morgunblaðið - 12.06.1976, Blaðsíða 23
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. JUNÍ 1976 23 Fyrstu íslenzku fréttamyndirnar. Fyrstu íslenzku fréttamynd- imar voru dúkristumyndir í Morgunblaðinu árið 1913 FYRSTU fréttamvndirnar 1 fslenzku dagblaði birtust í Morgunblaðinu 17. nóvem- ber árið 1913, og birtust þær ásamt frásögn af atburði, sem þá hafði nýverið átt sér stað 1 Reykjavík. Arni Óla blaðamaður fór á vettvang með dönskum manni, Bang að nafni, sem var sýningarstjóri 1 Gamla bíói. Bang risti tvær myndir í Ifnóleum-dúk og birtust þær sfðan í blaðinu næsta dag. t blaðinu 10. nóvember birtust síðan tvær dúkristu- myndir til viðbótar, og voru þær af persónum, sem höfðu komið við sögu 1 máli þvl, sem sagt var frá. Voru mannamyndir þessar þann- ig, að sögn Árna Óla, að um allmörg ár þótti það vond tilhugsun að láta birta mynd af sér 1 Morgunhlaðinu. „Götustrákar 1 Reykjavík sögðu oft við óvini sfna á þessum árum“, segir Árni Óla f samtali við Mbl.: „F.g skal láta birta mvnd af þér f Morgunblaðinu, helvftið þitt, ef þú þegir ekki.“ Áður en grafíkmyndir þessar birtust í Morgunblað- inu, höfðu að vfsu oft birzt myndir f fslenzkum blöðum, en þar var ekki um að ræða myndir tengdar frásögnum af atburðum Ifðandi stund- ar, og geta þær þvf ekki tal- izt fréttamyndir. Lfklegt má telja, að þessar myndir séu fyrstu graffk- myndir, sem gerðar voru hér á landi og bendir þvf flest til þess, að hér að ofan gefi að lfta frumstig fslenzkrar grafíklistar. anda, að í vetur var sýning á íslenzkri popplist í Listasafni íslands. Umsjónarmaður þeirrar sýningar var Ólafur Kvaran. Hann sá ekki ástæðu til að leita til mín um þátttöku í poppsýningunni, eins og fram kom í dagblöðum á sínum tíma. Ég fékk aldrei neina skýringu á því hvernig á þessu stóð. Þegar farið var að tala um að halda grafíksýningu á Lista- hátíð var ég beðinn um að taka þátt i henni, en þegar ég varð þess vísari, að Ólafur Kvaran yrði í sýningarnefnd, lagði ég til á félagsfundi í íslenzkri grafík, að hann kæmí þar Hvergi nærri. Þetta var rætt fram og til baka, og þegar svo var komið, að stjórnin lýsti því yfir, að hún segði af sér og útlit varð þannig fyrir að ekkert yrði af sýningunni, var ekki nema von, að fundarmenn samþykktu að halda í Ólaf, stjórnina og sýninguna, en láta mig sigla. Þegar sú varð niðurstaðan sá ég ekki ástæðu til að vera leng- ur í félaginu, og sagði mig því úr þvi.“ Um graffk almennt sagði Einar Hákonarson: „Áhugi hér á grafík er geysi- mikill. Það tel ég mig geta borið fyllilega um þar sem ég er aðal- kennari Myndlistar- og hand- íðaskólans í grafík, og flestir þeirra, sem nú vinna að grafík eru fyrrverandi nemendur mín- ir. Aðstöðuleysi í grafik háir þeim, sem hafa lokið námi i skólanum, því að það er ekki lengur rúm fyrir þá í verkstæði skólans. Sumir hafa komið sér upp eigin verkstæði eða að- stöðu, en það er nauðsynlegt að koma upp fullkomnu grafík- verkstæði annars staðar en í skólanum, því að fæstir hafa tækifæri til að setja upp einka- verkstæði. En hér er svo mikið af duglegu og efnilegu fólki á þessu sviði, að grafíkverkstæði verður að komast á laggirnar sem allra fyrst," sagði Einar Hákonarson. Á það.skal að lokum bent, að áhuafólk um myndlist ætti ekki að láta grafíksýninguna að Kjarvalsstöðum fram hjá sér fara, því að hér er ekki einung- is um að ræða yfirlitssýningu á grafík, heldur fæst i sumum tilvikum allgott yfirlit um starf einstakra listamanna á sviði grafíklistar. — A. R. kennt í venjutegri kennslustofu þar sem önnur kennsla fór líka fram, en árið 1962 setti ég upp litógrafískt verkstæði og tré- ristu i sérstakri kennslustofu. Á þessum árum var áhuginn svo ægilegur, að unnið var sleitulaust til kl. 7 á laugardags- kvöldum. Meðal duglegustu nemendanna var Einar Hákonarson, sem var þá nýbyrjaður i skólanum. Áhugi á grafíkinni var svo mikill, að sumir kennarar við skólann lögðu eiginlega fæð á þessa grein. Margir af þeim, sem lærðu grafík hjá mér, fóru síðan til náms í grafík erlendis. Þegar þeir fóru að tínast heim aftur varð grundvöllur fyrir því að endurvekja félag grafik- listarmanna, en starfsemi þess hafði þá lpgið niðri í mörg ár, m.a. vegna veikinda Jóns Engilsberts og Veturliða, sem þar höfðu verið atkvæðamestir og starfsemi félagsins hvildi að mestu á.“ — 0 — Það vekur eftirtekt, að Einar Hákonarson er ekki meðal þeirra listamanna, sem verk eiga á þessari sýningu. Hann var meðal hinna fyrstu af yngri kynslóð myndlistarmanna, sem tóku að stunda graíík fyrir al- vöru, þegar segja má að nokk- urs konar vakning hafi átt sér stað í þessari grein myndlistar. Einar átti mestan þátt í endur- reisn félags grafíklistamanna árið 1969 og var formaður þess næstu þrjú ár. Einar var að því spurður hverju það sætti, að hann tæki ekki þátt í grafíksýningunni: „Þetta á sér þann aðdrag- Gullkálfurinn, sem Jón Engilberts gaf Birgittu dóttur sinni í Firring Jóhönnu Bofeadóttur. Æting og akvatinta. Myndin er gerð á þessu ári. - Rætt við Borg- ar Garðarsson Framhald af bls. 8 allir séu alltaf sammála um svörin við þessum spurningum — þess vegna er umræðan og síðan er leitazt við að finna einhvern vinnugrundvöll, sem allir sem taka þátt í sýningunni geta staðið á. Það má kannski segja að við nálgumst viðfangs- efnin með lýðræðislegri hætti en hér tíðkast, þar sem leik- stjórinn er mun einráðari um alla mótun sýningarinnar. Og mér finnst þessi aðferð sem notuð er hjá Lillan Teatern á margan hátt markvissari en hér hefur tíðkazt og sýningarnar þannig meiri heild." Roland Hedlund segir í þessu sambandi, að alræði leik- stjórans sé síður en svo sér- íslenzkt fyrirbæri og kveðst þekkja af eign raun að slíkt sé viðtekin venja hjá ýmsum helztu leikhúsum Svía. „For- senda góðrar sýningar er fyrst og fremst að leikstjórinn hafi einhverja sannfæringu varðandi viðfangsefni sitt, mót- aðar hugmyndir og skilning en sé ekki einungis að sýsla við smáatriði," segir hann. Leikhús leikaranna Sarkola tekur í sama streng. „Það má eftil vill segja um Lilla Teatern, að það sé fyrst og síðast leikhús leikaranna, ekki leikstjóranna. Það er t.d. enginn fastráðinn leikstjóri hjá leikhúsinu heldur eru þeir oftast sóttir út fyrir leikhúsið en leikararnir hafa síðan þá einu skyldu að leggja þeim til allt sem þeir gata og hafa yfir að ráða.“ Lilla Teatern starfar á ýmsan hátt við nokkuð sérstakar að- stæður í Finnlandi. Það er raunverulega leikhús minni- hlutahóps — sænska þjóðar- brotsins í Finnlandi. Sarkola taldi að í Helsinki og næsta nágrenni væru alls um 100 þús- und Finnlands-Svíar og af leik- húsgestum Lilla Teatern, sem sækja sýningar þess á hverju leikári, er sem næst 60% Finn- lands-Svíar en 40% sænsku- mælandi "Finnar. Áhorfenda- fjöldi leikhússins á hverju leik- ári er 40—50 þúsund manns og hgfur mest orðið 56 þúsund áhorfendur á einu leikári. Áhorfendafjöldinn gæti mestur orðið um 60 þúsund manns miðað við að leikhúsið væri fullskipað áhorfendum á öllum sýningum. Sýningar á síðasta leikári voru 242 og nýtingin í leikhúsinu sjálfu sem næst 75% en um og yfir 80% ef sýningar úti á landsbyggðinni eru taldar með. Ríkið leggur leikhúsinu til um 55% af reistrarkostnaði þess en hin 45% verður leikhúsið sjálft að afla sér, og segir Sarkola að það þurfi að fá sem næst 1 og '/$ kassastykki á hverju leikári til að tryggt sé að endar nái saman. Eins og stór fjölskylda Leikhúsið er rekið á ekki ósvipuðum grundvelli og Leik- félag Reykjavíkur, þ.e. að það lýtur stjórn leikhúsmanna sjálfra. „Núna eru um 9—10 leikarar starfandi við leikhúsið, þeir hafa fæstir orðið 8 en flestir 12—13. Fleiri leikara viljum við ekki hafa, því að um leið rofna þessi sérstöku tengsl sem við teljum svo mikilvægt að halda millum okkar. Við er- um eiginlega eins og ein stór fjölskylda, og leggjum áherzlu á eins konar hópvinnu,'1 segir Sarkola. Hann hefur verið leik- hússtjóri Lilla Teatern nú siðustu leikár en i ráði er að taka upp þrieykisstjórn við leikhúsið þar sem Sarkola verður áfram listrænn leiðtogi þess auk sérstaks sýningar- stjóra og fjármálastjóra. Lilla Teatern er i miklum metum heima fyrir. Þess má t.d. geta að eitt helzta blað Finnlands birti á dögunum mikið yfirlit um leikhúslífið að loknu leikári og tilnefndi beztu sýningar leikhúsanna og frammistöðu einstakra leikara og hlutu þar flestar sýningar Lilla Teatern tilnefningu. „Þetta er svona eins konar Óskarsverðlaunahátíð fyrir finnsku leikhúsin," segir Sar- kola,“ svo að við megum vel við una. Raunar hlaut Borgar sjálf- ur eina tilnefninguna fyrir beztan leik, og reyndar er óhætt að segja að Borgar sé á grænni grein, því að gagn- rýnandi þessa blaðs hefur tekið sérstöku ástfóstri við hann," segir Sarkola og glottir. Við sláum botninn í þetta spjall með því að spyrja Borgar hvernig honum hafi gengið að ná tökum á sænskunni í leik sínum, en hann segir að aðrir séu dómbærari en hann á það og beinir spurningunni áfram til félaga sinna. „Ágætlega,“ svarar Sarkola, „það halda flestir sem ekki vita um upp- runa Borgars, að hann sé Finni. Annars er Lilla Teatern býsna norrænt leikhús, því að í leik- hópnum eru sænskumælandi Finnar, Finnlands-Sviar, Svíar eins og Roland hér og íslendingur, Hver hópur hefur sína mállýzku eða sérstaka hreim, en það kemur ekki að sök, því að allar aðstæður í Finnlandi gera það að verkum að áhorfendur þar eru mjög umburðarlyndir gagnvart því að einhvern hreim megi greina í framburði leikaranna." —bvs — Víkingar Framhald af bls. 3 var hafizt handa um að manna ,,vík ingaskipið" og verða „víkingarnir", sem halda í vesturveg þessir: Sig- urður A Magnússon rithöfundur, Sveinn Sæmundsson blaðafulltrúi. Viggó Maack skipaverkfræðingur, Hinrik Bjarnason framkvæmdastjóri, Kjartan Mogensen, sem varáhafnar- maður annars „víkingaskipsins" á siglingunni frá Noregi 1974, Óli Barðdal seglasaumari, Markús Örn Antonsson borgarfulltrúi, sem er fulltrúi borgarstjóra í förinni og Kári Jónasson fréttamaður, sem er full- trúi Blaðamannafélags íslands Að undirbúningnum ytra hefur sérstök íslandsnefnd unnið undir forsæti ívars Guðmundssonar aðal- ræðismanns, en hátiðahöldin i New York, 4 júlí n k , verða einhver hin umfangsmestu, sem sögur fara af og er gert ráð fyrir að áhorfendur verði a m k fimm milljónir Við sýn- inguna skrýðast „víkingarnir" forn- mannabúningum og hafa þeir verið fengnir að láni hjá Þjóðleikhúsinu en þeir voru notaðir á Alþingishátiðinni 1930 — Dauðadómar Framhald af bls. 1 gipsi en hinir virtust við góða heilsu. Marchant hélt þvi ákveðið fram að hann hefði farið til Zaire sem leikfimikennari og ekki vitað að hann væri í Angóla f.vrr en „Call- an’ofursti'' hefði sagt honum það. Hann hélt þvi einnig fram að hann h^fði aldrei hleypt af skoti þegar hann var i Angóla og ekk- ert vitað um borgarastriðið, því blaðalestur sinn í Bretlandi ein- skorðaðist við þriðju síðuna i „The Sun“, sem birtir jafnan myndir af nöktu kvenfólki. Sakbörningarnir eru ákærðir fyrir að hafa verið málaliðar og „framið glæpi gegn friði í stríði sem hafi miðað að því að kæfa frelsi Angóla og hneppa þjóðina í fjötra, kúga hana og sundra henni". Auk þess eru rikisstjórnir'Bret- lands og Bandarikjanna sakaðar um „óskammfeilni" þar sem þeir hafi leyft ráðningu málaliðanna og brottför þeirra úr landi. Þetta er sagt sýna að þær hafi verið „samsekar málaliðunum og sam- þykkar gerðum þeirra". Sagt er bandaríska alríkislögreglan FBI hafi „vitað um og stjórnað" ráðn- ingu málaliðanna.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.